Kelime anlamı ‘‘takas’’ olan ‘‘swap’’ iki tarafın karşılıklı olarak konusu ve değeri aynı olan iktisadi ve mali değerleri birbiriyle değiş - tokuş etmeleri anlamına gelir.
Örneğin belli süreli sabit faizli borca sahip bir kuruluş, aynı süreli ancak değişken faizli borca sahip bir kuruluşla birbirlerinin yükümlülüklerini takas eder. Amaç, faiz oranları ile döviz kurlarındaki dalgalanmalar nedeniyle ortaya çıkan riski en aza indirmektir.
Nasıl yapılır?
Swap, üç şekilde yapılır: Para swap’ı, faiz swap’ı ve çapraz döviz swap’ı
1) Para (döviz) swap’ı: Taraflar, anlaştıkları oran ve koşullarda belirli miktardaki para birimlerini değiştirir. Belirli bir süre sonunda değiştirilen ana paralar geri verilir.
2) Faiz swap’ı: Taraflar, anlaştıkları varsayımsal bir anapara tutarı üzerinden hesaplanan sabit faiz ödemeleri ile değişken faiz ödemelerini aynı para birimi üzerinden birbiriyle değiştirir. Sadece faiz ödemelerinin yapısı değişir, anapara takası yapılmaz. Bu, çoğunlukla ABD Doları ile gerçekleştirilir.
3) Çapraz döviz swap’ı: Farklı para birimleri ve farklı faiz yapısı üzerinden borçlanan taraflar, diğer tarafın borcuna ilişkin anapara ve faiz ödemelerini yerine getirmek üzere anlaşır.
Hangi kuruluşlar taraf olur?
- Merkez bankaları
- Çok uluslu şirketler
- Yerel yönetimler
- Uluslararası fonlar
- Bankalar
- İthalat-ihracat firmaları
Ne işe yarar?
- Yurtdışında farklı piyasalara erişim sağlar.
- Farklı vadelerle sözleşme imkanı tanır.
- İşletmelerin fonlama maliyetlerini azaltabilir.
Dezavantajları nelerdir?
- Kredi, faiz ve kur riski ortadan kalkmaz.
- Resmi ve organize bir piyasası mevcut değildir.
- Sözleşmelerin belirli bir standardı yoktur.
