Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Taleban’ın yönetimi ele geçirdiği Afganistan’da kötüleşen insani kriz karşısında düzenlenen üst düzey bağış konferansında şimdiye kadar 1 milyar dolar toplantığını söyledi. Ancak Guterres, bu miktarın ne kadarının Birleşmiş Milletler'in acil yardım çağrısı kapsamında toplandığını belirlemenin "'imkansız" olduğunu kaydetti.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, bu yıl sonuna kadar 11 milyon nüfuslu Afganistan için 606 milyon dolar bağış toplama çağrısında bulunmuştu. Taleban, ABD ve NATO güçlerinin Afganistan’daki 20 yıllık savaşı sona erdirerek ülkeden çekilmelerinin ardından hızla başkent Kabil’e kadar ilerlemiş ve ülkede kontrolu sağlamıştı.
BM, siyasi istikrarsızlık, insani yardımların aksaması ve süregelen kuraklık sorununun ülkede giderek daha fazla insanın hayatını tehdit etmesinden ve kıtlığa neden olmasından endişe ediyor.
Pazartesi günü başlayan konferansta hedef, Batılı hükümetlerin ve BM’nin diğer büyük geleneksel bağışçılarının Taleban’a bir halkla ilişkiler zaferi ya da nakit para sağlamadan Afganlar’ın günlük hayatlarını sürdürebilmelerine yardım etmeleri.
BM, son gelişmelerin uzun yıllar boyunca şiddet ve baskı ile karşı karşıya yaşayan Afganlar’ı daha da hassas bir duruma sürüklediğini belirtiyor. Bu gelişmeler arasında kuraklık ve açlık da yer alıyor. BM Dünya Gıda Programı Pazartesi günü düzenlenen konferansta sağlanacak yardımların öncelikli olarak gideceği kurum olacak.
Pazartesi günü BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, Cenevre’de yapılan konferansla eş zamanlı olarak Kabil’e sürpriz bir ziyaret yaptı. Grandi, Twitter’dan yaptığı açıklamada, insani ihtiyaçları değerlendireceğini ve aralarında 500 bini yalnızca bu yıl göç etmek zorunda kalan, yerlerinden olmuş 3 milyon 500 bin Afgan’ın durumunu da gözlemleyeceğini belirtti.
BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) bazı Afganlar’ın Afganistan’dan kaçanlar için geçmişte de sığınak durumuna gelen komşu Pakistan ve İran’a kaçabilecekleri uyarısında bulundu. Her iki ülkede de 20 yıl süren savaştan kaçan kalabalık bir Afgan nüfusu yaşıyor.
Taleban, ABD ve NATO askerlerinin ülkeden ayrılmaya başlamasıyla hızla vilayet başkentlerini ve son olarak da 15 Ağustos’ta Kabil’i ele geçirmişti. Taleban, kadınların çalışmasına ve eğitim almasına izin vereceğini, siyasi muhalifler içinse af çıkartacağını söylemiş, ancak bu açıklamalar, grubun katı İslami bir yönetim uygulayacağına dair kaygıları gidermeye yetmemişti. Taleban polisi bu süreçte gazetecileri dövmüş, kadın protestolarını şiddetle bastırmış ve tamamı erkek vekillerden oluşan bir hükümet kurmuştu.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nden Taleban’a eleştiri
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet de Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Afganistan’da iktidarı ele geçirmesinin ardından yaşanan süreçte Taleban’ın insan hakları sicilini eleştirdi ve grubun verdiği sözlerle sahadaki gerçeklerin kadın hakları konusunda olduğu gibi birçok konuda birbiriyle örtüşmediğini söyledi.
BM İnsan Hakları Konseyi’nde konuşan Bachelet, Afganistan’ın yeni ve tehlikeli bir süreçte olduğunu, çok sayıda kadının, etnik ve dini grubun hakları için derin kaygı duyduğunu kaydetti.
Bachelet, Taleban’ın verdiği sözlerin aksine son üç haftada kadınların kamu alanından her geçen gün daha çok dışlandığını söyledi. Bachelet, Taleban’ın yeni kurduğu hükümette kadınların olmamasından ve etnik Peştunlar’ın baskın olmasından duyduğu hayal kırıklığını da dile getirdi.
Bachelet, Taleban’ın verdiği sözlerin aksine eski devlet memurlarına af çıkartmaması ve ev aramalarını yasaklamamasını da eleştirdi.
Az sayıda tahliye uçuşu devam ediyor
Associated Press haber ajansına göre Pazartesi günü Dünya Bankası tarafından tahliyeleri hızlandırmak amacıyla kiralanan Pakistan Havayollarına ait bir uçak, Kabil'deki havaalanına indi. Açıklamayı havayollarının sözcülerinden Abdullah Hafız Han yaptı. Pakistan, Kabil’e ticari uçuşları güvenlik nedeniyle durdurmuştu.
Son olarak geçen hafta Perşembe günü aralarında Amerikalılar’ın da bulunduğu yaklaşık 200 yabancı, Katar Havayolları’na ait bir uçakla Afganistan’dan tahliye edilmişti. Operasyon, Taleban ile işbirliği içinde yürütülmüştü.
