İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Perşembe günü yaptığı açıklamada, hem Amerika hem de Avrupa'nın 2015 İran nükleer anlaşması çerçevesinde bulundukları taahhütleri yerine getirmeleri durumunda İran'ın nükleer silah geliştirmesini engellemeyi amaçlayan anlaşmanın şartlarına tam olarak uyacağını söyledi.
Başkan Donald Trump, anlaşmanın İran'ın nükleer ve balistik füze programlarını ya da Ortadoğu'daki saldırgan tavrını kontrol altına almada etkisi olmadığı gerekçesiyle 2018 yılında Amerika'yı anlaşma kapsamından çıkarmıştı. Ancak Amerika'nın yeni seçilen başkanı Joe Biden, ilk önce Tahran hükümetinin anlaşmanın maddelerine sıkı sıkıya bağlı olduğunu göstermesi şartıyla Amerika'nın yeniden katılım göstereceği taahhüdünde bulundu. Biden ayrıca Amerika'nın anlaşmayı "güçlendirmek ve kapsamını genişletmek" için müttefikleriyle birlikte işbirliği içine girebileceğini kaydetti.
Roma'daki bir konferansa video bağlantısıyla katılan İran Dışişleri Bakanı Zarif, Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nın yeniden müzakere edilemeyeceğini ancak canlandırılabileceğini söyledi ve "Amerika'nın verdiği taahhütler var. Koşul öne sürebileceği bir konumda değiller" dedi.
Öte yandan İran Meclisi'nin Çarşamba günü kabul ettiği yasa tasarısı, ekonomik yaptırımlar iki ay içinde gevşetilmediği takdirde İran hükümetinin Birleşmiş Milletler müfettişlerinin İran'ın nükleer tesislerini denetlemesini durdurmasını ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini 2015 anlaşmasının getirdiği kısıtlamaların üzerine çıkarmasını öngörüyor. Yasayı İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin dün veto ettiği açıklanmıştı. Devrim Muhafızları Konseyi’nin ise yasayı onayladığı bildirildi.
Zarif, hükümetin, çıkarılan yasayı istemese de uygulamak zorunda kalacağını söyledi.
"İran’a karşı insanlık suçu işleniyor"
Ancak yasanın geri çevrilemez olmadığının altını çizen Zarif,
"Avrupalılar ve Amerika Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nın şartlarına uyum sağlarsa bu yasa geri çevrilmekle kalmaz, aynı zamanda attığımız adımları geri alırız. Anlaşmaya tam olarak uyarız" dedi.
Trump yönetiminin getirdiği yaptırımların İran halkına 250 milyar dolara mal olduğunun altını çizen Zarif, Corona pandemisiyle mücadelede gerekli ilaç ve aşıları satın almanın imkansız hale geldiğini kaydetti.
"Bu, insanlığa karşı işlenen bir suçtur" diyen Zarif, Amerikan yaptırımlarının Avrupalı firmaların İran'da iş yapmasını engellediğini, 2015 anlaşması imzalandıktan sonra ticarette büyük artış olacağı beklentisini boşa çıkardığını söyledi.
Zarif, "Avrupalılar anlaşmaya tam olarak uyduklarını söylüyorlar ancak uymuyorlar. İran'da hiçbir Avrupalı firmayı görmüyoruz. Hiçbir Avrupa ülkesinin İran'dan petrol satın aldığını görmüyoruz. Hiçbir Avrupa bankasının paramızı bize gönderdiğini görmüyoruz" şeklinde konuştu.
İran Dışişleri Bakanı, İsrail ile kısa süre önce anlaşmalar imzalayan komşu Arap ülkelerinin, Başkan Trump görevi bıraktıktan sonra Tahran ile diyaloğa girmesini umduğunu dile getirdi.
Zarif, "Biz onların komşusuyuz. Bu bölgede birlikte varolacağız. İsrail'in İran'a savaş getirmesini isteyeceklerini düşünmüyorum" dedi.
İran'dan esir takası adımı
Öte yandan Zarif, geçtiğimiz hafta İngiliz asıllı Avustralyalı bir akademisyenin yurtdışında tutuklu üç İranlı karşılığında serbest bırakılmasından sonra İran'ın tutuklu takası konusunda yeni adımlar atmaya hazır olduğunu söyledi. "Tutuklu takasıyla her zaman ilgilenebiliriz, bu herkesin çıkarınadır" diyen Zarif, "İran karşılık vermeye hazır. Bunu yarın yapabiliriz. Bugün de yapabiliriz" dedi.
25 Kasım'da serbest bırakılan Melbourne Üniversitesi'nden Ortadoğu siyaseti uzmanı Kylie Moore-Gilbert, casusluk yaptığı gerekçesiyle İran'da 10 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Bunun karşılığında Tayland, cezaevlerinde tutuklu bulunan üç İran vatandaşını serbest bıraktı. İran Devrim Muhafızları son yıllarda çifte vatandaşlığı bulunan çok sayıda kişiyi casusluk suçlamalarıyla tutuklamıştı. İnsan hakları savunucuları, İran'ı bu kişileri koz olarak kullanmakla suçluyor, ancak İran bu iddiaları reddediyor.
Amerika, Avrupa ve Afrika'da çok sayıda İran vatandaşının
"yasadışı" şekilde tutuklu bulunduğunu iddia eden Zarif, tutuklu takasının devam edip-etmeyeceği sorusuna yanıt olarak, "Size koşulsuz şekilde söyleyebilirim ki evet, bunu yapabiliriz. Aslında İran'ın getirdiği birkaç öneri var. İranlı tutukluların küresel çapta değişimiyle ilgili bir öneride bulundum" dedi, ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
