Amerika Başkanı Donald Trump’un geçen hafta İsrail'in Tel Aviv kentindeki Büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma ve fiilen İsrail'in başkenti olarak Kudüs'ü tanıma kararına Türkiye’den tepkiler gelmeye devam ediyor.
Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan, ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs kararının sebeplerini, Türkiye’nin ABD ve İsrail ile olan ilişkilerinin bu karar sonrası nasıl etkilenebileceğini Amerika’nın Sesi’ne anlattı.
Turan, “Filistinliler, diğer ülkelerin Kudüs’ü başkent olarak tanımaması ve elçiliklerini Kudüs’e taşımamaları nedeniyle bu durumu kendileri için bir güç kaynağı, dayanma kaynağı olarak görüyorlardı. Ancak dünyanın en büyük güçlerinden biri olan Amerika’nın Kudüs’ü başkent olarak tanıması ve elçiliğini Kudüs’e nakletmeye karar vermesi sadece Filistinlilere değil, bu kenti kendileri açısından da kutsal sayan herkese bir saygısızlık olarak ortaya çıkıyor. Çünkü netice itibari ile kent, bir inanç sisteminin kayıtsız egemenliğine teslim edilmiş oluyor” dedi.
“Trump’tan sonra durum değişebilir”
Prof. Dr. İlter Turan, ABD Başkanı Trump’ın almış olduğu bu kararın geri çekilebileceği olasılığının bulunduğunu belirtti.
Turan, “Amerika Büyükelçiliği’nin Kudüs’e taşınması olayı için bir zamana ihtiyaç var. Bu zaman acaba ne kadar olacaktır? Bunu düşünmek lazım. Bu dönem içinde Trump yönetimi görevde kalacak mıdır? Kalsa bile bu tür işlere vakti ve enerjisi olacak mıdır? Bütün bunları bir arada değerlendirmek lazım. Tahmin ediyorum ki Trump yönetimi değişecek olursa ve ABD’nin Tel Aviv büyükelçiliği henüz Kudüs’e taşınmamış olursa bundan sonra gelecek yönetim bu kararı tekrar gözden geçirebilir” dedi.
Başkan Trump’un yasama gündeminde çok başarılı işler yapamadığının altını çizen Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan ABD Başkanı’nın kendi tasarrufunda olan böyle bir adımı atarak kendi seçmenine bir mesaj vermek istediğini söyledi.
“ABD’yle iletişim önemli”
Türkiye ve Amerika arasında çözülmesi gereken birçok sorun olduğunun önemine vurgu yapan Prof. Dr. Turan, bu sebeple Kudüs meselesinin çok fazla etkili olmayacağı görüşünde.
Turan, “Türkiye’nin Amerika ile birçok meselesi var ve bunları yavaş yavaş aşmaya çalışıyordu. Türkiye açısından YPG’ye verilen silahların durdurulması, bir bölümünün geri alınması çok önemli bir konu. Bu konuda ABD ile işbirliğine devam etmesi lazım. Rıza Sarraf davasında da Türkiye açısından sıkıntılı durumlar ortaya çıkabilecektir ve Amerika ile sürekli iletişim halinde olunması çok önemlidir” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. İlter Turan, İsrail ile olan ilişkilerin bu durumdan kısmen etkilenmeyeceği görüşünde. Turan, “İsrail’le ilişkilerin en kötü olduğu dönemlerde bile toplumlar arası ilişkiler gelişme göstermektedir. Özellikle iktisadi alandaki ilişkilerin aksamadan yürüdüğü her zaman görülmüştür” dedi.
Türkiye’nin tepkisi uluslararası toplumda karşılık bulacak mı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail’e sert sözlerle değerlendirmelerde bulunduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İlter Turan, ancak İsrail’in bu politikasının yeni olmadığını, ABD’nin eylemini değiştirdiğini ve bu yüzden İsrail’i suçlayıcı bir yola gitmenin anlamı olduğunu düşünmediğini söyledi.
Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan, “Bütün bu yaşanan gelişmelerin Türk-İsrail ilişkilerinin siyasi boyutundaki iyileşmenin belirli bir duraksama yaşayacağı muhtemeldir. Bu duraksamanın boyutunu diğer ülkelerin İsrail’e gösterecekleri tepkide ne kadar ısrar edecekleri ve neler yapmaya hazır oldukları tarafından belirlenecektir. Çünkü Türkiye’nin tepkisi daha geniş bir camiada karşılık bulmadığı zaman, Türkiye’nin bu hareketlerde ısrar etmesi için bir sebep olmayacaktır” dedi.
“İslam İşbirliği Teşkilatı etkili olamaz”
Prof. Dr. İlter Turan, “İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) birbiriyle anlaşmakta güçlük çeken hatta birbiriyle kavgalı ülkelerden oluşan ve etkin olmayan bir teşkilattır. Dolayısıyla böyle bir sembolik meselede birliktelik sağlansa bile bunu üye ülkelerin somut eylemlere dönüştürmesi pek de beklenmeyeceği için bu hareketin beklendiği kadar etkili olması söz konusu değildir” dedi.
Bu toplantıda hatalı bazı hareketlerin olabileceğine değinen Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan, “Duyumlarımıza göre bu toplantıda Kudüs’ün Filistin’in merkezi olarak tanınması kararının çıkması beklenmektedir. İtiraz edilen şeyin İsrail’in Kudüs’ü başkent yapmasıdır. O zaman farklı dinden olan başka grupların burayı başkent ilan etmesi İsrail’le aynı düzeyde davranmaya benzer bir durum yaratıyor. Halbuki izlenmesi gereken yol şudur, bu kent bir dinin tekeline bırakılamayacak kutsallıkta bir insanlık mirasıdır ve buna saygı gösterilmesini talep etmektir” dedi.
