İngiltere'nin referandumla AB'yi terk etme kararı alması Avrupa'da tam bir deprem etkisi yarattı. Tüm dünyada piyasalar güne sert düşüşlerle başlarken, İngiliz halkının seçimi AB içindeki politik krizi de iyice su yüzüne çıkardı.
AB'nin iki dinamo ülkesi Fransa ve Almanya'nın liderleri François Hollande ve Angela Merkel, önce panik havasını yatırştırmak için kameraların karşısına geçerek Fransız ve Almanlara "güven veren" açıklamalarda bulundular. Her iki lider de Brexit kararının "domino etkisi" yaratmasının önünü kesmek ve 27 üyenin bir arada kalabilmesi için çalışma başlattı. Hollande, Pazartesi günü Berlin'e giderek, Angela Merkel ve İtalya Başbakanı Matteo Renzi ile bir araya gelecek. Ardından Salı günü Brüksel'de liderler zirvesi toplanacak. Çarşamba günü AB liderleri konuyu tartışacak.
Elysee Sarayı'ndaki kriz zirvesinin ardından açıklama yapan Hollande, "İngiltere'nin aldığı karar çok acı, büyük üzüntü duydum. Fransa bu dost ülke ile yakın çalışmaya devam edecek" dedi. Hollande, Avrupa'nın bu biçimiyle devam edemeyeceğinin çok açık olduğunu belirterek, "Avrupa 'nın bir silkinme ve kendine gelme zamanı geldi, zira çok büyük bir popülizm ve aşırı sağ tehdidi var. Avrupa daha çok sosyal ve finansal uyumun olduğu, projelere dayalı bir hale dönüşmeli" dedi.
Bakanlar Kurulu'nu da acil toplantıya çağıran Hollande, Pazartesi Berlin'de yapılacak zirve öncesi muhalefet liderleriyle de bir araya gelerek konuyu değerlendireceklerini açıkladı.
"Çıkış süreci hızla işletilmeli"
Hollande, "İngiltere AB'den çıkıyor. Bu karara saygı duyuyoruz. Çıkış sürecinin bir an evvel işletilmesini bekliyoruz. Savunma ve ekonomi başta olmak üzere bu dost ülke ile çok yönlü ilişkilerimizi sürdüreceğiz. Karar tarihi bir karar, tarih kapımızı çalıyor ve bu durumda bizim de bu tarihsel süreçe yakışır büyüklükte kararlar almamız şart" diye konuştu. Hollande, bu kararın sonuçlarının doğru okunması gerektiğini de belirterek, "Avrupa silkinmeli, büyük bir sıçrayış yaşamalı. Değerlerini hatırlamalı. Euro bölgesinin güçlendiği, sosyal ve finanasal uyumun yayıldığı, yeni projelerin ortaya konduğu yeni bir Avrupa yaratmalıyız. Yoksa popülizm ve aşırı sağ riski çok büyük" uyarısında bulundu. Hollande, "Bundan sonraki görevim boyunca AB'de derin bir değişim gerçekleştirmesi için çalışacağım" diyerek kendisine de misyon biçti.
Başbakan Valls: "Bu bir elektro şok"
Başbakan Manule Valls, Brexit kararını Hollande'ın değerlendirmesinden daha vahim bir tonla ele alarak, "Bu bir elektro şok. Bütün dünya ve kıtamız için. Ama bu İngiliz halkının özgür seçimi. Buna saygı duymak ve sürecin işletilmesini sağlamak gerekli. İngiltere AB'den çıkacak. Bu karar, AB'de halkın uzun süredir dile getirilen ve gözlerin kapatıldığı gerçekler konusunda bize bir uyarı niteliğinde. Terör saldırıları Avrupa'nın kapısını çalmışken, güvenlik sorunu, göçmen krizi bu kadar büyümüşken böyle devam edilemeyecekti. Buna yanıt son derece etkili olmalı. Ülkem Fransa'yı çok seviyorum ve yurtseverim. Ama çok güçlü bir Avrupa Birliği destekçisiyim. Ama AB böyle devam edemez. AB'nin değerleri, hedefleri, kimliği nasıl olacak? Bütün bunların düşünüldüğü yeni bir Avrupa modeli oluşturulmalı" diye konuştu.
Frexit gündemde, Fransızların yüzde 64'ü "kalalım" dedi
Fransa'nın AB'den çıkmasını savunan aşırı sağ parti Front National lideri Marine Le Pen, "İngiliz halkı bir kez daha demokrasi dersi verdi. Bu demokrasinin büyük bir zaferidir. Aynı referandum Fransa'da yapılmalıdır" dedi.
Fransız radikal solunun cumhurbaşkanı adayı olmaya hazırlanan Jean Luc Melanchon da, İngiltere'nin AB'den çıkma kararının AB'nin halka uyguladığı kemer sıkma politikalarının sonucu olduğunu söyledi. "Bu sonuç Avrupa Birliği'nin çöküşüdür. Derhal yeni ve adil bir birlik yaratılmalı. Aksi taktirde AB bu haliyle devam edemeyecek" dedi.
AB'den çıkmayı savunan Debout La France lideri Nicolas Dupont-Agnan da, Hollande'ı eleştirerek, "AB'nin iyiye gitmesi için hiçbir şey yapmadınız. Türkiye ile müzakereleri kesmediniz, Amerika ile gizli koridorlarda hazırlanan Transatlantik ticaret anlaşmasını reddetmediniz. Hiç bir adım atmadınız. Bu sonucu siz hazırladınız" dedi.
Odoxa tarafından, İ-Tele ve Paris Match için Brexit oylamasının ardından yapılan ankette, Fransızların yüzde 64'ü AB'de kalmak istediklerini dile getiriken, yalnızca yüzde 35'i çıkmak istediklerini söyledi.
Brexit süreci nasıl işleyecek?
AB ile 43 yıl süren evlilik anlaşmasına referandumla son veren İngilizler'in AB'den çıkmak için yapacakları başvuru ile boşanma süreci başlayacak. AB Lizbon Anlaşması'nın 50'inci maddeesi işletilerek çıkış yönetilecek. Londra yönetimi, zorunlu olmasa da referandumdan çıkan siyasi sonucu göğüsleyerek AB Komisyonu'na resmi başvuruda bulunacak. Bu başvuru, 3 ay içinde istifa edeceğini açıklayan David Cameron tarafından mı, yoksa yerine gelecek isim tarafından mı yapılacak henüz net değil. Başvurunun ardından 2 yıllık bir süreç işleyecek ancak AB yönetimi, bu sürecin daha da hızlandırılmasını istiyor. Çıkışta tarafların müzakereleri ışığında, bir anlaşmaya varılacak ve bu anlaşma imzalandığındaİngiltere AB'den çıkmış olacak.
3 çıkış senaryosu: "Norveç, İsviçre ya da tam çıkış modeli"
Çıkış müzakereleri içinse 3 model konuşuluyor. Birincisi İzlanda ve Norveç modeli, yani İngiltere'nin AB'den çıkması ancak Avrupa Ekonomik Alanı’na dahil olmaya devam ederek, mali yükümlülüklerini yerine getircek, karşılığında ise ortak pazarda kalmaya devam edecek.
İkinci model ise İsviçre ya da Türkiye ile yürüttüğü gümrük birliği anlaşması ile yakın ticari ve ekonomik ilişki modeli. AB ile İngiltere pek çok alanda çok sayıda ikili anlaşma imzalayacak ve yakın ilişki sürdürmeye devam edecek.
Üçüncü yol ise İngiltere'nin tümüyle birlikten ayrılarak, üye ülkelerle ikili anlaşmalar yoluyla ilişkilerini sürdürmesi yolu.
