Türkiye’nin Başbakanlık kurumunu ortadan kaldıracak olan 24 Haziran 2018 günkü Cumhurbaşkanlığı Seçimi için yeni düzenlemelerin önümüzdeki hafta Meclis gündemine getirileceği açıklanırken, aday gösterme meselesi de netlik kazanacak.
TBMM Genel Kurulu’nda bugün AKP ile MHP’nin ortak imzasıyla sunulmuş seçim önergesi oylandı ve 386 oyla yasalaştı. Bu yasa itibariyle Türkiye’nin 24 Haziran Pazar günü Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Genel Seçimler için sandık başına gideceği kesinleşti. Şimdi Yüksek Seçim Kurulu (YSK), iki ay sonunda gerçekleşecek seçimler en geç önümüzdeki hafta başında seçim takvimini ilan edecek. YSK’nın ilan edeceği takvim çerçevesinde seçime katılma hakkı olduğu açıklanacak siyasi partiler de en kısa sürede 600 kişilik milletvekili adayları listesini bildirmek zorunda olacak.
Cumhurbaşkanı adayı nasıl gösterilecek?
Bu noktada YSK, Cumhurbaşkanlığı adaylığı için sadece siyasi partiler açısından değil vatandaşlar açısından da geçerli süreyi kamuoyuna duyuracak. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması şartıyla bir kişi, ya 20 milletvekilli ya da 100 bin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı imzasıyla Cumhurbaşkanlığı’na aday gösterilebiliyor. Ayrıca 1 Kasım Genel Seçimleri sonuçlarına göre, aldıkları geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10 ülke barajını geçen siyasi partiler de ortak aday gösterebiliyor. Ancak her bir siyasi parti ancak bir aday için teklifte bulunabiliyor ve her milletvekili de sadece bir aday için imza atabiliyor.
Adaylığı açıklamış isimlerden 12. Cumhurbaşkanı olarak görevde olan AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, TBMM’de AKP’li 316 milletvekili ve MHP’li 36 milletvekili imzasıyla aday gösterilmesi bekleniyor. Dolayısıyla Erdoğan’ın adaylığı için 352 milletvekili imzasıyla ve siyasi tabiriyle “firesiz” şekilde YSK’ya başvuruda bulunulacağı düşünülüyor.
Bu noktada 2014’te Erdoğan’ın karşısında MHP ve CHP’nin ortak adayı olarak yarışan ancak sonrasında olan MHP İstanbul Milletvekili Ekmeleddin İhsanoğlu’nun açıklaması göze çarptı. MHP’li İhsanoğlu, geçmişte ana muhalefet partisi CHP’nin adayı olmasına rağmen 24 Haziran’daki bu seçimde Erdoğan’a oy vereceğini açıkladı. İhsanoğlu, “MHP milletvekili olarak parti disiplinine uymaktayım. O bakımdan, burada parti hangi tercihi yapıyorsa, ona ben katılıyorum” ifadelerini kullandı. İhsanoğlu’nun açıklamasıyla birlikte “MHP’nin de Erdoğan’ın adaylık dilekçesinde fire vermeyeceği” yorumu yapıldı.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in ise, 100 bin vatandaştan imza toplayarak Cumhurbaşkanlığı Adaylığı için başvuruda bulanacağı açıklanmış durumda. Ancak halk oylamasıyla ilk kez gerçekleştirilen 10 Ağustos 2014’teki Cumhurbaşkanlığı Seçimi öncesinde bu imzalar için noter şartı aranması gündemdeydi. Mevcut noter işlemleri bedellerine bakıldığında, örneğin en az 75 Türk Lirası veya en fazla 150 Türk Lirası gibi bir ücret talep edilmesi durumunda, Cumhurbaşkanlığı adaylığı için en az 7 milyon 500 bin TL veya belki de 15 milyon TL’lik noter masrafı olabilecek.
Yıldırım yeni yasal düzenleme geleceğini açıkladı
Noter şartı konusunda ise Başbakan Binali Yıldırım, bugün TBMM’ye önümüzdeki 8-10 maddelik seçime ilişkin teknik düzenlemeleri barındıracak bir uyum yasası teklifi vereceklerini açıkladı. Yıldırım, 100 bin imzayla adaylık konusunda noter şartı aranmayacağını ancak kimlik bilgileri verilmesi ve bunu YSK’nın nasıl denetleyeceği konusunda yasal düzenleme yapılacağını söyledi.
Yıldırım, AKP Genel Merkezi çıkışındaki açıklamasında, “Seçimi ilgilendiren 8-10 maddelik bir yasa teklifi önümüzdeki hafta Meclis’te olacak. 100 bin imzayla gösterilecek Cumhurbaşkanlığı adaylığının esas ve usulleri de bu teklifte yer alıyor. Burada noter şartı falan yok. Aday göstermek isteyen vatandaşlarımız kimi aday gösterecekse ona yönelik kimlik bilgilerini ve kendi rızalarıyla aday göstermek istediklerini belirtecekler. Birisi yüz bin vatandaşa ait kimlik numarasını yazıp ben adayım derse olmaz. Vatandaşın rızasına da YSK kanalıyla bakılacak” yönünde konuştu.
Kimler Cumhurbaşkanı adayı olamayacak?
Anayasa’nın 101’nci maddesinde düzenlenen ve geçen seferki seçim öncesinde YSK’nın Resmi Gazete’de 12 Haziran 2014 yılında yayımlandığı şartlar itibariyle kimlerin Cumhurbaşkanlığı olamayacağı açık görünüyor.
Anayasada belirlenmiş ve YSK’nın da tekrarladığı hükümler uyarınca şu durumda olan şahıslar, Cumhurbaşkanlığı adayı olamayacak:
- Yüksek öğrenimi olmayanlar,
- 40 yaşını doldurmayanlar,
- Yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmayanlar,
- Kamu hizmetinden yasaklılar,
Taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları,
Resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar,
Terör eylemlerinden mahkum olanlar, 765 sayılı TCK'nın 536 maddesinin 1, 2, 3 ile 537'nci maddesinin 1, 2, 3, 4 ve 5. fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar, devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ve bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik edenler.
2014’te Erdoğan’ın mezuniyeti tartışılmıştı
Cumhurbaşkanlığı adaylık şartları kapsamında anımsanacağı üzere; geçmişte Erdoğan’ın adaylığı dolayısıyla yükseköğretim mezunu olup olmadığı meselesi tartışılmıştı. Resmi özgeçmişine göre; Erdoğan, Marmara Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi’nden 1981 yılında mezun oldu. Ancak 2014 yılındaki seçim sürecinde, örneğin Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği kapsamlı bir yazılı açıklama ile Erdoğan’ın mezuniyetine ilişkin soruları gündeme taşımındı. Dernek, “Marmara Üniversitesi’nin askeri darbe sonrası 1982 yılında 2547 sayılı yükseköğretim yasası ile kurulan bir üniversitedir ve tarihsel geçmişi 1982 yılına dayanmaktadır” diyerek Erdoğan’ın 1981’de sonradan Marmara Üniversitesi’ne bağlanmış bir okuldan mezun olabileceğini ancak üniversite mezunu olmasına ilişkin sorular bulunduğu açıklamıştı. Keza şimdi İYİ Parti Genel Başkan Yardımcılığı görevini yürüten Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, 2014 yılından beri Erdoğan’ın diploması için “sahte” iddiasında bulunmuştu.
Erdoğan’ın üniversite mezuniyetiyle ilgili iddialara karşın 24.Dönem CHP İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Aydın Ayaydın ise, Nisan 2014’teki açıklamasında, asistan iken Erdoğan’ın derslerine girdiğini, öğrenciliğini anımsadığını ve 4 yıllık üniversite mezunu olduğunu ifade etmişti.
