ABD’nin 3 Ocak Cuma günü Irak’ta Bağdat Havaalanı yakınında düzenlediği hava saldırısında İran’ın önde gelen komutanlarından Kudüs Güçleri lideri Kasım Süleymani’yi öldürmesinin ardından İran dün sabaha karşı Irak’taki iki ABD üssüne misilleme saldırısı düzenledi. Saldırıda ölen olmadığı belirtilirken ABD Savunma Bakanlığı hasar tespit çalışmaların sürdüğü açıklamasını yaptı. ABD-İran arasındaki gerilimin tırmanması dünyanın dikkatini bir kez daha Ortadoğu’ya çekti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TürkAkım Doğalgaz Boru Hattı projesinin açılış töreninde yaptığı açıklamada “Müttefikimiz ABD ile komşumuz İran arasında bir süredir devam eden gerilim hiç arzu etmediğimiz bir noktaya ulaştı. Türkiye olarak ne Irak'ın ne Suriye'nin ne Lübnan'ın ne de deniz yoluyla enerji ticaretinin yüzde 30'undan fazlasının yapıldığı Körfez bölgesinin vesayet savaşlarının sahnesi haline gelmesini istemiyoruz" diye konuştu.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ofisinden yapılan açıklamada Guterres’in taraflara gerilimi durdurma, azami itidalli olma, diyaloğu yeniden başlatma ve uluslararası işbirliğini yeniden tesis etme çağrısı yaptığı belirtildi. Açıklamada Guterres’in taraflarla temasta olmaya devam edeceği kaydedildi ve “Körfez bölgesinde savaştan kaçınmak için her türlü çabayı göstermek ortak görevimizdir. Savaşın neden olduğu korkunç acıları unutmamak lazım. Savaşın bedelini her zaman sıradan insanlar öder” ifadeleri kullanıldı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de İran’ın saldırısını kınadı. NATO yetkilileri tarafından yapılan açıklamada saldırıda ittifaka dahil ülkelerin personelinden ölen olmadığı bildirildi. Stoltenberg Twitter’dan yaptığı açıklamada İran’a itidalli olma çağrısı yaptı.
Irak Cumhurbaşkanı Berham Salih’in ofisinden yapılan açıklamada da saldırılar kınandı, “Irak’taki ABD askerlerinin kaderi IŞİD’le mücadele için varılan meşru anlaşmalarla bir iç mesele olarak kabul edilir” denildi.
Açıklamada “Daha önce de başka ülkelere karşı saldırganlığın başlangıç noktası olmayı reddettiğini vurgulayan Irak, komşularına karşı tehdit kaynağı olmayı da reddeder” ifadeleri kullanıldı.
Irak parlamentosu ABD’nin Süleymani’yi öldüren hava saldırısının ardından bağlayıcılığı olmayan bir kararla ABD askerlerinin ülkeden çıkartılması tavsiyesinde bulunmuştu.
Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp Karrenbauer "İran’ın saldırganlığı en sert biçimde kınıyoruz" dedi, gerilimi azaltmak için her imkanın değerlendirilmesi gerektiğini ve tansiyonun daha fazla yükselmemesi için İran’ın yeni provakatif eylemlerden vazgeçmesinin şart olduğunu söyledi. Bakan, Erbil’de konuşlandırılan Alman askerlerin güvenliği için alınan tedbirlerin etkili olduğunu belirterek, saldırılarda herhangi bir Alman askerinin zarar görmediğini vurguladı. Bakan, Erbil’de peşmergelere eğiten veren yaklaşık 100 Alman askerinin gerektiğinde hızlı bir şekilde çekilmesi ya da Ürdün’e kaydırılması için gerekli hazırlıkların yapıldığını da açıkladı.
Almanya Dışişleri Bakanı Maas da, İran’ın Irak’taki askeri üslere saldırısını kınadı. "İran’ın koalisyon güçlerinin de konuşlandığı askeri üslere yönelik saldırılarını kınıyoruz. İran’ın çatışmaları ileriye götürecek adımlardan uzak durmaya çağırıyoruz" şeklinde konuşan Maas, Almanya’nın gerilimin daha da yükselmemesi, tersine tansiyonun düşmesi için tüm taraflarla irtibat içinde olduğunu, şu aşamada her iki tarafın da durumun yatışması için "ihtiyatlı ve itidalli hareket etmesi" gerektiğini belirtti.
Konu İngiltere parlamentosunda da gündeme geldi.
İngiliz İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn ise ABD ordusunun Süleymani’yi öldürerek uluslararası kanunları çiğnemiş olabileceğini söyledi.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson ise geçen hafta ABD tarafından öldürülen İranlı komutanın ellerinde İngiliz askerlerinin kanı olduğunu söyledi.
Johnson, ABD Başkanı Donald Trump’ı Süleymani’nin öldürülmesi konusunda eleştirmekten kaçındığı çünkü ABD’yle ticaret anlaşmasını tehlikeye düşürmek istemediği iddiasında bulunan İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn’e yanıt verdi. Johnson, “Bu tamamen kurgu. İngiltere bölgede gerilimin azalması için çalışmaya devam edecek. (Corbyn) şundan emin olmalı ki yapabildiğimiz her şekilde Irak halkının güvenliğini garanti alma konusunda kararlıyız” ifadelerini kullandı.
İngiltere Başbakanı İran’ın saldırısını ise “düşüncesiz ve tehlikeli” olarak değerlendirdi. Johnson ABD ve İran’a itidal çağrısı yaptı.
“Bu bizim operasyonumuz olmadığı için operasyonun meşruluğunu değerlendirmek de bize düşmez” diyen Johnson “Ancak mantıklı insanların ABD’nin kendi üslerini ve personelini savunmaya hakkı olduğunu düşüneceğini sanıyorum” dedi.
Suriye hükümeti ise Tahran’a tam destek verdi. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada İran’ın ABD tehdidine karşı kendini korumaya hakkı olduğu belirtildi. Suriye’nin umarsız politikaları ve küstah zihniyetinin sonuçlarından sorumlu olduğu belirtildi.
Kanada hükümeti yayınladığı uyarı notuyla vatandaşlarına gerekli olmadığı halde İran’a seyahat etmemeleri uyarısında bulundu.
Kanada hükümeti bölgedeki hassas güvenlik durumuna işaret ettiği uyarıda bölgedeki terör tehdidini ve İran tarafından yapılabilecek keyfi gözaltıları gerekçe gösterdi.
Kanada ayrıca vatandaşlarından İran-Irak sınırına 10 kilometredan fazla yaklaşmamalarını istedi.
Almanya Fransa, Tayland, Çin, Vietnam, Singapur, Rusya, Avustralya, Kanada’ya ait birçok havayolu şirketi de İran-Irak hava sahası üzerinden yapılan uçuşlarını geçici süreyle durdurma kararı aldı.
VOA Türkçe'nin Notu: Haberdeki Almanya'dan gelen resmi tepkiler VOA Türkçe Berlin muhabiri Cem Dalaman'ın haberinden alınmıştır.
