Erişilebilirlik

‘Afganistan Hamlesi Trump’ın Yeni Kumarı’


AP haber ajansına göre Başkan Donald Trump’ın haftasonunda 11 Eylül saldırılarının yıldönümünün hemen öncesinde Camp David’deki başkanlık konutunda Taleban liderleriyle yapacağı gizli toplantıyı ve Taleban’la Doha’da yürütülen barış görüşmelerini iptal ettiğini ilan eden Tweet’leri, başkanın büyük bir dış politika zaferi amacıyla risk almasının bir diğer örneği.

Doha’da yaklaşık bir yıldır ABD’li temsilciler ve Taleban arasında Afganistan’da 18 yıldır devam eden savaşın sona ermesi için anlaşmaya varmak amacıyla yapılan müzakereler Trump ve Taleban’ın karşılıklı olarak birbirlerini suçlamalarıyla şimdilik durdu.

Taleban Trump’ın müzakerelerden çekilmesinin Afganistan’da daha fazla kan dökülmesine neden olacağı tehdidinde bulunuyor.

Trump seçim kampanyası hız kazanırken Afganistan’da kalan 14 bin askerin çekilmesi yönünde verdiği sözü henüz tutabilmiş değil.

Başkan Trump, Taleban’la Camp David’de yapılacak gizli toplantıyı ve barış müzakerelerini iptal etmesinin nedeninin Taleban’ın Kabil’deki ABD büyükelçiliği yakınında düzenlediği bombalı saldırıda bir Amerikan askerinin hayatını kaybetmesi olduğunu belirtmişti.

Ancak AP’ye göre Haziran ayından bu yana Taleban’ın saldırılarında dokuz Amerikalı hayatını kaybetti.

Ancak AP’in konuştuğu eski bir Afgan hükümeti yetkilisine göre ABD ve Taleban arasındaki anlaşmanın çatırdadığı Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin Washington’a ziyaretini ertelemesi ve Taleban’ın bir anlaşmaya varılmadan ABD’ye seyahat etmeyi reddetmesiyle ortaya çıkmıştı.

Trump, Kuzey Kore, Çin ve İran’la da benzer yöntemler uyguladı

AP’ye göre Trump’ın Camp David’de Taleban liderleriyle planladığı gizli toplantı alışılmışın dışındaki dış politika hamlelerinden biri. Başkan daha önce Kuzey Kore, Çin ve İran’la da benzer yöntemler uyguladı ancak hiçbiri henüz sonuç vermedi.

Trump’ın araralarında Kuzey Kore topraklarına kısa süreli adım attığı son buluşma da dahil Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’la yaptığı üç görüşme birçokları ve hatta Trump’ın Kongre’deki muhafazakar tabanı tarafından tepkiyle karşılanmıştı. Buluşmalar basının ilgisine neden olurken Washington ve Pyongyang arasında Kuzey Kore’nin nükleer programını durdurması için yapılan görüşmelerin ilerlemesini sağlamaya yetmemişti.

Trump’ın yeni bir nükleer anlaşma yapmak için masaya oturtmak istediği İranlı liderlerle görüşme talebi de benzer şekilde karşılandı, üstelik karşı taraftan yanıt bulmadı. İran, Başkan Trump’ın ABD’yi geçen yıl çektiği 2015 nükleer anlaşmasını ihlal etme tehditlerine devam ediyor.

Trump Çin’le de karşılıklı ticaret savaşını devam ettiriyor. Trump’ın Çin ürünlerine koyduğu milyarlarca dolarlık gümrük vergileri henüz Pekin’in geri adım atmasına neden olmadı. Tartışma şimdiye kadar finans piyasalarını olumsuz etkiledi ve hem Pekin’in hem de Washington’un karşılıklı misillemeler yapmasıyla sonuçlandı.

“Anlaşma konusunda hızlı gidildi”

Demokratlar Trump’ın anlaşmayı iptal etmesinin aslında anlaşma konusunda çok hızlı ilerlediğinin bir göstergesi olduğu görüşünde.

AP’ye göre bir ateşkesi garanti etmekten uzak kalan anlaşma yalnızca Taleban’ın Kabil’de ve ABD’nin askeri üssünün bulunduğu komşu Pervan ilçesinde şiddeti azaltmasını öngörüyor.

Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun en kıdemli Demokrat üyesi New Jersey Senatörü Bob Menendez görüşmelerin baştan yanlış olduğunu çünkü Afgan hükümetinin müzakerelere dahil olmadığını söyledi.

Taleban ABD’nin kuklası olarak gördüğü Afgan hükümetiyle görüşmeyi reddediyor. Bu nedenle Trump yönetimi başka bir yol denedi ve anlaşmaya varmak için önce Taleban’la masaya oturarak Taleban’ın Afgan hükümetiyle görüşmesinin önünü açmak istedi.

Menendez bunun Trump yönetiminin dış politika örneklerinden biri olduğunu belirtirken, bunun yalnızca Trump’ın "egosunu tatmin etmeyi" hedeflediğini, barışa ulaşmaya yönelik stratejik ve yöntemsel bir çaba olmadığını savundu.

Ancak Camp David’de Taleban liderleriyle planlanan gizli görüşme sadece Demokratlar’ı ya da “Trump asla” diyen Cumhuriyetçilerin tepkisini çekmedi.

Wyoming’den Cumhuriyetçi Temsilcileri Meclisi üyesi Liz Cheney de “Camp David Amerikalı liderlerin Taleban destekli El Kaide’nin 11 Eylül’de 3 bin Amerikalı’yı öldürmesinin ardından vereceğimiz yanıtı planlamak için buluştukları yer. Hiçbir Taleban üyesi oraya hiç bir zaman adımını atamamalı” dedi.

Taleban müzakerelerine hakim bir ABD’li yetkiliyse Camp David’de gizli görüşme fikrinin bir buçuk hafta önce Trump’ın ulusal güvenlik ekibiyle yaptığı Afganistan toplantısında ilk kez gündeme geldiğini söyledi.

Yönetimin aralarında Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un da olduğu bazı yetkilileri Taleban’la yapılan anlaşmayı desteklemiyor. Bu kişiler Taleban’ın güvenilmez olduğunu düşünüyor. AP’ye göre Başkan’a Afganistan’daki ABD askeri sayısını 14 binden 8 bin 600’e düşürmesi tavsiyesini veren de Bolton’du. Bu rakamın terörle mücadele faaliyetlerini sürdürmeye yeteceği sanılıyor.

ABD’nin Afganistan özel temsilcisi Zalmay Halilzad Afgan halkına anlaşma taslağını televizyonda yayınlanan bir röportajla anlattı. Ancak bu esnada bile Taleban Kabil’de birçok dış ülke temsilcisinin yaşadığı bölgeye saldırıda bulundu.

Perşembe günüyse Trump’ın görüşmeleri iptal ettiğini açıklamasına neden olan saldırı, ABD Büyükelçiliği yakınında aralarında bir ABD askerinin de bulunduğu 12 kişinin ölümüne neden oldu.

“Taleban tekrar masaya oturmayabilir”

Ancak adını açıklamak istemeyen bir Afgan yetkili Taleban’ın bundan sonra Başkan Trump’ın yeniden yön değiştirebileceği kaygısıyla müzakerelere yeniden başlamayabileceğini söylüyor.

Barış süreciyle ilgili hem ABD hem de Afganlar’la görüşmeler yapan yetkili anlaşmanın başarısız olmasının iki temel nedeni olduğu görüşünde. Bunlardan biri Taleban’ın Afgan askerlerinin Afganistan’dan tamamen çekilmesi için bir tarih verilmeden anlaşmaya imza atmayı reddetmesi.

İkincisi ise ABD’nin Afganistan Cumhurbaşkanı Gani’yi 28 Eylül olan Afgan başkanlık seçimlerini ertelemeye ikna edememesi. Gani’nin kazanmasının muhalifleri tarafından protesto gösterileriyle karşılanacağını düşünen ABD bunun da siyasi bir krize neden olarak Afganistan hükümetiyle Taleban arasında yapılacak görüşmeleri olanaksız kılacağını tahmin ediyor.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG