İran’ın nükleer programı konusunda Moskova’da yapılan müzakerelerde ilerleme sağlanamadı.
Müzakerelerde İran’ı temsil eden diplomatlar Amerika ve Avrupa Birliği tarafından uygulanan yaptırımların hafifletilmesini istedi. Yaptırımların hafifletilmesi karşılığında İran, uranyumu yüzde 20 seviyesine zenginleştirmeyeceğini bildirdi.
BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya (P5+1) İran’a bu tür bir güvence verilemeyeceğini açıkladı. Müzakerelerde P5+1 ülkelerini temsil eden Avrupa Birliği dış politika yetkilisi Catherine Ashton, görüşmeyi “zorlu ve yoğun” olarak nitelendirdi.
Ashton’ın sözcüsü Michael Mann, İran tarafından yapılan teklifin daha önceki iki görüşmede ele alındığını hatırlattı. İstanbul ve Bağdat’ta yapılan görüşmeler de sonuçsuz kalmıştı. Mann, zenginleştirme faaliyetleri tamamen askıya alınmazsa, yaptırımların ertelenmesinin veya hafifletilmesinin söz konusu olmadığını vurguladı.
Gözlemciler P5+1 ülkeleriyle İran arasındaki müzakerelerde sonuç alınmasını beklemediklerini kaydetti. Nisan ayından bu yana devam eden müzakerelerde ilerleme sağlanamıyor.
Batılı devletler İran’ın zenginleştirme faaliyetlerini durdurmasını; yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum stoklarını topraklarından çıkartmasını ve yeraltındaki Fordo nükleer tesisini kapatmasını istiyor. Buna karşılık P5+1 ülkeleri İran’a tıbbı araştırma reaktörü için nükleer yakıt sağlamayı teklif ediyor. İran ise bu teklifi yetersiz bulduğunu açıklamıştı.
İran nükleer programının askeri amaçlı olmadığını savunuyor. Ancak batılı ülkeler İran’ın enerji ihtiyacını karşılama kisvesi altında silah geliştirmeye çalışmasından şüpheleniyor.
Yüzde 20 seviyesinde zenginleştirilmiş uranyum, silahlanma oranına yakın olduğu gibi, enerji ihtiyacını karşılamaya yetecek miktarın çok üzerinde.
İran’a uygulanan yaptırımların etkili olduğu düşünülüyor. Amerika öncülüğünde uygulanan yaptırımların neticesinde İran’ın petrol ihracatı bu yıl yarı yarıya azaldı. 1 Temmuz tarihinde AB petrol ambargosunun da yürürlüğe girmesiyle İran’ın petrol gelirinin daha da düşmesi bekleniyor. Amerikan yönetimi de bundan önce bir dizi mali yaptırımda bulunacak.
Müzakerelerde İran’ı temsil eden diplomatlar Amerika ve Avrupa Birliği tarafından uygulanan yaptırımların hafifletilmesini istedi. Yaptırımların hafifletilmesi karşılığında İran, uranyumu yüzde 20 seviyesine zenginleştirmeyeceğini bildirdi.
BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya (P5+1) İran’a bu tür bir güvence verilemeyeceğini açıkladı. Müzakerelerde P5+1 ülkelerini temsil eden Avrupa Birliği dış politika yetkilisi Catherine Ashton, görüşmeyi “zorlu ve yoğun” olarak nitelendirdi.
Ashton’ın sözcüsü Michael Mann, İran tarafından yapılan teklifin daha önceki iki görüşmede ele alındığını hatırlattı. İstanbul ve Bağdat’ta yapılan görüşmeler de sonuçsuz kalmıştı. Mann, zenginleştirme faaliyetleri tamamen askıya alınmazsa, yaptırımların ertelenmesinin veya hafifletilmesinin söz konusu olmadığını vurguladı.
Gözlemciler P5+1 ülkeleriyle İran arasındaki müzakerelerde sonuç alınmasını beklemediklerini kaydetti. Nisan ayından bu yana devam eden müzakerelerde ilerleme sağlanamıyor.
Batılı devletler İran’ın zenginleştirme faaliyetlerini durdurmasını; yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum stoklarını topraklarından çıkartmasını ve yeraltındaki Fordo nükleer tesisini kapatmasını istiyor. Buna karşılık P5+1 ülkeleri İran’a tıbbı araştırma reaktörü için nükleer yakıt sağlamayı teklif ediyor. İran ise bu teklifi yetersiz bulduğunu açıklamıştı.
İran nükleer programının askeri amaçlı olmadığını savunuyor. Ancak batılı ülkeler İran’ın enerji ihtiyacını karşılama kisvesi altında silah geliştirmeye çalışmasından şüpheleniyor.
Yüzde 20 seviyesinde zenginleştirilmiş uranyum, silahlanma oranına yakın olduğu gibi, enerji ihtiyacını karşılamaya yetecek miktarın çok üzerinde.
İran’a uygulanan yaptırımların etkili olduğu düşünülüyor. Amerika öncülüğünde uygulanan yaptırımların neticesinde İran’ın petrol ihracatı bu yıl yarı yarıya azaldı. 1 Temmuz tarihinde AB petrol ambargosunun da yürürlüğe girmesiyle İran’ın petrol gelirinin daha da düşmesi bekleniyor. Amerikan yönetimi de bundan önce bir dizi mali yaptırımda bulunacak.
