Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nda yapılan oylamada, Ermeni soykırımı iddialarına ilişkin tasarı, 21’e karşı 27 oyla kabul edildi.
Dışişleri Komisyonu’ndaki oturuma katılan Kongre üyeleri beşer dakikalık konuşma yaptılar.
Tasarı aleyhinde oy kullanılmasını isteyen Cumhuriyetçi Partili İndiana Milletvekili Dan Burton, konuşmasında bölgesel sorunlara dikkat çekti; “bölgedeki en güçlü müttefikimiz” diye nitelendirdiği Türkiye’yi rencide edecek tasarının neden sunulduğunu anlayamadığını kaydetti. Burton, Amerika’nın o bölgede iki cephede savaştığını hatırlattı; ve “böyle bir anda Amerika’ya destek veren bir ülkeye niye durup dururken tokat atalım? Bu mantıksızlıktır” dedi.
Öte yandan, tasarıya evet oyu veren Cumhuriyetçi Partili California milletvekili Dana Rohrabacher Türkiye’nin tarih ile yüzleşmesi gerektiğini söyledi. Dana Rohrabacher, konuşmasında, “bazı Türklerin, bize verdikleri lojistik desteği kesmekle tehdit etme cesaretini göstermesi, benim kararımı da etkilemiştir” dedi. Rohrabacher, Türkiye’nin 1 Mart tezkeresinde aldığı tutumu da hatırlattı. Californialı milletvekili, “bizi tehdit edeceklerse, belki de söyledikleri kadar iyi dostumuz değiller” diye konuştu.
Bütün konuşmaları, bütün görüşleri ikiye ayırabiliriz: Tasarıyı destekleyen milletvekilleri, özetle, “soykırım olmuştur, bunu inkar edemeyiz, bu görüşü belirtmek de Kongre’nin sorumluluğudur” diye konuştu. Tasarıya karşı çıkan milletvekilleri de, özetle, “Amerika’nın Türkiye’nin lojistik desteğine ihtiyacı vardır; soykırım olmuştur, ama bu tasarıyı oylamanın zamanı değildir” savını öne çıkardılar. Bu arada, en renkli konuşmalardan birini, Cumhuriyetçi Partili Colorado milletvekili Tom Tancrado yaptı: Tasarıya karşı oy kullanan Tancrado, “tarihe dönüp bir sürü imparatorluğu kınayabiliriz... Ne yani, Roma imparatorluğunu da mı kınayacağız? Bu çok verimsiz bir süreç olur” diye konuştu.
Oylamadan sonra, bir başka salonda, tasarıyı hazırlayan Demokrat Partili California milletvekili Adam Schiff bir açıklama yaparak, memnuniyetini dile getirdi. Schiff, “umudumuz, tasarının biran önce Genel Kurulun gündemine alınmasıdır” diye konuştu. Schiff, tasarının Türkiye’yi hedef almadığını da savundu.
30 Ocak 2007 tarihinde Temsilciler Meclisi’ne sunulan 106 sayılı tasarıda, Amerikan yönetiminin 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelemesi ve Amerikan dış politikasının bunu yansıtması isteniyor.
Hatırlatmakta fayda var: benzer bir tasarı 2005 yılında da Dışişleri Komisyonu’nda kabul edilmişti. Önemli olan bu tür tasarıların Genel Kurulda kabul edilmesi... Şimdi, tasarının Genel Kurulun gündemine alınması için çalışmalar başlatılacak. Tasarının Genel Kurulun gündemine alınması da, Meclis Başkanı Nancy Pelosi’nin kararı... Nancy Pelosi, Ermeni lobisinin desteklediği bir isim; Meclis Başkanı olmadan önce de, gündeme geldiği takdirde, Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili tasarıları oya sunmayı vaadetmişti.
Bu tasarının yaptırım gücü yok; Başkan’ın imzasına sunulmuyor ve bağlayıcı nitelik taşımıyor. Zaten Başkan’ın da bu çağrılara uyması beklenmiyor. Özetle, bu tür tasarılar, Kongre üyelerinin görüş veya beklentilerini belirtmiş oluyor.
Oylamadan birkaç saat önce bir açıklama yapan Başkan Bush, tasarının reddedilmesini istemişti. 1915’te yaşanan olayların trajik olduğunu söyleyen Bush, ancak tasarının kabulünün Türk Amerikan ilişkilerine büyük zarar vereceğini belirtmişti. Amerika Dışişleri ve Savunma Bakanı da, tasarının kabul edilmesinin ikili ilişkiler açısından ciddi sorunlar yaratacağını belirtmişti.
106 sayılı tasarı, Beyaz Saray’ın, Dışişleri ve Savunma Bakanlığı’nın, ve basının bütün telkinlerine rağmen, az bir farkla kabul edildi.
Oylamadan birkaç saat sonra, Türk Dışişleri Bakanlığı’nın yayınladığı açıklamada, Türkler ve Ermeniler arasındaki tarihin, Amerika Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nun görev sahasında olmadığı belirtildi ve şu ifadeye yer verildi: “Hükümetimiz alınan bu kararı esefle karşılamakta ve kınamaktadır...”
Bu arada, oylamayı, Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul Milletvekili Egemen Bağış; Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul Milletvekili Şukrü Elekdağ; Milliyetçi Hareket Partisi İstanbul Milletvekili Gündüz Aktan ve Washington Büyükelçisi Nabi Şensoy da izledi. Oylamadan sonra gazetecilere açıklama yapan Egemen Bağış, bir sonraki aşamaya işaret ederek, tasarının Genel Kurulda kabul edilmesine Türkiye’nin kayıtsız kalamayacağını belirtti.
Oylamadan sonra bir açıklama yapan Amerika Dışişleri Bakanı'nın siyasi işlerden sorumlu yardımcısı Nicholas Burns, Bush yönetiminin Dışişleri Komisyonu'ndaki oylamadan "büyük üzüntü duyduğunu" söyledi. Burns, "Umarım Türkiye açıklama yapmakla yetinir; ve somut tepki göstermez" dedi.
Burns, "Türkiye'yle etkili bir şekilde işbirliği yapmayı sürdürmemiz gerekiyor" şeklinde konuştu. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Sean McCormack de, Washington yönetiminin bu tasarıya hala karşı olduğunu vurguladı. Burns, Türk yetkililere, yönetimin bu tasarıya karşı çalıştığını da hatırlatacaklarını kaydetti.
Geçenlerde Los Angeles Times gazetesine demeç veren Temsilciler Meclisi Çoğunluk Lideri Steny Hoyer, tasarının, 22 Kasım'dan önce Genel Kurul gündemine alınacağını umduğunu söylemişti. Bu süre zarfında, taraflar, Meclis Başkanı Nancy Pelosi’nin vereceği kararı etkilemeye çalışacak. Dışişleri Bakanlığı açıklamasında da tasarının Genel Kurul’da kabul görmemesi için her türlü çaba harcanacaktır denildi. Washington’da, yönetimin de benzer çaba içinde olacağını şimdiden söyleyebiliriz.
