Batman’ın Kozluk ilçesine bağlı Derince köyünde yaşayanlar, yüzlerce yıldır geçimlerinin kendi ürettikleri tuzu satarak sağlıyor. Onlarca köylü, kuyulardan çektikleri sudan elde ettikleri tuzu yol üstünde satıyor.
Batman-Siirt karayolunun kenarı bu aylarda açık hava marketi gibi. Ancak bu açık hava marketinde sadece tuz satılıyor. Hem de bölgede üretilen tuz. Yol kenarındaki havuzlarda üretilen tuzlar, hemen orada torbalara doldurularak satışa çıkarılıyor. Tuzu üreten Batman’ın Kozluk İlçesine bağlı Derince Köyü’nün sakinleri. En büyük müşterileri ise peynir üreten köylüler ve yoldan geçenler.
Tuz, yol kenarında kurulan yüzlerce havuzda üretiliyor. İş makinalarıyla kazılan kuyulardan çekilen su bu havuzlara aktarılıyor. Havuzdaki su yaklaşık bir haftada buharlaşıyor. Geride kalan tuz ise torbalara doldurularak satışa sunuluyor. Köyün en önemli geçim kaynağı olan tuzculuğun tarihini kimse tam olarak bilmiyor. Kimine göre 200, kimine göre ise 500 yıllık bir geçmişi var. Köy çevresinde yüzlerce tuz havuzu bulunuyor. Neredeyse her ailenin bir havuzu var.
Geçimini tuz satarak sağlayan ailelerden biri de Yüksel ailesi. VOA Türkçe’ye konuşan Abdulhakim Yüksel, 20 yıldır tuz sattığını söyledi. Yüksel, “Bu bölgede, ne kadar zamandır bu işin yapıldığını bilmiyoruz. Ben kendimi bildim bileli kuyulardan su çıkarılıp tuz yapılır. Babam bile hatırlamadığını söylerdi. Daha önce devlet tarafından yapılırken, biz de çalışıyorduk ocaklarda. Bazılarımız oradan emekli oldu. Aslında çok karlı değil ama iş olmadığı için bunu yapıyoruz. İş yok, iş olmadığı için mecburen yapıyoruz. Yılda 3 ay bu işi yapıyoruz. Yağmur yağarsa zaten bütün emeğimiz boşa gidiyor. 3 ayda 10 ya da 15 ton arası yapıyoruz. Masraflarımızı çıkarıyoruz, çok fazla bir şey kazanmıyoruz. Torbalar 50 kilo; 30 ile 40 lira arasında satıyoruz. Başka geçim kaynağı yok, bununla uğraşıyoruz. Bu olmasa da başka yere gider orada çalışırız, o yüzden bu işi yapıyoruz” diye konuştu.
Yüksel’in 20 yaşındaki oğlu Nevzat Yüksel de 8 yıldır babasına yardım ediyor. Üniversiteye hazırlanan Yüksel, çalışma şartlarının zorluğundan yakınıyor. VOA Türkçe’ye konuşan Yüksel, “Bu işin zorlukları çok fazla, ağır bir iş. Kendimizden ağır yükler taşıyoruz. Günde 50- 60 torba yük taşıyoruz. Başka imkan olmadığı için mecburen bu işi yapıyoruz. Sadece geçim sağlayabiliyoruz, başka bir şey yapamıyoruz. Yatırım yapma ya da ev yapma ya da başka bir şeye para kalmıyor. Ama başkasının yanında çalışmaktan iyidir. Üniversite okumama bile yetmez para. Sadece 3 ay çalışıyoruz, 9 ay evdeyiz. Akşama kadar güneş altındasın, ortam temiz değil, temiz su yok, içme suyu yok. Bunlar en büyük zorlukları. Üniversiteye başlasam bile yazın gelip çalışacağım mecburen, başka çarem yok” dedi.
Ailenin diğer üyelerinden Ahmet Yüksel de yıllarca çalışmak için diğer kentlere gitmiş. Ancak son yıllarda tuz üreterek geçimini sağlamaya başlamış. VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Yüksel, kazancı az olsa da çalışmak zorunda olduğunu söyledi. Yüksel, “Burada çalışmak, başka yerlere gitmekten iyidir. Şimdi bu işi yapıyoruz, geçimimizi bununla sağlamaya çalışıyoruz. Bununla geçim olmaz ama ne yapalım, mecburuz. Batıya çalışmaya gitmesek, burada başka iş yok. Mecburen bunu yapıyoruz” şeklinde konuştu.
Tuz üretimi sadece yazın üç ay yapılabiliyor. Daha önce valilik tarafından işletilen tuz havuzları, verimli olmadığı için kapatılmış. Valilik üretimi bırakınca köylüler kendi imkanlarıyla tuz üretmeyi sürdürmüş.
