Türkiye’de partili cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesini öngören anayasa değişikliği paketi için yurtdışı temsilciliklerde 27 Mart itibariyle oy verme süreci başladı.
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde “rejim değişikliği” tartışmalarına neden olan anayasa değişikliği konusunda halkın karar vermesine sayılı günler kaldı. Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) ilan ettiği halk oylaması takvimi uyarınca Türkiye’de seçme yeterliliğine sahip 18 yaşında ve üstündeki vatandaşlar, 16 Nisan Pazar günü sandık başında olacak. YSK’nın takvimi uyarınca yurtdışında ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları açısından yurtdışı temsilciliklerde ve gümrük kapılarında oy verme işlemlerine ise bugün başlanıyor. Yurtdışındaki seçmenler, yurtdışı temsilciliklerde yani büyükelçilik ve konsolosluk binalarında 9 Nisan Pazar günü, yerel saatte mesai bitimine kadar oy kullanabilecek. Gümrük kapılarındaki oy verme işlemi ise, 16 Nisan Pazar günü saat 17.00’ye kadar devam edecek.
YSK, yurtdışındaki oy verme işlemi ve ardından oy sayımı yapılarak sandık döküm tutanağı hazırlanması konusunda bilgilendirme amaçlı iki kısa video da hazırladı. YSK’nın “Yurtdışı oy verme işlemi” başlıklı videosunda, seçmen kütüğünde kaydı olmayan kişilere oy kullanma imkanı tanınmayacağı vurgulandı. Ancak seçmen kütüğünde kayıtlı olmakla birlikte Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğunu resmi kimlik belgesiyle ibraz edebilenlere oy verme işlemi yaptırılabileceği de belirtildi. Videoda engelli veya okuma-yazma bilmeyen vatandaşlara oy verme işlemi sırasında nasıl yardımcı olunabileceği de ifade edildi. YSK’nın yurtdışında oy kullanımı için hazırladığı diğer videoda ise, ayrıntılı şekilde sandık açılarak nasıl oy sayımı yapılacağı ve tutanak hazırlanacağı sergilendi.
YSK’nın yurtdışında halk oylaması yapılacak yerlere ilişkin listesine bakıldığında, 57 ülkede 120 noktada sandık başında oy verilecek. Türkiye’nin halk oylaması için en fazla sandık kurduğu ülke ise 13 temsilcilikte oy verme işlemleriyle Almanya görünüyor. ABD’de ise 7 temsilcilikte sandık kuruldu.
Gümrük kapılarındaki oy verme yerlerine ilişkin liste incelendiğinde ise 31 gümrük noktasında oy kullanılacak. Bunun 6’sı karayolu, 28’i havalimanı ve 7’si liman gümrük kapıları olarak görünüyor.
AKP: Yüzde 6,5’lik oy yurtdışında
AK Parti Yurtdışı Seçim Koordinasyon Merkezi Başkanı ve İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu da yurtdışında oy kullanımıyla ilgili açıklamasında, yurtdışında son seçimlerde 2 milyon 980 bin seçmenin olduğunu ifade etti. “Bu seçimlerde tahminen 3 milyon 50 binin üzerinde bir seçmen olacak. Bu da Türkiye ile mukayese ettiğiniz zaman, Türkiye'deki seçmenin yüzde 6,5’una tekabül ediyor” diyen Yeneroğlu’na göre, yurtdışı oylar parlamento seçimlerinde illere dağıtılırken bu sefer oylar genel toplamı etkileyeceği için halk oylaması sonucunda belirleyici olacak. AK Parti olarak yurtdışı temsilciliklerinde sahada var olacaklarını vurgulayan Yeneroğlu, 1 Kasım 2015’teki genel seçimlerde yurtdışındaki oyların yüzde 60’ını aldıklarını anımsattı. Yeneroğlu, “Son seçimlerdeki katılım ortalaması Batı Avrupa’yı ele aldığımızda yüzde 46’ydı. Bu ciddi bir rakam. Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılım yüzde 34’tü. Bizden sonra en fazla katılım sağlayan İtalyan diasporası. Ve vatandaş sandığa gitmek için ortalama 50 km yol gitmek zorunda. Bu da seçmeni bir anlamda heyecanlandırmakla ve mobilize etmekle oluyor. Yurtdışında yaşayan insanımızın büyük ekseriyetinin anavatana olan aidiyet hissini biliyoruz, ülkemizin bekası için varlığını ortaya koyacak. Yurtdışındaki seçmenlerin bazıları hayatlarında ilk kez 2015 yılında oy kullandı” görüşlerini aktardı.
CHP: Avrupa’da katılım oranı önemli
CHP Genel Başkan Yardımcısı Erdal Aksünger, mevkidaşları Tekin Bingöl ve Bülent Tezcan ile birlikte halk oylaması sürecinde seçim işlerinden sorumlu. Türkiye’de son yıllarda yaşanan “seçim güvenliği” tartışmasında CHP adına dijital ortamda sandık sonuçları kontrolü için çaba harcayan Aksünger, oy kullanımı ardından sandık başında oy sayımı ve Türkiye geneli sonuçlara ulaşılması aşamasında “doğru” veriler için görev yapıyor. Bu kapsamda yurtdışındaki oy kullanım süreci ve sandıkları da takip eden Aksünger, konuya ilişkin Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtladı.
Parti olarak yurtdışındaki temsilcilikleri aracılığıyla sandık kurullarında görev alacakları belirlediklerini kaydeden Aksünger, CHP’de seçim sonuçlarını takibini 3 vardiya halinde 500 kişilik ekiple genel merkezde izleyeceklerini anlattı. Aksünger, “Sandık başında olmak en önemli kontrol mekanizması olacak. 957 ilçede sistemimiz geçerli. Ayrıca mobil cihazlar aracılığıyla bize tutanaklar girilecek. Bu sefer Anadolu Ajansı haricinde bir başka haber ajansı sonuçları veremeyecek. Ancak sandık sonuçlarını açıklama ile ilgili de cezai müeyyide de yok. CHP olarak sandık sonuçlarını duyurabileceğiz. Islak imzalı tutanaklar bizim sistemimize işlendiğinde YSK’ya kayıtlı veriler bizimkileri karşılaştıracağız. Eğer sıkıntı varsa anında YSK’ya itirazlarda bulunacağız” dedi.
Aksünger’e göre, yurtdışındakilerin sandığa gitme oranını yükseltmek gerekiyor. Aksünger, “Yurtdışında özellikle de en çok seçmen nüfusumuz olan Almanya’da katılım oranı yüzde 35-40’ın üzerine çıkmadı. Avrupa’da sorun seçime katılım sorunu diyebiliriz. Orada AKP, devlet olanakları da kullanarak kendisini destekleyen seçmen nüfusu sandığa taşıdı. Devlet imkanları adeta seferber edilerek, AKP’ye yakın seçmen mobilize edildi ve oy kullanımı sağlandı. Bu halk oylamasında ise olumlu nokta sandığa gidilebilecek temsilcilik sayısı arttı. Dolayısıyla daha fazla seçmen oy kullanabilecek. Biz de seçmeni mobilize etmeyi umut ediyoruz” diye konuştu.
Avrupa’da geçtiğimiz genel seçimlerde sandığa da gitmemiş olan yüzde 70’e yakın seçmen nüfusu mutlaka oy vermeye teşvik etmek gerektiğini belirten Aksünger, “Bu yüzde 70’e yakın nüfus, halk oylamasında hayır eğiliminde olan kitle. Avrupa’da katılım arttığı sürece örneğin yüzde 50’nin üzerine çıkmaya başladığında AKP gibi düşünen evet cephesinin oy oranı düşecektir” yorumunda bulundu.
Yurtdışındaki sandıklar vekiller gözetiminde getirilecek
Ayrıca Aksünger’in verdiği bilgilere göre; son seçimdeki ülke geneli oy oranları itibariyle yurtdışındaki sandıklardan 3 siyasi parti yani AKP, CHP ve MHP olarak sorumlu olacak. Yurtdışında 120 temsilcilikte toplam 470 sandıkta oy kullanılabilecek. Dolayısıyla 27 Mart’tan9 Nisan’a kadar 15 gün boyunca 470 sandık için özel güvenlik tedbirleri uygulanacak. Söz konusu sandıklar, temsilciliklerde ayarlanmış özel kilitli dolaplarda saklanacak. Bu dolaplar, 3 ayrı asma kilit ile kilitlenecek. Anahtarları ise, AKP, CHP ve MHP yetkililerinde olacak. Her sabah üç siyasi parti yetkilisi, bu dolapları birlikte açarak sandıkları oy kullanım noktasına yerleştirecek ve her akşam da birlikte yeniden kilit altına alacak. Her oy kullanım günü sonunda günlük sandık tutanağı da imzalanacak.
Yurtdışında oy kullanımı 9 Nisan Pazar günü saat 17.00’de sona erdikten sonrasında, sandıkları Türkiye’ye getirmek üzere Türk Hava Yolları’na (THY) ait 3 uçak hareket edecek. Bu uçaklarda siyasi partilerden görevlendirilmiş milletvekilleri yer alacak ve 57 ülkeden sandıklar vekiller gözetiminde söz konusu uçaklarda yolcu bölümlerinde Türkiye’ye taşınacak.
Yurtdışı oy sandıkları, geçtiğimiz seçimlerde olduğu gibi Ankara’da Ankara Ticaret Odası (ATO) Kongre Merkezi’ne getirilecek. Burada bu sefer HDP’nin de katılımıyla 4 siyasi parti kontrolünde sandık güvenliği sağlanacak. Halk oylaması günü 16 Nisan’a değin sandıklar, dolaplarda anahtarları siyasi parti temsilcilerinde kalmak üzere 4 ayrı asma kilit altında tutulacak. Halk oylaması günü sabahı sandıklar, merkezdeki salona yerleştirilmiş masalara yerleştirilecek ve görevli sandık kurulları gözetiminde saat 17.00’de açılacak.
