Voice of America (VOA) için çalışan 26 gazeteci, çalışanlara yönelik bir dizi misilleme adımları attığı ve editoryal bağımsızlığı ihlal eden girişimlerde bulunduğu gerekçesiyle, VOA direktörünün istifasını talep etti. Gazetecilerin bu talebi, VOA’in önde gelen muhabirlerinden birinin görevinin değiştirilmesi sonrasında geldi.
Perşembe günü kamuoyuyla paylaşılan yazılı açıklamada, gazeteciler, ABD’de Kongre tarafından fonlanan kurumun Direktörü ve yardımcısı Elizabeth Robbins’i, üst düzey bir hükümet yetkilisine VOA’in kanallarında canlı yayında konuşması için bir platform sağlayarak VOA’in habercilik kurallarını ihlal etmekle suçladı.
Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Pazartesi günü VOA binasında bir konuşma yapmış, konuşmasının ardından VOA Beyaz Saray muhabiri Patsy Widakuswara Pompeo’ya çıkışta soru yöneltmeye çalışmıştı.
ABD’de kurumlarda tanık oldukları yanlış uygulamaları bildiren çalışanları koruyan ve kar amacı gütmeyen Hükümeti Denetim Projesi (GAP) Voice of America’nın bağlı olduğu USAGM, VOA’in yöneticilerini, Özel Danışmanlık Ofisi, Genel Müfettiş Ofisi, Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu ve diğer kongre üyelerini söz konusu dilekçeyi imzalayan gazetecilerin yasa kapsamında korunması gerektiği konusunda bilgilendirdi.
VOA ekibine 2003 yılında katılan Patsy Widakuswara, konuşmasından sonra binadan ayrılırken Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya ve VOA Direktörü Robert Reilly’ye soru sormaya çalıştıktan saatler sonra Pazartesi akşamı Beyaz Saray muhabirliğinden alınarak başka bir göreve verildiği konusunda bilgilendirildi.
Görevden ayrılmak üzere olan Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, VOA’deki konuşmasında, Trump tarafından atanan ve Senato’daki oylama sonrasında yaz aylarında göreve başlayan Michael Pack’i USAGM’de uyguladığı değişiklikler sebebiyle övmüştü.
USAGM aralarında VOA’in de bulunduğu ve federal hükümet tarafından fonlanan bağımsız yayın kuruluşlarını bünyesinde topluyor. Pompeo konuşmasında Hong Kong’daki demokrasi yanlısı protestoları haberleştiren VOA gazetecilerini de gösterdikleri cesaretten dolayı tebrik etmişti.
VOA Beyaz Saray muhabiri Patsy Widakuswara da o konuya ilişkin yaptığı haberlerle Burke Ödülü’ne layık görülen ekipte yer alıyordu.
Amerika’nın başka ülkelerden üstün olduğu ve bu nedenle dünyayı değiştirme gibi bir misyonu olduğunu savunan teoriyi gündeme getiren Mike Pompeo, VOA’in bu kapsamda nasıl bir rol üstlenmesi gerektiği görüşünü de anlatmıştı.
VOA Direktörü Robert Reilly, konuşmasının ardından kısa bir soru-cevap oturumuna da katılan Pompeo’ya son gelişmelerle ilgili haber merkezi tarafından iletilen soruları yöneltmemişti.
Muhabir azarlandı
Beyaz Saray muhabiri Widakuswara, binadan ayrılırken Pompeo ve daha sonra da Reilly’ye soru sormaya çalışmış; ancak Reilly Widakuswara’yı azarlayarak soru sorma izninin olmadığını söylemişti.
VOA’de çalışan 26 gazeteci tarafından imzalanan ortak açıklamada Reilly’nin ve Robbins’in derhal istifa etmeleri çağrısı yapıldı. Açıklamada, “Gazeteciler olarak işimiz, rahatsız edici ya da zor olsa da gerçeğin peşinden gitmektir. Sayın Reilly bu görevi yerine getirmezken, bir VOA gazetecisi, kıdemli Beyaz Saray muhabiri Patsy Widakuswara etkinliğin ardından Pompeo’ya soru sorarak bu görevi yerine getirmeye çalışmıştır” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada Çarşamba günü VOA Merkezi Haber Direktörü Yolanda Lopez’in hiç bir açıklama yapılmadan görevinin değiştirilmesi de eleştirildi. Lopez’in yerine kurumdaki 21 yıllık kariyeri boyunca ABD içinde ve dışında muhabir ve editör olarak görev yapmış olan Luis Ramirez getirilmişti.
VOA direktörlerinin personelin uygun gördükleri şekilde görevlerini değiştirme yetkileri bulunuyor. Çarşamba günü açıklama yapan bir sözcü personel konularında yorum yapmadıklarını belirtti.
Kongre üyelerinden kınama Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi üyesi Michael McCaul (Teksas) ve New York’u temsil eden Demokrat üye Gregory Meeks, Dışişleri Komisyonu adına yapılan ortak açıklamada Widakuswara’nın görevinin değiştirilmesi kararını kınadı.
VOA ile paylaşılan ayrı bir yazılı açıklamada, komisyonun yeni başkanı Meeks, “Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun yabancı propagandayla mücadele konusunda VOA’den övgüyle söz ederken diğer yandan da VOA’yi kendi propagandasını yaymak için kullanması ironik. Pompeo, yalnızca yönetimin kuruma atadığı isimlerin soru sormasına izin verilen bir konuşmada VOA muhabirlerini uygunsuz şekilde izleyici olarak alıkoymuştur” dedi.
“Otoriter rejimlere emsal oluşturuluyor”
Michael Pack’in VOA’de editoryal bağımsızlığı ortadan kaldırmaya çalıştığı gerekçesiyle komisyon tarafından inceleme altında olduğunu hatırlatan Meeks, “kıdemli bir muhabirin görevinin değiştirilmesi kararının ABD’nin dünya genelinde ifade özgürlüğünü teşvik etme imkanına zarar verdiği ve otoriter liderlere de örnek oluşturduğu” belirtti.
Michael Pack daha önce yaptığı açıklamada editoryal bağımsızlığa müdahale ettiği iddialarını reddetmiş, kurum içinde güvenlik konusunda yaşandığını iddia ettiği sorunlara çözüm getirmeye çalıştığını savunmuştu. USAGM konuyla ilgili açıklama taleplerini VOA Halkla İlişkiler’e yönlendirdi.
Michael Pack 6 Aralık’ta Epoch Times adlı bir internet sitesindeki podcast yayınında yayın kuruluşlarının, tarafsız habercilik yapılması, ABD değerlerinin anlatılması ve ABD yönetiminin görüşünün aktarılması gibi, misyonlarını yeterli şekilde yerine getiremediği alanlarda sorunları çözmeyi amaçladığını söylemişti.
Medya avukatı Theodore Boutros ise Pack, Reilly ve Pompeo’yu “ABD Anayasası’nda yer alan özgürlükleri ve Amerika’nın basın özgürlüğü geleneğini dünya genelinde alay konusu haline getirmekle” suçladı.
Boutrous’un hukuk firması Gibson Dunn, ayrı bir davada Widakuswara’nın yanı sıra başka üst düzey USAGM yetkililerini ve bir VOA gazetecisini temsil ediyor. Boutrous, Çarşamba günü yazdığı mektupta da “Widakuswara’nın görevinin değiştirilmesinin yasalara ve Anayasaya aykırı olduğunu” belirtti.
Widakuswara, Michael Pack göreve başladığından bu yana açık bir şekilde misilleme adımlarıyla karşı karşıya kalan ikinci Beyaz Saray muhabiri. Gibson Dunn firmasının açtığı ikinci bir davada da Pack’in danışmanlarının Beyaz Saray muhabiri Steve Herman hakkında bir dosya oluşturduğu ve bu muhabirin de görevinin değiştirilmesine çalışıldığı iddia edildi.
Bu dava kapsamında, federal bölge mahkemesi Pack’in VOA’in editoryal kararlarına doğrudan müdahale etmesini yasakladı. Kar amacı gütmeyen Hükümeti Denetim Projesi (GAP) de Pack, Reilly ve Robbins’i, Widakuswara’nın görevinin değiştirilmesi kararının ciddi bir kötü yönetim hatası olduğu konusunda bilgilendirdi.
Muhabirin görevi değiştirildi
Mektupta, Widakuswara’nın Endonezya Servisi’nde göreve getirildiği belirtildi. Ne muhabir ne de kendisini temsil eden sendika temsilcisinin konuyla ilgili olarak bilgilendirilmediği, Widakuswara’nın durumdan GAP’teki üst düzey avukat David Seide’nin gönderdiği iç yazışmayla haberdar olduğu belirtildi.
Jakarta Post’un da aralarında bulunduğu Endonezya haber kuruluşları Widakuswara’nın görevinin değiştirilmesi kararının partilerüstü şekilde kınanmasını haberleştirdi.
Beyaz Saray muhabiri kariyerine VOA’in Endonezya Servisi’nde uluslararası gazeteci olarak J-1 vizesiyle çalışarak başlamıştı.
Kardeş kurumlardan tepki
VOA’in kardeş yayın kuruluşu Özgür Avrupa Radyosu’nda (RFE/RL) çalışan gazeteciler de Michael Pack’in aldığı kararlarla ilgili endişelerini dile getirdi. 30 Aralık tarihli bir mektupta RFE/RL editoryal kurulu ve dil servisleri direktörleri Pack’in sözleşmeleri değiştirme çabalarını protesto etti.
Pack tarafından RFE/RL’ye başkan olarak atanan Ted Lipien tarafından Pazartesi günü yapılan iç tüzük değişiklikleri, CEO tarafından atanan üyeler, yetkililer ve direktörlerin atandıktan sonraki iki yıl boyunca, haklarında cezai bir soruşturma olmadıkça görevden alınamayacaklarını öngörüyor.
Bu değişikliklerde, RFL/RL’nin diğer yönetmelik ve tüzüklerini gerekli şekilde değiştirmeyi kabul etmesi koşuluyla hibe alabileceği belirtiliyor. Mektupta, “Bunlar RFE/RL’nin sık sık Rusya, Macaristan, Belarus ve Tacikistan gibi yerlerde karşı karşıya kaldığı siyasi iktidar manevralarının aynısı. Bu durumla kendi denetim kurumumuzda karşılaşacağımız aklımıza gelmezdi” denildi.
USAGM ayrıca, çıkar çatışmalarını ve bağımsız kar amacı gütmeyen kurumda birtakım yanlış uygulamaların olduğu iddiasıyla, Açık Teknoloji Fonu’nun federal bütçeden pay almasını da yasaklamaya çalıştı.
Pack, Açık Teknoloji Fonu’nu 15 Aralık’ta bütçeden kaynak kullanmasını engelleme planları konusunda bilgilendirmiş ancak daha sonra bunu geri çekerek ay sonunda herhangi bir açıklama getirmeden yeniden bildirimde bulunmuştu.
Yeni bildirim, Aralık ayı sonunda Kongre tarafından imzalanan bütçe tasarısında da yer alan ve Açık Teknoloji Fonu’na tasarıya karşı çıkması için verilen 90 günlük uzatmanın geçerli olmadığı anlamına geliyor.
