Batman’ın Ilısu Barajının suları altında kalacak olan tarihi Hasankeyf İlçesinde bulunan 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi, başka alana taşındı. Türkiye’de ilk kez kullanılan bir yöntemle taşınan türbenin yolculuğu 4 saat sürdü. Köylüler taşıma işlemini gözyaşları arasında izledi.
Sular altında kalıp kalmayacağı yıllardır tartışılan tarihi Hasankeyf ilçesinde sona doğru bir adım daha atıldı. İlçedeki en önemli tarihi eserlerden olan 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi Cuma sabahı yerinden kaldırılarak başka bir alana taşındı.
Türbenin taşınması için Hollanda’dan 150 tekerlekli özel bir platform getirildi. Daha önce platformun üzerine konulan türbenin yolculuğu sabah erken saatlerde başladı. 1100 tonluk türbenin üzerine konulduğu platform özel olarak inşa edilen yoldan ilerlemeye başladı. Türkiye’de ilk kez kullanılan yöntemle taşınan türbenin yolculuğunun 8 saat sürmesi bekleniyordu. Ağır türbeyi taşıyan platform saatte ancak 400 metre ilerleyebiliyordu. Türbenin taşınması izlemek üzere çevre il ve ilçelerden insanlar da Hasankeyf’e geldi. Hasankeyf sakinleri gözyaşları arasında taşımayı izlerken, birçok kişi sonuna kadar türbeye eşlik etti. Taşıma işlemine onlarca asker eşlik ederken, güzergâh havadan da dronlarla kontrol edildi.
8 saat sürmesi planlanan yolculuk 4 saatte tamamlandı. Türbe, eski yerinin 2 kilometre uzağında inşa edilen beton platform üzerine yerleştirildi. Çok sayıda kişinin tanıklık ettiği tarihi taşınma işleminden sonra, Türk ve Hollanda firmalarının çalışanları birbirlerine sarılarak bu anı kutladı.
13 yıla yakın süredir Hasankeyf’teki tarihi kazılara başkanlık yapan Prof. Dr. Abduselam Uluçam, buruk bir sevinç yaşadığını söyledi. Uluçam, “Geldiğimiz nokta bize heyecan verici bir duruma ulaştı çünkü artık türbe ve külliye taşınıyor. Yalnız külliye değil etrafında kalan kültür varlığı da buna arkadaşlık ediyor. Bu bize teselli mahiyetindedir. Bir türbenin ya da kültür varlığının yerinden kaldırılması gerçekten insanın içine burukluk veren bir durum ama Ilısu barajı bağlamında bunu değerlendirdiğimiz zaman böyle bir proje olmasaydı Hasankeyf’teki kültür varlıklarını birçoğu bu halde olmazdı, günümüze kadar gelmezdi. Türbenin ve etrafındaki külliyenin yeni yerleşim alanındaki konsepti mevcut şu anda durumuna uygun çünkü yerleştirilmesi ona göre seçildi. Sadece Zeynel Bey külliyesi değil Hasankeyf merkezindeki 8 anıt da yeni kültür parkına taşınacak. Bir taraftan üzüntülüyüz yerinden kaldırıldı ama baraj bağlamında düşündüğümüz zaman su altında kalıp harap olmasındansa taşınması insana bir nebze de olsa ferahlık veren bir durum” dedi.
Evinin terasından yaşlı gözlerle taşınmayı izleyen Sacide Yağan ise, çok üzgün olduğunu söyledi. Ancak Türbenin taşınmasından memnun olanlar da vardı.
Hasankeyfli Kadri Rüzgar, taşınma sayesinde eserlerin kurtulduğuna dikkat çekerek ”Güzel bir eser, su altında kalmaması gerekiyordu taşınıyor. Hasankeyf tamamıyla sular altında kalmıyor bir bölümü kalacak ona da katlanmak lazım, baraj söz konusu olunca. Keyfi olarak biri taşısa kabul etmeyiz ama söz konusu başka sorunlar olunca biz de mecburi uyuyoruz” diye konuştu.
Çetin Yıldırım ise baraj sayesinde tarihi ilçenin tanındığını savunarak, “Her şey yerinde daha güzeldir. Bu türbe yapı itibariyle tektir. İlk kez tarihi eser taşıması oluyor. Genel olarak biraz eskiye gittiğiniz zaman 1970’te yıkıyorlar. Barajla daha popüler hale geliyor” diye konuştu.
Zeynel Bey Türbesi, 1462-1482 yılları arasında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın Otlukbeli Savaşı'nda şehit olan oğlu Zeynel Bey adına yapılmıştır. Türbenin mimari önemi, Azerbaycan ve Türkistan yöresi mimari özelliklerini Anadolu’ya taşımış olmasından kaynaklanmaktadır. Dışarıdan silindir görünümüne sahip olan türbe içerde sekizgen planlıdır. Türbe, gözalıcı renklere sahip gövde süslemesi ile dikkat çekmektedir.
