Türkiye yeni yıla motorlu taşıtlar vergisinden, pasaport ücretlerine; alkollü içkilerden otoyol geçişlerine birçok kalemde zamla girdi.
Motorlu Taşıt Vergisi %15,9 oranında artışa tabi tutulurken, alkollü içeceklerden alınan ÖTV de %13,48 oranında yükseltildi.
108 TL olan pasaport defteri bedeli 133 TL’ye çıkartılırken, 53 TL tutarındaki mobil telefon aboneliği özel iletişim vergisine de 12 TL zam yapıldı.
Gazete, dergi ve elektronik gazetelerde %1 olan KDV de 1 Ocak 2019 itibariyle %18’e yükseltildi.
Marketlerde daha önce bedava olan plastik alışveriş poşetleri en az 25 kuruştan satılmaya başlandı. Düzenlemeye göre, plastik poşetleri ücretsiz veren satış noktalarına, kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 TL idari para cezası kesilecek.
Osmangazi Köprüsü geçişine %43,6 zam
Yeni yılla birlikte uygulamaya konan yeni ücret tarifelerinde Osmangazi Köprüsü geçiş ücreti en fazla tepki çeken kalemlerden.
İnşaatı devam eden Gebze İzmir Otoyolu’nun Marmara Denizi geçişi olan Osmangazi Köprüsü’nü kullananlar 2019 yılında artık 103,75 TL ödeyecek. Geçen yıl 71,75 TL olacak geçiş ücretine %43,6 oranında zam yapılmış oldu.
Karayolu araçları için Türkiye’nin en pahalı ücretli geçiş noktası olan Osmangazi Köprüsü, 31 Haziran 2016’da açıldığında 89 liraydı. Ancak o dönemde de tepkilerin dinmemesi üzerinde 1 Ocak 2017 tarihinde geçiş ücretleri 65,65 TL’ye düşürüldü.
Geçiş ücreti, geçen yılsa %9,2 zam uygulanarak 71,75 TL’ye yükseltilmişti.
Ali Şeker: “Aslında köprü geçişi için ödenecek ücret 130 TL’ye çıktı”
CHP İstanbul milletvekili Ali Şeker, Osmangazi Köprüsü geçişi için ödenen paranın 103 TL’nin de üzerinde olduğuna dikkat çekiyor.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Şeker, “Gebze yönünden Osmangazi Köprüsü’ne giren bir araç Balıkesir, İzmir, Muğla istikametinde gitmek istiyorsa toplam 130, 90 TL ödemek zorunda. Çünkü hemen köprü çıkışında bulunan Altınova-Orhangazi arası için (daha önce 5,5 TL) 11,5 TL, Gemlik-Bursa arası için ise (daha önce 7,40 TL) 15,65 TL ücret ödeyecek. Bu mecburi çünkü yoldan çıkarsanız köprüyü kullanmak hiçbir işe yaramamış olacak” diyor.
9 Nisan 2009 yılında yapılan ihaleyi kazanan Köprüyü Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay şirketlerince oluşturulan Otoyol AŞ 22 yıl 4 ay süreyle işletme hakkına sahip. Kamu Özel İşbirliği modeliyle yapılan otoyolun işletme sözleşmesi, 15 Temmuz 2035’te son buluyor.
Otoyol AŞ’nin internet sitesinde ihale sözleşmesinde devlet tarafından Osmangazi Köprüsü için 40 bin, Orhangazi-Bursa arası için de 35 bin günlük araç geçişi taahhüt edildiği görülüyor.
Ali Şeker: ‘’O yoldan hiç geçmeyenler, 40 bin araç geçişi taahhüt edildiği için oluşacak borcu ödüyor’’
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan tarafından yanıtlanmak için verdiği önergede, “Enflasyonla Topyekun Mücadele kapsamında firmalardan ve vatandaşlardan fedakarlık isteyen AKP iktidarı Osmangazi Köprüsü geçiş ücretlerine ilişkin olarak da döviz kuru üzerinden Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay Grubu’nun oluşturduğu Otoyol Yatırım ve İşletme AŞ’den bir fedakarlıkta bulunmasını talep etti mi? Açıldığı günden bugüne dek Osmangazi Köprüsü’nden geçen araç sayısının aylara ve yıllara göre dağılımı nedir? Bu süre zarfında garanti edilen toplam araç sayısı ve garanti edilen bu sayıya ulaşılamadığı için Hazine tarafından ilgili şirkete ödenen miktar ne kadardır?” şeklinde sorular yönelten CHP’li Ali Şeker, alım garantilerinin yurttaşların geleceğine ipotek koymak olduğunu ifade etti.
Şeker, “Yaz aylarında dolar 6,5 TL idi. Osmangazi geçişi 35 dolar artı KDV idi. Bir geçişin maliyeti 247 TL. O zaman vatandaş 71,75 ödüyordu. Demek ki geri kalan 143 TL’yi Hazine üstleniyordu. Bu kullanandan arta kalan yükümlülük. Bir de taahhüt edilen günlük 40 bin aracın geçmeyenleri var ki onu tamamen Hazine üstleniyor. Ama aslında onu yüklenen o yoldan belki de hayatında geçmeyen Kastamonu’nun Van’ın köylüsü yurttaşlarımız olacak. Düşünsenize 2035 yılına kadar fahiş fiyatla yandaşlara peşkeş çekilen ihalelerden kaynaklanan borç çocuklarımız torunlarımızın sırtında. Yalnız Osmangazi Köprüsü olsa neyse Avrasya Tüneli de 3. Havalimanı diğer kamu özel işbirliği ihalelerinin tümü böyle. Bu kabul edilmeyecek bir sefalettir” dedi.
Kamu Özel İşbirliği, 1994 yılından beri yürürlükte. Bu alanda en çok öne çıkan model ise Yap İşlet Devret (YİD). İstanbul 3. Havalimanı, 3. Boğaz Köprüsü, Avrasya Tüneli de tıpkı Gebze-İzmir Otoyolu gibi modelin önde gelen ürünlerinden.
Atlar: “İhale odaklı projeler kamu zararı yaratıyor”
İstanbul Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulu Üyesi Akif Burak Atlar, bu projelerin ihale odaklı kurgulanmasının sorunlar yarattığı görüşünde.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlana Atlar, “Yalnız İzmir Otoyolu değil, tüm büyük kamu projeleri bütüncül yaklaşımdan uzak olarak kurgulanıyor. Tümü ihale odaklı projeler olarak ortaya çıkıyor. Projelerin birbirinden bağımsız hazırlanması en son Osmangazi Köprüsü geçiş taahhütlerinde gördüğümüz gibi ciddi bir kamu zararı ortaya çıkarıyor. Avrasya tünelinde de aynısı oldu. Giriş garantisi verilirken çok kapsamlı bir araştırma yapılıp yapılmadığı konusunda çekincemiz vardı ve haklı olduğumuz ortaya çıktı. İnsanlar Osmangazi Köprüsü’nün geçiş ücretini gördükten sonra maliyet hesabı yapıp İzmit Körfezi’ni kullanabilir. Ya da kampanya yapan feribotları tercih edebilir. Ama işte ilk hesap yapılırken bunlar ne kadar öngörüldü orası şüpheli” dedi.
“Her ay en az bir Boğaziçi Köprüsü parasını halkın vergilerinden konsorsiyum şirketlerine aktarıyoruz”
Geçen Haziran ayında Anadolu Ajansı, açıldığı günden beri Osmangazi Köprüsü’nden 12 milyon 500 bin aracın geçtiğini yazdı. İki yılda köprüyü 12 milyon 500 bin araç kullanırken sadece bir yıllık taahhüt 14 milyon 600 bindi.
CHP’li Ali Şeker, “Demek oluyor ki, iki yılda 16 milyon 700 bin araç için öngörülen 35 dolar artı KDV devlet tarafından ödendi. Süleyman Demirel döneminde yapılan Boğaz Köprüsü kaça mal oldu? 21 milyon dolar. Peki bu köprü bize kaç mal oluyor? Neredeyse her ay bir adet 1. Boğaz Köprüsü parasını cebimizden ihaleyi alan konsorsiyuma veriyoruz. Peki hükümet kimin parasını, kimin vergisini kime veriyor?” dedi.
İzmir Otoyolu ne zaman tamamlanacak ve maliyeti ne kadar?
Gebze İzmir Otoyolu’nun toplam uzunluğu 433 kilometre. Yaz aylarındaki bilgilere göre otoyolun 219 kilometresi tamamlanmıştı. Otoyol AŞ’nin internet sitesindeki bilgilere göre, tüm inşaatın 15 Mart 2020’de tamamlanması gerekiyor.
433 kilometrelik projenin maliyeti konusunda netlik yok. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 30 Haziran 2016’da toplam yatırım bedelini 9 milyar dolar açıklarken 2 Temmuz 2017’de Hürriyet gazetesinden Deniz Zeyrek’e konuşan Binali Yıldırım hükümetinin Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, maliyetin 10 milyar 300 milyon dolar olduğunu ifade etti.
Otoyol AŞ’nin internet sitesinde ise toplam yatırım maliyeti 10 milyar 51 milyon TL gözüküyor.
