Ulusal acil durum ilan edilmesine neden olan pandemiden 14 ay sonra veriler ABD’de ekonomik iyileşmenin son perdesinin Haziran ayında başlayabileceğini gösteriyor.
Ekonomiyi toparlayacak hızlı değişiklikler döneminin eyaletlerin yarısında devlet tarafından sağlanan işsizlik yardımlarının sona ermesiyle başlayacağı ve sonbaharda okullarla üniversitelerin yeniden açılmasıyla sona ereceği sanılıyor.
Bu dönemde beyzbol ligi stadyumlarının tam kapasiteye dönmesi planlanıyor ve ülkenin en büyük ekonomisine sahip eyaleti California’nın 15 Haziran’da son Corona virüsü kısıtlamalarını da kaldırarak bar, restoran ve diğer işyerlerine normale dönmeleri yolunda yeşil ışık yakması bekleniyor.
Gözler 15 Haziran’da FED’de olacak
Başkent Washington’da aynı gün Merkez Bankası (FED), ülke ekonomisinin krizle mücadele para politikalarından ne zaman çıkacağı ve uzun sürmesi umulan ekonomik büyümenin nasıl idare edileceği konusunda karar alacak.
Pandemi sonrası ekonominin nasıl görüneceğine ilişkin sayısız soruvar: Kaç kişi işe geri dönecek? Kaç işletme hayatta kalacak veya başarısız olacak? Pandemi destekleri geri çekildiğinde ülke ne kadar dayanıklı olacak? Bu soruların cevaplarının yakında alınması bekleniyor.
Porchlight Bira Fabrikası genel müdürü Tyson Herzog, California’da Corona virüsüyle mücadele sırasında geçen yılın birçok zamanı restoranları kapatan ve katı kısıtlamalar altında tutan önlemlerin yaz döneminde kalkmasının ‘‘tam zamanında’’ olduğunu söylüyor.
800 milyar dolarlık küçük işletme yardım programı, Herzog’un şirketi de dahil olmak üzere birçok firmanın hayatta kalmasına yardımcı oldu. Bir yıl boyunca 1999 model Dodge marka aracıyla evlere bira teslim ettikten sonra, Herzog şimdi daha fazla personel kiralamayı ve zaten rekor satışlar sağlayan üretimini arttırmayı planlıyor.
Bu yıl ekonomide rekor rakamlar öngörülüyor
Aralık ayında Corona virüsü aşılarının piyasaya çıkmasından bu yana tahminler son 40 yılın en hızlı gayri safi yurtiçi hasıla artışı da dahil bu yıl ekonomide rekor rakamların öngörüldüğünü ortaya koyuyor.
Halkın 12 yaş ve üzerindeki kesiminin yüzde 60’ı en az bir doz aşılarını oldu. Yeni enfeksiyon ve ölümler azalırken, seyahat, sosyalleşme ve ticaret istikrarlı şekilde artıyor.
Ancak yine de parçalar şimdilik tam yerine oturmuş değil.
Şirketler Mayıs ayında 559 bin istihdam sağladı, ancak toplam istihdam 2020 yılındakinden 7 milyon 600 bin eksik. Yaklaşık 3 milyon 600 bin kişi işsiz ve işgücü piyasası 3 milyon 500 bin kişi azalmış durumda.
Malzeme, işçi ve ham madde eksikleri işyerlerinin çalışma saatlerini azaltmasına, müşterileri geri çevirmesine ya da siparişleri geciktirmesine neden oldu. FED’in son ekonomik tablosu ekonomideki bu tür eksiklerin 3 yıl önce Ocak ayına kıyasla 44 kat fazla olduğu görüşünde.
Ekonomistler bunun da yaz aylarında azalmasını bekliyor. Bazı uzmanlara göre pandemi, ekonomiyi zorla komaya sokmuş gibiydi. Uyku halinin aşılmasının zaman alması bekleniyor. Ekonominin hızlı yavaşlamasını durdurmak için alınan bazı önlemler de bunu zorlaştırıyor.
Örneğin teşvik ödemeleri ve düşük faiz oranları, ev satışlarında ev inşaatı ve kereste fiyatlarına da sıçrayan bir patlamayı körükledi. Yine de odun ve diğer bazı hammaddelerin maliyeti şimdiden azalmaya başladı: Kereste fiyatları yüzde 24, bakır ve alüminyum fiyatları yüzde 5 düştü.
Benzer şekilde, otomobil, ev aletleri ve diğer malların satışındaki büyük artışın tek seferlik olması; talep güçlü kalsa bile, arzın bunu yakalaması bekleniyor.
Sağlık kaygısı ve çocuk bakımı gibi sorunlar yaşayan çalışanlara işe ne zaman dönecekleri konusunda, bazıları için işlerinden daha fazla getiri sağlayan işsizlik yardımıyla, alan tanınmıştı.12 Haziran’dan itibaren geçen bahardan beri verilen ek işsizlik yardımlarının dört eyalette kalkmaya başlamasıyla işçilere tanınan bu serbestlik azalacak.
Toplamda, bir dizi programla dağıtılan 5,2 trilyon dolar, Corona virüsü nedeniyle yaşanan ekonomik durgunluğu benzersiz bir dönem haline getirdi. 2020 yılı Nisan ayında işsizlik yüzde 14,8’e çıksa da kişisel gelirler arttı.
Bu paranın ekonominin farklı bölgelerinde kullanılmasının ardından şimdi bu programların tek tek sona ermesinin zamanı geldi.
İşsizlik yardımları ülke genelinde 4 Eylül’de sona erecek
10 Temmuz’da eyaletlerin neredeyse yarısı işsizlik yardımlarını sona erdirmiş olacak. 4 Eylül’e gelindiğindeyse program ülke genelinde sona erecek. Küçük işletmeler için uygulanan Maaş Koruma Programı ise 31 Mayıs’ta sona ermişti.
Bu ve diğer programların kişilerin işe başlayıp başlamama kararı üzerinde nasıl bir rol oynadığı konusunda tartışmalar olsa da pandeminin fiyatlar, ücretler ve diğer faktörlerde yarattığı çarpıklığın gelecek birkaç haftada aşılması bekleniyor.
Oxford Economics’ten Gregory Daco’ya göre Haziran ayı talebin hala güçlü olduğu öte yandan işçi ve sermaye konusunda tedarik sorununun da çözüldüğü bir dönem olacak. Daco, tedarikte özellikle de işgücü tedarikinde yaşanan darboğazın aşılmaya başlandığına dair göstergeler olduğunu, virüs kaygısı ve yardımların azaldığını, çocuk bakımı konusunda yapılan yeni uygulamaların daha fazla kişiyi iş hayatına geri kazandıracağını söyledi.
Amerika’da bir yıldan uzun süren karantina döneminin ardından kamuya açık park alanları, stadyumlar ve restoranlar yeniden kalabalıklara ev sahipliği yapmaya başlıyor.
En sıkı kısıtlamaları uygulayan California, kısıtlamaları kaldıran son eyaletlerden biri olacak.
