Amerika’da işsizlik yardımı için ilk kez başvuranların sayısı bu hafta beklenenden fazla arttı. Bunda ülkede artan Corona virüsü vakaları nedeniyle işyerlerinde daha fazla kısıtlamalara gidilmesi etkili oldu. Bu durum, pandemi ve ilave teşvik paketi üzerinde hala anlaşma sağlanamamasının ekonomiye zarar verdiğinin bir işareti olarak görülüyor.
Çalışma Bakanlığı’nın Perşembe günü açıkladığı haftalık verilere göre, 5 Aralık’ta biten haftada işsizlik başvurularının sayısı mevsimsel ayarlamayla birlikte 853 bin olarak kayıtlara geçti. Bir önceki haftada ise bu sayı 716 bindi. Reuters’ın anketine görüş bildiren ekonomi uzmanları son haftada işsizlik yardımı başvurularının sayısının 725 bin civarında olacağını tahmin etmişti.
ABD Corona virüsü salgınında yeni bir dalganın içerisinde. Ülkede doğrulanmış vakaların sayısı 15 milyon eşiğini Salı günü geçti. California eyaletinde bu hafta içinde yeni ve sert karantina uygulamaları devreye sokuldu. Bu karar, ülkenin en kalabalık eyaletindeki 40 milyonluk nüfusun yaklaşık dörtte üçünü etkiliyor.
Diğer eyaletler ve yerel yönetimler de işyerlerinde yeni kısıtlamalar getiriyor. Ekonomistler kış aylarında yeni işten çıkarmaların olabileceğine işaret ediyor. Hükümetten ilave ekonomik yardım gelmemesi halinde işten çıkarmaların boyutunun daha da kötü olacağı tahminleri yapılıyor.
Yeni bir kurtarma paketi konusunda anlaşmaya varılıp varılmayacağı hala belirsiz. Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, Kongre’nin hala bir çözüm bulma arayışında olduğunu söyledi.
Hükümetin 3 trilyon doların üzerinde miktarı kapsayan daha önceki yardım paketi milyonlarca işsiz Amerikalı’nın günlük harcamalarını yapabilmesine ve şirketlerin de çalışanlarına maaşlarını ödeyebilmelerine katkı sağlamıştı. Ancak teşvik paketinin sağladığı kaynak neredeyse tükendi.
Hükümete bağlı bir denetleme dairesi, birden çok başvuruda bulunulması, geriye dönük işlemler ve usulsüzlük yapılması gibi nedenlerle işsizlik başvuruları verilerinin tam olarak doğruyu yansıtmadığı tespitini dile getirmişti. Ancak rakamlar yine de yaz mevsiminde işe alımlarda yaşanan sıçramadan sonra ekonomik toparlanmanın yavaşladığını gösteren diğer işgücü piyasası verileriyle geniş ölçüde tutarlılık gösteriyor.
ABD’de işsizlik maaşı başvuruları Mart ayı sonunda 6 milyon 867 bine ulaşmış ve tarihi bir rekor kırılmıştı. Ülkede 2008-2009 yılları arasında Büyük Resesyon döneminde bile işsizlik başvuruları haftalık en fazla 665 bine çıkmıştı. Hükümetin geçen Cuma günü yayınladığı verilere göre, Kasım ayında tarım dışı istihdam 245 bin oldu. Bu rakam, işyerlerinde toparlanmanın başladığı Mayıs ayından bu yana istihdamdaki en düşük artış; istihdam piyasası 5 aydır sürekli yavaşlıyor. Mart’la Nisan arasında kaybedilen 22 milyon 200 bin istihdamın sadece 12 milyon 400 bini geri kazanılabildi.
İstihdam piyasasındaki gerilim, enflasyonun da durağan olmasına neden oluyor. Çalışma Bakanlığı Perşembe günü yayınladığı ayrı bir raporda, tüketici fiyat endeksinin Kasım ayında yüzde 0,2 oranında arttığını bildirdi. Ekim ayındaysa oran değişmemişti.
Harcama tasarısı Temsilciler Meclisi’nden geçti
Öte yandan Temsilciler Meclisi’nin dün hükümet kurumlarının bir hafta daha fonlanmasına imkan veren geçici süreli bir harcama tasarısını geçirmesinin ardından Senato’nun da tasarıyı muhtemelen bugün oylaması öngörülüyor. Tasarının geçmesi, geniş kapsamlı bir Corona virüsü yardım paketi üzerinde çalışan Kongre üyelerine biraz daha zaman kazandırdı.
Demokratlar’ın çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi, tasarıyı dün 67’ye karşı 343 oyla geçirmişti. Tasarı Senato’dan da geçer ve Başkan Donald Trump tarafından imzalanırsa, federal dairelere bütçe akışının Cuma gece yarısı itibariyle durması 18 Aralık’a kadar önlenmiş olacak.
Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, Senato’nun tasarıyı bu hafta görüşeceğini ve hükümetin kapanması krizinin yaşanmaması için zamanında Trump’ın imzasına sunacağını açıkladı. Bu durum, Kongre’ye hem, Savunma Bakanlığı’ndan ulusal parklara kadar uzanan tüm hükümet daireleri ve programları için 1,4 trilyon dolarlık kapsamlı harcama tasarısını onaylama hem de yeni bir Corona virüsü yardım paketi üzerinde anlaşmak için Kongre’ye bir hafta daha süre tanımış oluyor.
Kongre liderleri, aylardır gündemde olan ve ekonominin acil ihtiyaç duyduğu yorumları yapılan ilave bir ekonomik teşvik paketini de tasarıya eklemeyi umuyor. Üzerinde anlaşmaya varıldığı takdirde paket, Corona pandemisinin ilk zamanlarında Kongre’den geçen 3 trilyon dolarlık yardımdan bu yana bir ilk olacak.
Maliye Bakanı Steven Mnuchin Perşembe günü yaptığı açıklamada, Cumhuriyetçi ve Demokrat senatörlerle yaptığı görüşmelerde “çok ilerleme” kaydettiklerini, gün içinde yeni görüşmeler yapacaklarını belirtti.
Ancak nihai anlaşmaya varılıp-varılmayacağı hala kesin değil. Kongre’de yardım paketi konusunda teklifler ve karşı teklifler hala getirilmeye devam ediyor. Hem McConnell hem de Kongre’nin her iki kanadından bir grup üye masaya fikirler sunuyor.
Anlaşmazlık yaşanan konuların arasında, Cumhuriyetçiler’in istediği, işyerlerini sorumluluktan koruyacak tedbirlerin pakete dahil edilmesi ve Demokratlar’ın istediği, eyalet ve yerel yönetimlere yardım meseleleri yer alıyor. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ve Senato Demokrat Azınlık Lideri Chuck Schumer, iki partiden üyelerin yer aldığı grubun görüşmelerini, anlaşmaya varmanın en iyi yolu olarak gördüklerini söyledi. Ancak Senato’daki iki numaralı Cumhuriyetçi John Thune, grup iyi bir temel oluştursa da, “gerçek müzakerelerin” Kongre liderleri arasında olacağını ve bu görüşmelere geçilmesi gerektiğini, çok zaman kalmadığını belirtti.
Grup Çarşamba günü 908 milyar dolarlık teklifinin özetinin yayınladı. Özetine göre, teklif edilen paket Aralık ayı sonundan Nisan’a kadar 16 hafta süreyle haftada ek 300 dolar işsizlik yardımları ödenmesini içeriyor. Ayrıca pakette, küçük işletmeler, aşı dağıtımı, sağlık ve eğitim çalışanları, ulaştırma, kira yardımı alanlarında ödeneklere yer veriliyor.
Özette, işyerlerini sorumluluktan koruma ve eyalet ve yerel yönetimlere 160 milyar dolar yardım konusunda prensip anlaşmasına varıldığı belirtilse de ayrıntı verilmiyor. Kongre üyeleri de bu konular üzerinde hala çalıştıklarını söyledi.
McConnell, bir plan üzerinde anlaşmaya varmak için en azından bu iki konuyu şimdilik bir kenara bırakmayı önermişti ancak Schumer ve Pelosi bu öneriyi reddetti.
Mnuchin, Salı akşamı Pelosi’ye, hem eyalet ve yerel yönetimlere ödenek hem de işyerlerine yönelik korumaları içeren 916 milyar dolarlık bir teklif sundu.
Ancak Pelosi ve Schumer, yönetimin planının iki partili grubun görüşmelerini engellemesine izin verilmemesi gerektiğini söyledi. Bu iki Demokrat lider ve diğer Demokratlar ayrıca, Mnuchin’in planının tüm bireyler için 600 dolarlık doğrudan çeki içerirken, pandemiden en kötü etkilenen işsizler için ilave yardımları neden içermediğini sorguladı.
