Küresel kriz, ülkelerin değişen siyasi öncelikleri, Internet teknolojilerinin getirdiği yeni pazarlara erişim kolaylıkları yabancı yatırımların da alışılagelmiş yön ve hedeflerini değiştirdi. Türkiye de bu değişimden payını aldı. BM’ye bağlı UNCTAD adlı kuruluşun son raporuna göre 2010 yılında Türkiye’ye yatırım yapan yabancıların da profili değişti.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Cenevre merkezli UNCTAD tüm dünyadaki yabancı sermaye hareketlerini izliyor, düzenli aralıklarla bununla ilgili verileri yayınlıyor. BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı ya da İngilizce adının baş harfleriyle UNCTAD’ın son raporu 17 Ocak’ta yayınladı.
Rapora göre Türkiye’ye yapılan yabancı doğrudan yatırımlarda Avrupa ülkeleri ilk kez büyük bir gerileme kaydetti. Buna karşılık, gelişmekte olan Asya ülkelerinin Türkiye’de yaptığı doğrudan yatırımlar arttı.
UNCTAD’ın Türkiye’den sorumlu uzmanlarından Nicole Moussa, “Gelişmekte olan Asya ülkelerinin 2010 yılında Türkiye’ye yaptığı yatırımlar yüzde 33 artış göstererek 900 milyar Dolar seviyesine ulaştı,” diyor.
Avrupa ülkelerinden yapılan doğrudan yatırımlarda ise geçen yıl rekor bir düşüş yaşandı. UNCTAD verilerine göre, 2010’da Avrupa ülkelerinin Türkiye’deki doğrudan yatırımları ilk kez %35 oranında düştü.
2010 yılında doğrudan yabancı yatımlarda Türkiye özelinde yüzde 8’lik bir düşüş yaşandı. Buna göre 2009 yılında 7,6 milyar Dolar seviyesinde olan doğrudan yabancı yatırımlar 7 milyar Dolar seviyesine indi.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 10 oranında bir artış kaydedildi. “Türkiye neden diğer gelişmekte olan ülkelerle aynı performansı göstermedi” sorusunu yanıtlayan Nicole Moussa şunları söylüyor:
UNCTAD Türkiye uzmanı, “2010 verileri yüzde 8’lik bir düşüşe işaret ediyor ancak bu oran ciddi bir düşüş anlamına gelmiyor. Çünkü Türkiye özelleştirme sürecini neredeyse tamamladı, fark büyük ölçüde bu unsurdan kaynaklandı,” diyor.
Özelleştirme sürecinde sona yaklaşılması nedeniyle 2010 yılında 2 milyar dolarlık yatırım çeken enerji sektörü, bu yıl 216 milyon Dolar düzeyinde yabancı yatırım aldı. Üretim alanında da yabancı yatırımlarda 2009’a göre yüzde 61’lik bir düşüş görülüyor. Bu da 500 milyon Dolarlık bir yatırım seviyesine işaret ediyor. 2009 yılında bu rakam 1,5 milyar Dolar civarındaydı.
Türk finans sektöründeki yabancı doğrudan yatırımlar ise diğer ülkelerdeki şirketlerle birleşmeler nedeniyle 2010 yılında iki kat artarak 1,5 milyar Dolar seviyesine yükseldi.
UNCTAD’ın verilerine göre dünya genelinde ise yabancı doğrudan yatırımlarda sadece yüzde 1’lik bir artış oldu. Gelişmiş ülkelerde görülen yüzde 7’lik düşüşü gelişmekte olan ülkeler yüzde 10’luk artış oranıyla dengeledi.
