ABD Başkanı Donald Trump’ın uzun süredir uluslararası kamuoyuyla paylaşılması ertelenen Ortadoğu Barış Planı’nı öğle saatlerinde açıklaması bekleniyor. Planda Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimleri ve Kudüs’ün statüsü konusunda hangi ifadelerin yer alacağı merak konusu.
Trump yönetimi tarafından “yüzyılın anlaşması” olarak nitelenen barış planının ekonomik boyutlarını planın hazırlanmasına öncülük eden Başkan Trump’ın danışmanı ve damadı Jared Kushner geçtiğimiz yaz aylarında açıklamıştı. 40 sayfalık plan 10 yıllık süre zarfına yayılacak şekilde bölgeye 50 milyar dolarlık yatırım yapılmasını öngörüyordu. Ancak barış planının siyasi ayağına ilişkin içerik paylaşılmamıştı.
Pazartesi günü Beyaz Saray’da İsrail Başbakanı Benyamin Netnayahu ile görüşen Başkan Trump “Çok büyük bir plan. Başbakan’ın desteğini aldık. Diğer partilerin de desteğini aldık. Nihai olarak Filistinliler’in de desteğini alacağımızı düşünüyorum. Ama göreceğiz” şeklinde konuştu. İsrail’de 2 Mart’ta yapılacak seçimlerde Likud Partili Netanyahu’nun rakibi olan Mavi ve Beyaz Partisi’nin lideri Beny Gantz da başkent Washington’da.
Trump planın Filistinliler’in ilk aşamada plana sıcak bakmayacaklarını ancak nihayetinde planı destekleyeceklerini savundu. “Plan onlar için çok iyi. Hatta aşırı iyi” ifadelerini kullandı. Başkan, Arap ülkelerinin çoğunun da plana sıcak baktıklarını ifade etti.
Planın zamanlamasına dikkat çekiliyor
Trump yönetiminin Ortadoğu barış planını açıkladığı dönem ABD’de Başkan Trump’ın azil süreci kapsamında Senato’da yargılandığı haftaya ve İsrail’de de İsrail Başbakanı Netanyahu’nun hakkındaki yolsuzluk soruşturmasında resmen suçlandığı güne denk geliyor.
İsrail Başbakanı Netanyahu, Washington temaslarının ardından Rusya’nın başkenti Moskova’ya giderek bölgesel gelişmeler ve barış planı hakkında bilgilendirecek.
Plan Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimleri ve Kudüs’ün statüsü konusunda ne diyecek?
Trump yönetiminin barış planında dikkatle izlenecek unsurlardan birisi ABD’nin Batı Şeria’nın bazı bölümlerini İsrail’in ilhak etmesine onay verip-vermeyeceği konusu. İsrail’de 2 Mart’ta yapılacak seçimlerden önce Netanyahu, Batı Şeria’nın bazı bölgelerinin ve Ürdün Vadisi’nin önemli bir bölümünün ilhak edilmesi çağrısında bulunmuştu. İsrail Batı Şeria’yı 1967 savaşında ele geçirmişti. Ürdün Vadisi de bölgedeki verimli topraklardan biri olduğu için stratejik önem taşıyor.
Başkan Trump barış planını açıklarken planın Kudüs’ün statüsü, Filistinliler’in Batı Şeria, Gazze Şeridi ve Doğu Kudüs topraklarında kurulmasını istediği Filistin devleti talebi, Filistinli mültecilerin durumu, su gibi doğal kaynakların paylaşımı ve Batı Şeria ile Doğu Kudüs’teki Yahudi yerleşimlerinin durumu gibi taraflar arasında şimdiye kadar çözülememiş konu başlıklarında nasıl bir çözüm önereceği merak konusu.
Planda “iki devletli çözüm” ifadesi yer alacak mı?
En önemli tartışma konularından birisi de “iki devletli çözüm”. Bugüne kadar İsrail-Filistin sorununa çözüm bulma amacıyla masaya getirilen her barış planının zemin olarak kabul ettiği iki devletli çözüm konusunda açıklanacak barış planında nasıl bir ifade kullanılacağı merak ediliyor. Trump yönetimi bugüne kadar iki devletli çözüme açık destek vermekten kaçınmıştı. Geçtiğimiz Kasım ayında da Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Washington’un artık Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimlerini “uluslararası hukukun ihlali” olarak saymayacağını açıklamıştı.
Filistinli yetkililer ise Trump yönetiminin planının “Filistin davasını sonlandırmaktan başka bir amacı olmadığını” söyleyerek barış planını reddediyor. Filistin yönetimi, son dönemde İsrail yanlısı olarak değerlendirilen adımlar atan Trump yönetiminin dürüst ve tarafsız bir arabulucu rolünü üstlenemeyeceği kanısında.
