Venezuela Merkez Bankası resmi verilerine göre son üç buçuk yıl içinde enflasyon oranı %54 milyona yaklaştı. Ülkede yaşanan hiperenflasyonun neden olduğu onlarca kritik sorundan biri de beslenme sorunu. Uzmanlara göre, yaklaşık 10 dolar olan asgari ücretle halkın ihtiyacı olan gıdayı satın alabilmesi, başka bir deyişle günde 3 öğün yemek yiyebilmesi mümkün değil. Caracas’ta bulunan muhabirimiz Mustafa Özdemir, milyonlarca Venezuelalı'yı etkileyen beslenme sorunu üzerine uzmanlarla ve halkla konuştu.
Bugün Venezuela’da, asgari ücretle sadece 2 kilo et ya da 10 kilo domates ya da 8 paket pirinç satın alınabiliyor. Barınma, ulaşım, eğitim, sağlık gibi diğer zorunlu harcamalar da hesaba katıldığında gıda harcamalarına ayrılabilen bütçe çok daha az. Venezuela Sağlık İzleme Örgütü’nün 2018 raporlarına göre Venezuelalılar geçen yıl yaklaşık 11 kilo zayıfladı.
Venezuela Sağlık İzleme Örgütü Üyesi Pablo Hernandez, "Venezuela’da beslenme sorunu uzun süredir hayatı olumsuz etkilen ciddi bir konu. 2012’de süt kıtlığı ile başlayan sorun, son 5 yıldır halkın bir dizi ürüne kıtlık ve yüksek fiyatlardan dolayı erişememesiyle birlikte beslenme alışkanlıklarının degişmesine neden oldu. Son aylarda gıda ürünleri raflardaki yerini yeniden almış görünse de bu kez de halkın ürünleri satın alacak gücünün olmaması beslenme sorunları oluşturuyor. Örneğin Venezuelalıların mutfak kültüründe önemli bir yeri olan mısır ununun sofralardan eksilmesi, halkın demir ve vitamin eksikliği yaşamasına ve hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelmesine neden oluyor," diyor.
Şoför Julio Cesar, "Bir-iki haftada bir El Coche Sebze Hali’ne geliyorum çünkü burada fiyatlar %50 daha ucuz. Bugün (asgari ücretin beşte birine tabül eden) 8.000 bolivar ödeyerek domates, taze soğan, kabak ve avokado satın aldım ve bu sebzeleri 5 kişi bir hafta yiyeceğiz. (1) Evde 3 kişi çalışıyoruz ancak bizim için ay sonunu görmek mümkün değil.Yerel para birimi bolivarın devaluasyonu bizi zorluyor. Çoğu zaman sadece 2 öğün yiyebiliyoruz, peynir, yumurta,mısır unu gibi ürünleri alamadığımız için sabah kahvaltısını es geçiyoruz," şeklinde konuşuyor.
Emekli Henrique Sanguino, "2 ayda bir El Coche Sebze Hali’ne geliyorum. Burada sadece nakit ödeniyor ve ürünler daha ucuz. Bugün kabak, lahana, patates, patlıcan, istavrit satın aldım ve emekli maaşım olan 40 bin bolivarı harcadım.Aldıklarımın 2 hafta yetmesini umuyorum," diyor.
Edita Fernandez,5 kişilik bir aile için gereklimutfak masraflarını yayınlayan CENDA adlı bir kuruluşta yönetim kurulu üyesi. (İşçiler için Belgeleme ve Analiz Merkezi) CENDA 35 yıldır, 11 kategoride 60 çeşit gıdanın fiyat değişimini takip ederek çalışanları ve sendikaları bilgilendiriyor: Nisan ayı raporumuza göre, 5 kişilik bir aile için gerekli aylık mutfak masrafları 165 dolar olmasına rağmen Venezuela’da asgari ücretlilerin hesaplarına 7,6 dolar maaş ve 4,7 dolar da yemek ikramiyesi yattı. Yani nisan ayında bir ailenin sadece mutfak masraflarını karşılayabilmesi için 21 asgari ücrete ihtiyacı vardı, bugün itibariyle halkın alım gücü nisan ayına göre daha düşük.
Sokak satıcıları halkın alım gücünün düşmesinden dolayı görece pahalı olan tuz, şeker, süt tozu ve deterjan gibi bazı ürünleri küçük porsiyonlar halinde satıyorlar.
Alberto Sanchez, "İnsanların parası olmadığı için ürünleri küçük porsiyonlar halinde satıyoruz ki onları ihtiyaçlarını temin, biz de satış yapabilelim. Ben burada küçük poşetlerde tuz ve kahve satıyorum," diyor.
Beslenme uzmaı Pablo Hernandez, "Daha ucuz olduklarından pirinç, makarna, patates gibi karbonhidrat tüketimi artarken, hayvansal protein içeren et, tavuk, balık, süt, yumurta gibi ürünlerin tüketimi azalıyor. Ayrıca kişi başı tüketilen yemek miktarında da ciddi düşüşler tespit ettik," şeklinde konuşuyor.
Melvin Perez ise, "Biz evde 6 kişiyiz ve sadece sebze için ayda en az 3 asgari ücret harcıyoruz ama yine de gıda ihtiyacımızı karşılayamıyoruz. Örneğin 1.5 aydır eve et alamıyoruz," diyor.
Venezuela’nın yoksul gecekondularında kurulan ücretsiz yemekhaneler, sınırlı da olsa, açlıkla mücadelede önemli bir işlev görüyor. La Vega adlı gecekondudaki kültürel bir organizasyonun üyeleri, hükümetten aldığı yiyecekleri pişirerek, çoğunluğu çocuk günde 200 mahalleliye yemek dağıtıyor. Organizasyon bu sayıyı arttırabilmek için çabaladıklarını çünkü mahallede açlık sorunu yaşayanların binlerle ifade edildiğini söylüyor.
Yemekhane sorumlusu Alicia Cortez, "Hükümet bize sadece makarna, pirinç, kara fasulye ve mısır unu veriyordu, 3 aydır da sınırlı sayıda tavuk vermeye başladılar. Örneğin son teslimatta 3 haftada dağıtacağımız toplam 3000 yemek için sadece 28 tavuk verdiler. Doğrusunu söylemek gerekirse bizim yemekleri yetirmek için şapkadan tavşan çıkarmamız gerekiyor, mahallelinin de dayanışması olmasa devam edebilmemiz mümkün değil çünkü hükümet gaz, su, sebze, tuz, yağ gibi harcamaları karşılamıyor. Bize de aylık 1 dolara bile tekabül etmeyen sembolik bir maaş ödüyor, pratikte biz bu işi gönüllü yapıyoruz diyebiliriz. Şikayetçi de değiliz çünkü biz bunu para için değil, ihtiyacı olan komşularımız için yapıyoruz," diyor.
Zudalise Gomez, "Ben 5 çocuklu yalnız bir anneyim. La Vega’da yaşıyorum. Çalıştığım günlerde kazandığımı bakıcıya ödemek durumunda kaldığımdan bir süredir çalışmıyorum. Bazen çocuklarımla birlikte sokakta dondurma satıyorum bazen evlere temizliğe gidiyorum. Ayrıca devletten asgari ücretin yarısı kadar bir yardım alıyorum ancak kazandığım para ile günde bir ya da iki öğün yiyebiliyoruz. Örneğin bugün evde yiyecek hiç bir şeyimiz yok, dün akşam da yoktu, bir komşumuz biraz yemek verdi öyle bir şeyler yiyebildik. Sabah kahvaltı yapmıyoruz ve öğle yemeklerimizi yemekhanede yiyoruz, bu yüzden bu yemek bizim için çok değerli. En büyük oğlum 15 yaşında hem okuyor hem de El Coche halk pazarında çalışıyor. 10 yaşında bir oğlum var, iyi beslenmediğinden birkaç kez okul yolunda bayıldı, ben de bu yıl okula göndermeme kararı aldım. Geçenlerde gelen bir beslenme uzmanı en az 8 kilo eksiği olduğunu söyledi," diyor.
Hernandez, "2018 raporlarımıza göre, her 10 haneden 9’unun gıda almak için yeterli alım gücü yok (8’inin de üç öğün yiyebileceğinin garantisi). Bu yüzden Venezuelalılar geçtiğimiz yıl yaklaşık 11 kilo kaybetti ve kandaki demir miktarının azalmasına bağlı olarak anemi hastalığında ciddi artışlar söz konusu. Özellikle çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlılar risk altında," şeklinde konuşuyor.
Hiperenflasyonla birlikte paranın pula döndüğü Venezuela’da milyonlarca aile açlık sınırının altında yaşıyor. Beslenme sorununun, eğitimden güvenliğe kadar toplumsal yaşamı olumsuz etkileyen çok boyutlu bir konu olduğu göz önünde tutulduğunda, sorunun ciddiyeti biraz daha artıyor.
