İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi’nde Ukraynalı ve Rus heyetler arasında yapılan müzakereler sona erdi. Görüşmenin ardından Ukrayna tarafı krizin çözümünde yeni bir güvenlik garantörlüğü sisteminin önerildiğini açıkladı.
Ukrayna heyeti, Rusya’ya sundukları teklif kapsamında Ukrayna’nın ittifaklara katılmamayı ve yabancı askerlere ev sahipliği yapmamayı kabul edeceği ancak güvenlik garantisinin NATO’nun 5’inci maddesi benzeri önlemlerle korunmasının gerekeceğini kaydetti.
Açıklamada Ukrayna’nın Türkiye’yi başlıca güvenlik garantörleri adaylarından gördüğü kaydedildi. Türkiye'nin yanı sıra İsrail, Kanada, Polonya, Rusya, ABD, İngiltere, Almanya ve İtalya garantör olabilecek ülkeler arasında sıralandı.
Ukrayna heyeti, güvenlik garantörlüğü sisteminin işlemesi durumunda Ukrayna’nın ‘‘tarafsız statü’’ teklifini kabul edebileceğini belirtti. Ukrayna’nın müzakere heyetinden David Arakhamia, ‘tarafsız statü’nün yabancı askeri üs barındırmamayı içereceğini söyledi.
Ukraynalı müzakereci ancak en başta Rusya ile uzlaşma için Ukrayna’da referenduma gidilmesi gerektiğini belirtti ve Moskova ile nihai anlaşmaya varılması için önce Ukrayna topraklarının genelinde çatışmaların sona ermesi gerektiğini kaydetti.
Ukraynalı müzakereci Oleksander Chaly, ‘‘Bu önemli hükümler üzerinde uzlaşılırsa, o zaman Ukrayna blok üyesi ve nükleer güç olmayan bir devlet olarak mevcut statüsünü kalıcı tarafsızlık biçiminde fiilen sabitleyebilecektir’’ dedi.
Chaly, ‘‘Topraklarımızda yabancı askeri üslere ev sahipliği yapmayacağız; yabancı askeri birlik bulundurmayacağız. Askeri tatbikatlar garantör ülkelerin rızasıyla yapılacak’’ dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Danışmanı Mikhail Podolyak ise Kırım konusunda 15 yıl sürecek karşılıklı danışma ve müzakere sürecinin bugün Rusya’ya sundukları teklifte yer aldığını kaydetti. Podolyak, Kırım’ın statüsüne dair görüşmelerin süreceği bu 15 yıllık süre zarfında bölgede askeri faaliyetlerin sonlandırılmasını önerdiklerini bildirdi.
Ukrayna tarafı açıklamasında, ülkenin güneyindeki Donbas bölgesinin durumunun ise Ukraynalı ve Rus liderler tarafından ayrıca görüşüleceğini belirtti.
Ukrayna tarafı tüm bunların Rus müzakere heyetine sunulduğunu ve resmi yanıtlarının beklendiğini bildirdi.
Ukrayna heyeti, Putin ve Zelenski arasında görüşme de talep etti.
Rusya’nın başmüzakerecisi Vladimir Medinski ise görüşmelerin yapıcı geçtiğini, Ukrayna’nın önerilerine bakıp bunları Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e ileteceklerini söyledi. Medinski, Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski arasındaki bir görüşmenin ancak dışişleri bakanlarınca nihai bir anlaşmanın sağlanması durumunda mümkün olacağını bildirdi.
Rusya’dan Kiev ve Çernihiv’de askeri faaliyetleri azaltma kararı
Öte yandan Rusya görüşmelerin ardından, Ukrayna’nın başkenti Kiev ile Çernihiv kentlerinde askeri faaliyetleri önemli ölçüde azaltma kararı aldığını açıkladı.
Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin, İstanbul’daki müzakerelerin hemen ardından yaptığı açıklamada, kararın karşılıklı güven ve gelecek müzakereler için gerekli zemini oluşturmak amacıyla alındığını bildirdi.
ABD'den "tehdit sona ermedi" uyarısı
ABD ise Rusya'nın bu sözüne şüpheyle yaklaşarak tehdidin sona ermediği uyarısında bulundu.
Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü John Kirby, Rusya'nın Kiev çevresindeki mevzilerinden çok az miktarda asker çekmeye başladığını ancak bu hareketliliğin, savaştan geri çekilmekten ziyade yeniden mevzilenme niteliğinde olduğunu söyledi.
Kirby gazetecilere verdiği brifingde, "Bu, Kiev'e tehdidin sona erdiği anlamına gelmiyor" ifadesini kullandı. Kirby, "Hepimiz, Ukrayna'nın diğer bölgelerine büyük bir saldırıya karşı hazırlıklı olmalıyız" dedi.
İngiltere Savunma Bakanlığı'nın istihbarat güncellemesinde de, "Rusya'nın kuzeydeki muharebe gücünü doğudaki Donetsk ve Luhansk bölgelerine yönlendirmeye çalışmasının yüksek ihtimal olduğu" belirtildi.
Biden: "Sözlerini yerine getirecekler mi göreceğiz"
Başkan Joe Biden da Beyaz Saray'da Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong'la görüşmesinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri faaliyetlerini uzatma sözünü icraata döküp dökmeyeceği konusunda şüpheci bir yaklaşım ortaya koydu.
Biden, "Önerdiklerini yerine getirip getirmeyeceklerini göreceğiz. Gelişmeleri yakından takip etmeyi sürdüreceğiz" dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı: "Saf değiliz"
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de, aynı şekilde Rusya'nın sözüne şüpheyle yaklaşarak, "Ukraynalılar saf değil" dedi.
Zelenski Salı gecesi yaptığı açıklamada, "Ukraynalılar 34 gündür süren işgalde ve Donbas'taki 8 yıldır süren savaşta şunu öğrendi ki , güvenebilecekleri tek şey somut sonuçlardır" ifadesini kullandı.
‘’En anlamlı ilerleme bugün kaydedildi’’
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise müzakerelerin başlamasından bu yana en anlamlı ilerlemenin bugün kaydedildiğini söyledi. Çavuşoğlu taraflar arasındaki yakınlaşmanın arttığını memnunlukla gördüklerini belirtti ve ‘‘Daha zor meselelere sonraki seviyelerde iki ülkenin dışişleri bakanlarının şekil vermeleri öngörülmektedir’’ dedi.
Ukrayna savaşında beşinci haftaya girilirken, İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi’nde heyetler arasında yürütülen müzakereler öncesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, taraflara seslenmiş, çatışmaların dost ve komşu olarak kendilerini derinden üzdüğünü ifade etmişti.
Türkiye olarak barış ve istikrar için bölgede ve ötesinde sorumluluk üstlenmekten hiçbir zaman kaçınmadıklarını ve kaçınmayacaklarını vurgulayan Erdoğan, “Adil bir barışın kaybedeni olmayacağına inanıyoruz. Çatışmanın uzaması hiç kimsenin yararına değildir” demişti.
Rus oligark ve işadamı Roman Abramoviç'in de müzakerelere katılması dikkati çekmişti. Abramoviç'in, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'ın yanında oturduğu ve Erdoğan'ın konuşmasını dinlediği görülmüştü.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Rus milyarder Roman Abramoviç’in Rus müzakere heyetinin resmi bir üyesi olmadığını, ancak Rus ve Ukrayna tarafları arasında “bazı iletişimleri sağlamak” amacıyla Türkiye’deki görüşmelerde yer aldığını söylemişti.
