ÇERNOBİL, UKRAYNA —
Ukrayna’nın Beyaz Rusya sınırına yakın bir bölgesinde dünyanın en büyük taşınabilir yapısı inşa ediliyor.
Bittiğinde 250 metre genişliğindeki çelik kemer, toprağa 200 metre indirilerek 1986’da patlayan ve aceleyle gömülen 4 numaralı reaktörün üzerine konulan lahiti kaplayacak.
Ukraynalı sürücümüz buraya 500 kere gelmiş ve hiçbir zaman 15 dakikadan fazla kalmamış. Gayger sayacı çökmek üzere olan lahitin etkisini kaybettiğini gösteriyor:
Reaktör patladığı zaman tonlarca radyoaktif madde havaya karışmış, radyoaktif serpinti Beyaz Rusya ve Ukrayna’yı kaplamıştı. Ancak dönemin Sovyet yönetimi halkı uyarmamıştı. Dünyaya felaketi, İsveçli bilimadamlarından öğrenmişti.
Çiftçi İvan Semenyuk, o dönemde Sovyet yetkilileri köylülere hiçbir zaman evlerine dönemeyeceklerini söyleseydi panik oluşacağını ve belki de 120 bin kişinin gitmeyi reddedeceğini söylüyor:
“Bize yalan söylediler. 20 patates ve çaydanlığımı kaptım ve külüstür arabama binip kaçtım.”
Ancak Semenyuk ve eşi yasalara karşı gelerek Çernobil’ni 12 kilometre ötesinde bir çiftliğe yerleşmiş, tarım ve hayvancılığa devam etmiş.
30 kilometrekarelik yasak bölgenin çoğunluğu hayalet kasabaya dönüşmüş. Burada temizlik çalışması yürüten işçiler ve bazı yetkililerden başka kimse yok. Onlar da burada ayda 15 günden fazla kalmıyor.
Dönemin önemli komünist yetkilisi ve bağımsızlıktan sonra ilk Ukrayna Cumhurbaşkanı olan Leonid Kravçuk, patlamadan iki gün sonra bölgeyi ziyaret etmiş:
“Elbette ki Ukraynalı aydınlar, bilimadamları ve siyasetçiler Moskova’nın Ukrayna’ya gerçeği söylemeyeceğini biliyordu. Moskova, Ukrayna’yı elinde tutmak istiyordu.”
Patlamadan 28 yıl sonra bu kuşkular Rusya’nın Kırım’ı işgaliyle nefrete dönüştü.
Ukraynalı yetkililer Rusya’nın lahitin inşası için G-8 çerçevesindeki kaynak bulma sorumluluğundan vazgeçtiğini söylüyor. Proje için yüzlerce milyon dolar gerekli. Valeri Kalçenko Ukrayna milletvekili:
“Rusya şimdi yeni lahitin yapımını bize bırakacak ve masraflarla ilgili sorumlulukları yerine getirmekten vazgeçecek.”
İlgili ülkeler ve fon koordinatörü olan Avrupa İnşa ve Kalkınma Bankası, Nisan’da Londra’da acil bir toplantıda konyu görüşecek.
Eski lahitin tehlike yaratan durumu nedeniyle uzmanlar ikinci bir Çernobil’i engellemek için zaman kaybedildiği konusunda uyarıyor.
“Bu nedenle bugün zaman kaybetmemek çok önemli. İnşaatı bitirmek için 3-4 yıl zamanımız kaldı.”
Ancak yeni koruyucu kemer yerine indirildiğinde de tehlikeli çalışmalar sonlanmayacak.
Tükenmiş nükleer yakıtın ve radyoaktif maddelerin çıkarılması yıllar sürecek ve milyarlarca dolara mal olacak. Bunun da Ukrayna için ciddi bir mali yük oluşturması bekleniyor.
Bittiğinde 250 metre genişliğindeki çelik kemer, toprağa 200 metre indirilerek 1986’da patlayan ve aceleyle gömülen 4 numaralı reaktörün üzerine konulan lahiti kaplayacak.
Ukraynalı sürücümüz buraya 500 kere gelmiş ve hiçbir zaman 15 dakikadan fazla kalmamış. Gayger sayacı çökmek üzere olan lahitin etkisini kaybettiğini gösteriyor:
Reaktör patladığı zaman tonlarca radyoaktif madde havaya karışmış, radyoaktif serpinti Beyaz Rusya ve Ukrayna’yı kaplamıştı. Ancak dönemin Sovyet yönetimi halkı uyarmamıştı. Dünyaya felaketi, İsveçli bilimadamlarından öğrenmişti.
Çiftçi İvan Semenyuk, o dönemde Sovyet yetkilileri köylülere hiçbir zaman evlerine dönemeyeceklerini söyleseydi panik oluşacağını ve belki de 120 bin kişinin gitmeyi reddedeceğini söylüyor:
“Bize yalan söylediler. 20 patates ve çaydanlığımı kaptım ve külüstür arabama binip kaçtım.”
Ancak Semenyuk ve eşi yasalara karşı gelerek Çernobil’ni 12 kilometre ötesinde bir çiftliğe yerleşmiş, tarım ve hayvancılığa devam etmiş.
30 kilometrekarelik yasak bölgenin çoğunluğu hayalet kasabaya dönüşmüş. Burada temizlik çalışması yürüten işçiler ve bazı yetkililerden başka kimse yok. Onlar da burada ayda 15 günden fazla kalmıyor.
Dönemin önemli komünist yetkilisi ve bağımsızlıktan sonra ilk Ukrayna Cumhurbaşkanı olan Leonid Kravçuk, patlamadan iki gün sonra bölgeyi ziyaret etmiş:
“Elbette ki Ukraynalı aydınlar, bilimadamları ve siyasetçiler Moskova’nın Ukrayna’ya gerçeği söylemeyeceğini biliyordu. Moskova, Ukrayna’yı elinde tutmak istiyordu.”
Patlamadan 28 yıl sonra bu kuşkular Rusya’nın Kırım’ı işgaliyle nefrete dönüştü.
Ukraynalı yetkililer Rusya’nın lahitin inşası için G-8 çerçevesindeki kaynak bulma sorumluluğundan vazgeçtiğini söylüyor. Proje için yüzlerce milyon dolar gerekli. Valeri Kalçenko Ukrayna milletvekili:
“Rusya şimdi yeni lahitin yapımını bize bırakacak ve masraflarla ilgili sorumlulukları yerine getirmekten vazgeçecek.”
İlgili ülkeler ve fon koordinatörü olan Avrupa İnşa ve Kalkınma Bankası, Nisan’da Londra’da acil bir toplantıda konyu görüşecek.
Eski lahitin tehlike yaratan durumu nedeniyle uzmanlar ikinci bir Çernobil’i engellemek için zaman kaybedildiği konusunda uyarıyor.
“Bu nedenle bugün zaman kaybetmemek çok önemli. İnşaatı bitirmek için 3-4 yıl zamanımız kaldı.”
Ancak yeni koruyucu kemer yerine indirildiğinde de tehlikeli çalışmalar sonlanmayacak.
Tükenmiş nükleer yakıtın ve radyoaktif maddelerin çıkarılması yıllar sürecek ve milyarlarca dolara mal olacak. Bunun da Ukrayna için ciddi bir mali yük oluşturması bekleniyor.
