ABD, Japonya ve Avustralya, Güney Çin Denizi konusunda yaşanan ihtilafa dair “ciddi kaygı” duyduklarını açıkladı. Üç ülke bölgede gerilimi artırabilecek ya da çevreye kalıcı zarar verebilecek askeri adımlar atılmaması ve toprak üzerinde hak iddialarına son verilmesi çağrısında bulundu.
ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Avustralya Dışişleri Bakanı Julie Bishop ve Japonya Dışişleri Bakanı Taro Kono, Filipinler’deki Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) toplantısı sırasında üçlü olarak biraraya geldi ve görüşmelerinin ardından da ortak açıklama yayınladı.
Üç ülke, Çin ve Filipinler’i, Pekin’in Güney Çin Denizi üzerinde hak iddiasının büyük bölümünü geçersiz kılan tahkim kararına uymaya çağırdı. Bölge üzerinde kısmen, Tayvan ve ASEAN üyeleri Brunei, Malezya, Filipinler ve Vietnam da hak iddia ediyor.
Açıklamada ayrıca, ASEAN üyeleri ve Çin’e, Güney Çin Denizi konusunda geliştirme sözü verdikleri davranış kurallarının “yasal olarak bağlayıcı, anlamlı, etkili ve uluslararası yasalarla tutarlı” olması çağrısında bulunuldu.
Sözkonusu kurallar, hak iddiası sahibi ülkeler balıkçılık, petrol ve gaz arama ya da 500 civarında küçük adacığın bazılarını geliştirme gibi faaliyetler yürütürken kazaların önlenmesini amaçlıyor. Çin, anlaşmanın bağlayıcılığına direnç gösteriyor ve suni adalar inşa ederek deniz üzerindeki iddialarını pekiştiriyor. Pekin’in bu adımları Amerika ve diğer ülkeler tarafından eleştiriliyor.
ASEAN ülkelerine mensup bakanlar yayınladıkları ortak bildiride, Çin’le “artan işbirliğinden memnuniyet duyduklarını” belirterek, davranış kuraları üzerinde esaslı müzakerelere başlamaya hazır olduklarını kaydettiler ancak bunları bağlayıcı kılma konusunda bir ifade kullanmadılar.
Bildiride ayrıca, bazı üyelerin toprak hak iddia etmelerine dair endişe dile getirildi ve “askersizleştirmenin önemi” vurgulandı.
