İran nükleer anlaşmada uranyum zenginleştirme oranı içi belirlenen üst sınırı aştığını açıklamıştı. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu da bunu doğrulayarak, İran’ın yüzde 4,5 oranında uranyum zenginleştirdiğini bildirdi. ABD Başkanı Donald Trump İran'a yönelik ekonomik yaptırımların arttırılacağı uyarısında bulundu.
Nükleer anlaşmanın kurtarılması konusunda Avrupa ülkeleri dahil anlaşmaya taraf olan diğer ülkeler üzerindeki baskıyı arttırma çabası içinde olan İran, anlaşmayla elde ettiği kazanımları kaybetmeme amacında.
Bu kapsamda ABD’yle gerilimin hem nükleer anlaşma ve yaptırımlar hem de Körfez’de petrol tankerlerine yönelik saldırılar bağlamında yükseldiği dönemde, nükleer anlaşma kapsamındaki bazı yükümlülüklerini askıya alacağını açıklamış, son olarak da uranyum zenginleştirme oranı için nükleer anlaşmayla belirlenen sınırı aştığını açıklamıştı.
Merkezi Viyana’da bulunan ve İran’ın nükleer anlaşmaya uyup uymadığını denetleyen Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu kapalı kapılar ardında üye ülkelerin temsilcileriyle yapılan toplantıda İran’ın anlaşmayla belirlenen yüzde 3,67’lik oranı aştığını ve yüzde 4,5 oranında uranyum zenginleştirmeye başladığını doğruladı.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu İran’ın yüzde 4,5 oranında uranyum zenginleştirdiğini açıkladığı Pazartesi günü sadece İran’ın anlaşmayla belirlenen sınır aştığını söylemekle yetinmişti.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu 1 Temmuz’da İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoğunun 205 kilogram olduğunu doğrulamıştı. Nükleer anlaşma kapsamında İran’ın en fazla 202,8 kilogram düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum depolomasına izin veriliyordu.
Çarşamba günü Viyana’da yapılan toplantıda UAEA yetkilileri İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoğunun şu anda 213,5 kilogram olduğunu belirtti.
İran’ın uranyum zenginleştirme düzeyi halen İran’ın nükleer anlaşmadan önce uranyum zenginleştirdiği düzey olan yüzde 20’nin çok altında. Nükleer silaha sahip olunabilmesi için uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi gerekiyor.
İran bu adımların tek taraflı olarak nükleer anlaşmadan çekilen ve yaptırımları yeniden devreye sokan Trump yönetimine karşılık olarak atıldığını söylüyor. Washington daha kapsamlı bir anlaşma konusunda görüşmeye hazır olduğunu belirtiyor, İran’sa ABD’nin anlaşmadan çekilmesinden önceki miktarda petrolünü satabilmeyi istiyor.
Trump'tan İran'a uyarı
ABD Başkanı Donald Trump ise İran'a yönelik ekonomik yaptırımları önemli ölçüde arttıracağı uyarısında bulundu. Trump Twitter'dan paylaştığı mesajda "İran John Kerry ve Obama Yönetimi tarafından imzalanan 150 milyar dolarlık berbat anlaşmayı zaten ihlal ederek gizlice uranyum zenginleştiriyor. Hatırlayın, bu anlaşmanın kısa süre içinde miyadı dolacaktı. Yaptırımlar yakın zamanda arttırılacak" diye yazdı.
Viyana'da yapılan olağanüstü UAEA toplantısında Amerikalı diplomatlar "İran'ın nükleer programını genişletmesi için makul bir sebep yok. Bu durumu da uluslararası toplumdan ödeme koparma girişiminden başka bir şey olarak algılamak mümkün değil" mesajını verdi. Amerikalı yetkililer İran'ı geri adım atmaya çağırdı.
Amerikalı yetkililer diğer yandan Tahran'la önkoşulsuz yeni müzakerelere açık olduğunun da mesajını veriyor. Ancak ABD'nin uluslararası örgütler nezdindeki büyükelçisi Jackie Wolcott Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndaki konuşmasında İran'ın bu davranışının da ödüllendirilmemesi gerektiğini belirtti.
Tahran'da Fransa'nın diplomasi danışmanı Emmanuel Bonne ile görüşen İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ise "Baskı altında müzakere asla mümkün değil" şeklinde konuştu.
2015 yılında İran'la imzalanan anlaşmaya taraf olan diğer ülkeler de İran'a anlaşmaya uyması çağrısında bulundu. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de Trump'ın anlaşmadan çekilmesinin yol açtığı sorunların çözümünün ABD'nin Avrupalı müttefiklerinin sorumluluğunda olduğunu belirtti.
Twitter’da Zarif-Bolton atışması
İranlı ve Amerikalı yetkililer arasında da sosyal medya üzerinden nükleer anlaşma konusunda atışma yaşandı. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif dün Twitter’da paylaştığı mesajda Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya yüklenmiş, “Bolton ve Netanyahu 2005 yılında İran’la Avrupa ülkeleri (E3) arasında imzalanan Paris anlaşmasını sıfır düzeyde zenginleştirmede ısrar ederek öldürmüştü. Sonuç? İran 2012 yılına kadar zenginleştirme oranını 100 katına çıkardı. Şimdi de Donald Trump’ı aynı yanılsamayla JCPOA’yi (Nükleer anlaşma) öldürmesi için ikna ettiler” diye yazdı.
Cevad Zarif daha önce yaptığı açıklamalarda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton için “B takımı” ifadesini kullanmıştı. Bir kez daha aynı ifadeyi kullanarak “B Takımı bir şey öğrenmemiş. AMA DÜNYA ÖĞRENMELİ” mesajını paylaştı.
Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton İran Dışişleri Bakanı’na Twitter’dan yanıt verdi. Bolton “Nazik sözleri için Dışişleri Bakanı Zarif’e teşekkürler. Bir gün kendisine kötü bir anlaşmanın nasıl sonlandırılacağını açıklarım” mesajını paylaştı.
