Türkiye ile İsrail ilişkilerinde “normalleşme” sürecine girilmesi açısından iki ülke arasında Salı günü mutabakat metni imzalanacağı, Binali Yıldırım ve Benyamin Netenyahu tarafından eş zamanlı olarak açıklandı. Türkiye, Aşdod limanına yardım malzemesi taşıyan gemi göndereceğini açıkladı. Bu da Türkiye’nin “Gazze ambargosu kaldırılmalı” şartından vazgeçtiği yorumlarına yolaçtı.
Türkiye – İsrail ilişkileri, 31 Mayıs 2010’da İnsan Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı’nın (İHH) organizasyonuyla Mavi Marmara Gemisi’nin abluka altındaki Gazze limanına yolculuğu sırasında uluslararası sularda İsrail’in askeri operasyonuna uğramasıyla 6 yıldır askıdaydı. İsrail’in baskın operasyonunda, gemideki 8 Türk vatandaşı ve 1 Türk asıllı ABD vatandaşı hayatını kaybetmişti. O dönemki Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, İsrail ile ilişkileri normalleştirmek üzere Türkiye’nin 4 temel şartı olduğunu açıklamıştı. Erdoğan’ın açıklamasıyla Türkiye’nin şartları şöyle sıralanmıştı:
“- İsrail'in 31 Mayıs’ta Gazze'ye yardım götüren filodaki Mavi Marmara gemisine saldırısı için özür dilemesi.
- Ölen sekizi Türkiye, biri ABD yurttaşı dokuz kişinin ailelerine tazminat ödemesi.
- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-Moon’un önerdiği uluslararası soruşturma komisyonunun kurulmasına rıza göstermesi.
- Gazze Şeridi’ne uyguladığı ambargoyu kaldırması.”
Bugün Türkiye ve İsrail tarafları, 6 yıllık süreç sonunda Mavi Marmara geriliminde son dönemece gelindiğini açıkladı. Eş zamanlı olarak saat 13.00’te İsrail Başbakanı Netenyahu, Roma’da ve Türk Başbakanı Yıldırım Ankara’da basın karşısında iki ülke arasında Salı günü imzalanacak mutakabat metni hakkında bilgi verdi.
Yıldırım: İsrail ile ilişkiler normalleşmiştir
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Binali Yıldırım, Pazar günü itibariyle mutabakat metninde uzlaşma sağlandığını açıkladı. “İsrail ile ilişkiler normalleşmiştir” diyen Yıldırım, dün tamamlanan mutabakat metnine yarın taraflarca imza atılacağını vurguladı. Yıldırım, 2010 yılından bugüne Türkiye ve İsrail’in karşılıklı olarak büyükelçiler bulundurmadığı kriz sürecinden normalleşmeye dönülmesiyle birlikte en kısa sürede elçilikleri karşılıklı faal hale getireceklerini de duyurdu.
O dönemin başbakanı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayan Netenyahu’nun 2013 yılında İsrail adına Türkiye’den özür dilediğini de anımsatan Yıldırım, böylece o dönemde anlaşmaya yönelik ilk adımın atılmış olduğunu ifade etti.
Yıldırım, “Mutabakat metni yarın Dışişleri Müsteşarımız Türkiye tarafından ve İsrail tarafından da muhatabı ile imzalanacak. O imzadan sonra onay süreçleri var. Mutabakat metni, Bakanlar Kurulu’nda imzalandıktan sonra TBMM’ye gönderilecek ve orada onaylanacaktır” ifadesini kullandı. Muhalefet partileri anlaşma metnine karşı olsalar da, AKP’nin tek başına TBMM’deki 317 sandalye çoğunluğu anlaşmayı yasalaştırmak için yeterli.
Yıldırım: İlk gemimiz Aşşod’a hareket edecek
Başbakan Yıldırım, Türkiye’nin tazminat talebiyle ilgili olarak da, “Mavi Marmara olayında hayatını kaybeden vatandaşlarımızın yakınlarına tazminat ödenecektir. Bu tazminat miktarı da 20 milyon dolar tutarındadır” sözleriyle uzlaşmaya varıldığını açıkladı.
Türkiye’nin İsrail’e koyduğu şartlar arasında en dikkat çekici olanı ise, Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasıyla ilgiliydi. Ancak bu noktada Türkiye tarafı amaca ulaşıldığı yönünde açıklama yapsa dahi Gazze yerine Aşşod’un yardım malzemelerinin ulaştırılmasında kullanacağı görüldü. Yıldırım, “Mutabakatın bu kadar uzun sürmesinin asıl maddesi ise Gazze'de yaşayan Filistinlilerin günlük yaşamında karşı karşıya kaldıkları zorluklardır, izolasyondur ve dış dünyadan gerekli yardımları, desteği İsrail'in engellemesinden dolayı elde edememeleridir. Bu hususta uzun görüşmeler yapıldı ve nihayet burada bir karara varılmış durumda. Bu amaca yönelik olarak önümüzdeki cuma günü ilk gemimiz İsrail'in Aşdod Limanı'na 10 bin tonu aşkın insani yardımla hareket edecek” dedi.
Filistin’in yeniden inşası ve Filistinlilere yardımlar ulaştırılması yönünden Türkiye’nin hassasiyetini vurgulayan Yıldırım, Ankara’nın bölgeye götüreceği yardım çalışmalarına ilişkin şu bilgileri verdi:
“Elektrik ve su ihtiyacının karşılanması için çalışmalara başlanacak. Gazze'de inşaatı tamamlanan 200 yataklı dostluk hastanesinin bir an önce hizmete alınması mutabakatı yer alıyor. TOKİ'nin Gazze'de konut projesi var. Bunun da önünü bu şekilde açmış oluyoruz. Cenin bölgesindeki Erez sanayi bölgesinin yapımına hız verilmesi konusu da yine bu mutabakat çerçevesinde mümkün hale geliyor. Varılan mutabakatın ülkemize, Filistinli kardeşlerimize hayırlı, uğurlu olmasını diliyoruz. Gazze bölgesi başta olmak üzere Filistin'e topyekun uygulanan ambargo Türkiye'nin öncülüğünde büyük ölçüde kalkmış oluyor. Diğer yandan da Mavi Marmara'da hayatını kaybeden vatandaşlarımıza tazminat ödenmesi şartı yerine gelmiş oluyor. En önemlisi de İsrail'in 2010'da gerçekleşen bu baskından dolayı Türkiye'den özür dilemesi sağlanmış oluyor. Hayırlı uğurlu olsun.”
İsrail ve Türk hükümetlerine normalleşme sürecini yürütmek ve mutabakatı işletmek için görevler düştüğünü de vurgulayan Yıldırım, “Bölgede ilişkileri normalleştirmek hem Türk halkının hem de İsrail halkının yararınadır. Bu konuda gereken gayretin gösterileceğine inanıyorum” yorumunda bulundu.
Yıldırım, Aşşod’a yola çıkacak yardım gemilerinin Mersin’den kalkacağını açıkladı.
Rusya ve Almanya’ya da mesaj
Başbakan Yıldırım, soru üzerine Rusya ile yaşanan krizi de değerlendirdi ve “Türk milleti de Rus milleti de bu krizin artık ortadan kalkmasını istiyor, bunun çok anlamlı olmadığını düşünüyor. Bize, irade sahiplerine düşen de bir an önce milletimizin, vatandaşlarımızın bu beklentilerini karşılamak olmalıdır. Bu yönde de güzel gelişmeler var, yakın zamanda bunları da milletimizle paylaşacağız” diye konuştu.
Yıldırım, ayrıca “Türkiye izin verecek, Almanya Savunma Bakanı İncirlik'i rahatlıkla ziyaret edebilir herhangi bir sorun yok” açıklaması da yaptı.
