Türkiye'de enflasyon kaynaklı kadın hijyen ürünlerindeki fiyat artışları nedeniyle yoksul kesimler ve üniversite öğrencileri gibi gruplar, “regl yoksunluğu” yaşandığını gündeme getirdi. Bugün de Kampüs Cadıları adıyla dayanışma grubu oluşturan üniversite öğrencileri, “regl ürünleri ücretsiz ve ulaşabilir olmalı” çağrısıyla TBMM önündeydi ancak polis müdahalesiyle engellendi.
Türkiye’de elektrik ve doğalgaz gibi temel barınma ihtiyaçları kapsamındaki hizmetlere ciddi oranlarda zam yapılmasıyla pek çok ürün kaleminde fiyat artışları, “temel ihtiyaçlar ve vergi” tartışmasına yol açtı. Gıda ürünleri için katma değer vergisinin (KDV) sıfırlanması çağrısının yanısıra kadınlar da hijyen ürünleri için vergi sıfırlaması talebinde bulunuyor.
Ülke genelinde kampüslerde dayanışma amaçlı ped gibi hijyen ürünleri için bağış kutuları oluşturuldu. Kampüs Cadıları adıyla dayanışma grubu oluşturan üniversite öğrencileri, “regl ürünleri ücretsiz ve ulaşabilir olmalı” çağrısıyla kampanya başlattı.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık kampanya ile ilgili, “Kadın hijyen ürünlerinin yanısıra bize hasta bezi, çocuk beziyle ilgili talepler de geliyor. Bugüne kadar bununla ilgili bir çalışma yapılmadı. Ama bir çalışma yapabiliriz. KDV düştüğünde maalesef bu, ürünlere yansıtılmıyor. Ama bunun dışında bir üst sınır gibi başlıkları çalışabiliriz” dedi.
Polis sert müdahalede bulundu
Üniversitelerde kadınlar arası dayanışmayı arttırmayı hedefleyen Kampüs Cadıları grubu, bugün TBMM önünde regl ürünlerine ücretsiz ulaşılabilmesinin sağlanması için seslerini duyurmaya çalıştı.
“Lüks değil temel ihtiyaç” diyen kadınlar, ped ve tamponlara yapılan zamlara, bu ürünlerden alınan vergilere tepki göstermek istedi. Ancak polis, valilikçe izin verilmediği gerekçesiyle Meclis önünde yapılacak basın açıklaması girişimine sert müdahalede bulunarak, gençleri gözaltına aldı.
Kampüs Cadıları, polis müdahalesi sırasında sosyal medyadan, “Polisler tarafından ‘amacımız’ sorgulanıyor ve ardından arkadaşlarımız gözaltına alınıyor. Ped ve tamponlara ücretsiz ulaşmak en temel hakkımızdır, krizin faturasını bizlerin temel ihtiyaçlarına keserek atlatmanıza izin vermeyiz!” mesajıyla tepki gösyerdi. Sonrasında da “Polis saldırısı sonucu bir arkadaşımız elinden yaralanmıştır. Ped ve tamponlara ücretsiz erişim en temel hakkımızdır ve hakkımız olanı istemek suç değildir. Yüzde 18'lik Katma Değer Vergisi’ni (KDV) yatları, katları, holdingleri, şirketleri olanlardan alın” tepkisi paylaşıldı.
Genç kadınlara yönelik gözaltı işlemi, TBMM Genel Kurulu’na da taşındı. HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Kadınlara özgün tüketim malzemesi olan pedlerin ücretsiz verilmesi, KDV’nin kaldırılması ve lüks tüketim vergisi kapsamından çıkarılması gerekiyor. Bu talepleri ifade ettiği için gözaltına alınan kadınlar derhal serbest bırakılmalıdır” çağrısı yaptı. Beştaş, “İçişleri Bakanı Süleyman Soylu bugün bir açıklama yapmış ‘Dünyada toplumsal olaylara müdahale ediliyor, bizde müzakere ediliyor’ demiş. Soylu herhalde müdahaleyi müzakere olarak yorumluyor ya da işte gözaltını müzakere olarak yorumluyor. Buna da şaşırmıyoruz doğrusu” diye konuştu.
Dr. Saraç: ''Bu duruma regl yoksunluğu diyoruz''
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Yüksek Onur Kurulu üyesi Dr. Irmak Saraç, Türkiye’nin gündemindeki regl dönemi ihtiyaçlarıyla ilgili tartışmayı “regl yoksunluğu” olarak değerlendirmek gerektiğini söyledi.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Saraç, “Bu duruma aslında regl yoksunluğu diyoruz. Regl yoksunluğu dediğimiz kavram kadınlar ya da kız çocukları da dahil adet döngüleri sırasında ihtiyaçları olan hijyenik ürünleri ulaşamamaları. Bunu sadece ped ile tampon ile vesaire sınırlamamak lazım. Yeri geliyor, mesela sabuna, pamuğa, tuvalet kağıdına bile erişimi olmayanlar var. Yeni bir şey değil, aslında bu halihazırda, özellikle çok yoksul kesimlerde var. Örneğin mevsimlik tarım işçileri gibi gerçekten yokluk içinde yaşayan, derin yoksulluk içinde olanlar için zaten var olan bir durumdu. Fakat şimdi biz neden bunu konuşuyoruz? Çünkü ped fiyatları inanılmaz arttı. Bu daha büyük bir kesimi etkiler hale geldi” dedi.
Kadınlarca pede veya tampona ulaşılamadığında ‘menstüral kap’ kullanılabileceğini ancak bunun da Türkiye’de 200 lira civarında olması nedeniyle pahalı bir ürün olduğunu vurgulayan Saraç, dolayısıyla kadın hijyeni açısından büyük bir eşitsizlik ve sıkıntıdan söz edildiğini ifade etti.
Hijyenik malzeme kullanımı eksikliğinin tıbbi boyutunda enfeksiyon sorunlarında artış, alerjik reaksiyonlar gibi sonuçlar ortaya çıkabileceğini kaydeden Dr. Irmak Saraç, söz konusu ürünlerin “temel ihtiyaç” olduğunu unutmamak gerektiğini ekledi.
Türkiye’de tabu olması çözümü zorlaştırıyor mu?
Türkiye’de regl halen tabu olduğu için vergi sıfırlaması ve ücretsiz dağıtımına yönelik toplumsal talep oluşamadığını işaret eden Saraç, “Kadınlar sanki adet görmüyormuş gibi bir duruma sokulmaya çalışılıyor. Kadınlarla ilgili pek çok şey gibi bu da tabu olabiliyor. Türkiye’de kültürel olarak adet görmek saklanması gereken bir şey. Siyah poşete koyarak ped aldığını gizlemeye çalışma, bir erkek tarafından ped alınmaması gibi durumlarla karşılaşabiliyoruz. Dayanışma amaçlı gelecekte askıda ekmek gibi askıda ped gündeme gelecek gibi görünüyor. Bunlar elbette çok güzel şeyler. Bireysel dayanışma çok önemli ve mutlaka yerini bulacaktır. Ama şu bir gerçek ki kalıcı çözümler gerekiyor. Dünyadaki bazı ülkeler gibi Türkiye’de de öğrencilere okullarda ücretsiz ped sağlanabilir, ‘pedmatik’ler olur, ücretsiz olarak dağıtılabilir. Çünkü şu anda fiyatları çok arttı. Her şey çok pahalıyken, temel ihtiyaçlara para ayırmak için para azken, bir aylık bir paket en az 40 liradan başlıyor. Ama bu harcama kalemi mecburiyetten kaynaklanıyor. O nedenle de lüks tüketim değil bir ihtiyaç. Oysa ülkemizde pedden yüzde 18 vergi alınıyor. Dolayısıyla yönetimsel adımlar atılması gerekiyor” diye konuştu.
