Türkiye turizminin kalbi olarak kabul edilen İstanbul, 2016 yılında iki kez IŞİD’in terörist eylemleriyle sarsıldı. Örgüt, bu saldırılarında İstanbul’un en önemli iki merkezi Sultanahmet Meydanı ve İstiklal Caddesi’ni hedef aldı. Üstelik 12 Ocak saldırısında Alman turistler, 19 Mart’ta ise İsrail ve İranlı turistler hayatını kaybetti.
“Turizmdeki azalma GSMH’da %10 düşüşe yol açabilir”
Yalnız İstanbul saldırıları değil, Ankara’daki saldırılar da genel olarak güvenliği tartışılır kılıyor. Turizm eski bakanı Bahattin Yücel, “Üstelik tüm bunların Rusya’yla yaşanan uçak krizinin ardından gelmesi Türk ekonomisinin can damarlarından biri olan turizm için alarm zillerinin çalmasına yol açıyor,” diyor.
Aslında Türkiye’de turizm gelirlerinde gerileme 2015 yılında başladı. Türkiye İstatistik Kurumu verileri, turizm gelirlerinin geçtiğimiz yıl 2014’e göre yüzde 8,3 azaldığını 31 milyar 464 milyon 777 bin dolara düştüğünü ortaya koyuyor. Yücel’e göre, “Bu yıl turizm gelirleri 12 milyar dolar ile 15 milyar dolar arasında kalır. Ancak çarpan etkisini dikkate alırsak Türkiye’nin GSMH’sinde %10’luk bir azalma yaratabilir.”
Turistler ne düşünüyor?
Bu saptamalar bir yana Taksim Meydanı’nda terör eyleminden dört gün sonra turist konusunda fazla bir değişiklik görülmüyor. Ağırlıklı olarak Arap turistler dikkat çekiyor. Atatürk Anıtı önünde ailesinin fotoğraf çeken Lübnanlı Haydar Ali, İstiklal Caddesi’nde saldırının kendisini ürkütmediğini söylüyor: “Ben altı gündür buradayım. Saldırı oldu bitti. Bu tür saldırılar Ortadoğu’nun gerçeği. Bizim gibiler böyle saldırı oldu diye bizi bağrına basan Türkiye’ye gelmekten vazgeçmeyiz”
Ancak Cumartesi günkü terör saldırısı sonrası konuştuğumuz Hollandalı turist aynı kanıda değildi:
“Bir haftadır İstanbul’dayım. Bu kent güzel ama bu saldırı Avrupa’da tedirginlik yaratır. Ben elbette otele dönüp bavulumu toplamayacağım, tatilime devam edeceğim. Fakat Avrupa’dan buraya gelmeyi planlayanlar bence yeni bir seyahat rotası üzerinde çalışmaya başlamışlardır bile.”
İstanbul’da ilk iyi ayda turist kaybı %4
Türkiye Otelciler Birliği’nin istatistiklerine göre, 2016 yılının ilk iki ayında, geçen yıl aynı döneme oranla İstanbul’daki kayıp, %4 olarak görülüyor. En büyük kayıp %47 ile Rusya ve %24,5 ile İtalya vatandaşlarında görülürken, en büyük artış ise %74 ile Irak, %36 ile İran ve %39 ile Lübnanlı turistlerde gözlemleniyor.
Ancak otelciler İstanbul için Kasım-Şubat ayları arasındaki değişimin genelde marjinal olduğunu asıl hareketin Mayıs-Ekim aylarında başladığını vurguluyor.
Taksim Talimhane’deki otellerden birinin sahibi, Gezi olaylarından bu yana İstanbul’a Batılı turist algısının azaldığını buna mukabil Ortadoğu , Kuzey Afrika ve Türki Cumhuriyetleri’nden gelen turistlerin arttığına dikkat çekiyor. Terör saldırısı nedeniyle ismini vermek istemeyen otel sahibi, geçen seneye kadar aylık ve dönemlik planlama yaparken uçak krizinden sonra haftalık hatta günlük planlama yaptıklarını söylüyor: “Geçen yılın 23 Mart’ında ileriye yönelik rezervasyon 1053’tü. Bugün ise 619. Demek ki bugün itibariyle %40 civarında bir konaklama kaybımız var. Fiyatlarda da %50 civarında azalma söz konusu. Ocak, Şubat ayları çok kötü geçti. Mart başında toparlamaya başlamıştık ki terör saldırısı oldu. Ama turizm sektörü artık günlük haftalık psikolojiyle ilerliyor. Dünle bugün arasında bile fark var. Ancak turizme dair asıl resim Nisan, Mayıs gibi netleştir. Ama fiyatları baz aldığımızda %50 kayıp olması sürpriz olmaz.”
Taksim civarındaki oteller, son olaylar nedeniyle kongre turizminin ciddi darbe aldığına da dikkat çekiyor.
“Terör sürerse tüm dünyadaki turizm tehlikeye düşer”
2500’den fazla oteli bünyesinde bulunduran TUROFED, Türkiye’nin konaklama sektöründeki en büyük çatı örgütü. TUROFED Başkanı Osman Ayık, ağırladığı misafir sayısıyla dünyanın altıncı büyük destinasyonu olan Türkiye’nin terörle anılmasının hakkaniyet içermediği görüşünde: “Türkiye dünya turizmindeki en önemli aktör ve destinasyonlardan birisi. Tabii Arap Baharı’yla başlayan, Ukrayna krizi, göçmen krizi, petrol fiyatlarında düşüş ve Rusya kriziyle devam eden bir süreç var. Şimdi de terör. Ama unutulmaması gereken bir şey var. Terör dünyanın her yerinde oluyor. Paris de hedef seçildi, Brüksel de. Bu tüm dünyada seyahat özgürlüğünü kısıtlar nitelikle sorun yaratıyor. Eğer terör sürerse tüm dünyada turizm sektörü zora düşer. Sonuçta 1,1 milyar insan seyahat ediyor. Bu nedenle terör bataklığının kurutulması lazım. Terörü destekleyen ülkeler, gruplar deşifre edilmeli.”
“Hasarın miktarını şu anda tahmin etmek mümkün değil”
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Ayık, Türkiye’deki otellerin fiyatlarda azalmaya gittiğini kabul ediyor ama kaybın ne kadar olacağı konusunda şimdiden bir öngörüde bulunmanın zor olacağını dile getiriyor: “Doğru talep sönünce tekrardan alevlendirmek için bir şeyler yapmak lazım. Bu nedenle cazibeyi arttırmak için paket turla fiyat aksiyonları yapılıyor. %20-%40 indirimler oluyor fakat hiç indirim yapmayan da var. Rus misafirlerimiz hiç gelmeyecek ya da çok az gelecek gibi düşünüyoruz. Avrupa’dan da bir kayıp yaşamak mümkün gibi gözüküyor. Hasarın miktarını tespit etmek mümkün değil. Çünkü çok dinamik bir iş, akşamdan sabaha değişebilir. Bugün tablo vahim gözüküyor yarın veya 15 gün sonra bu tablo değişiyor.”
