Trump yönetiminin ticaret politikalarına yakın yetkililere göre Pekin’i Corona virüsü salgınına ilişkin tutumundan ötürü cezalandırmak için ilave gümrük tarifesi uygulamasını gündeme getiren yönetim, küresel endüstriyel tedarik zincirlerini Çin'in elinden koparmak için de hızlı bir girişim başlatmaya hazırlanıyor.
Çin'e yönelik saldırıların dozunu son dönemde arttıran Başkan Trump, uzun zamandır imalatı yurt dışından Amerika içine getirme sözü veriyordu.
Reuters haber ajansına konuşan yetkililer, Corona virüsü salgınının Amerika'da çok fazla can kaybına ve büyük ekonomik hasara neden olması üzerine imalat ve tedarik zincirinde Çin'e olan bağımlılığı kırmak için hükümet çapında bir girişimin gündeme geldiğini kaydetti. Yetkililere göre Amerika, tedarik zincirinin Çin'in elinden alınıp dost ülkelere kaydırılması olasılığına da sıcak bakıyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Ekonomik Büyüme, Enerji ve Çevre Müsteşarı Keith Krach, Reuters’a verdiği demeçte, ''Tedarik zincirlerimizin Çin'e olan bağımlılığını azaltmak için son birkaç yıldır çalışmalar yürütüyoruz, ama şimdi bu girişime turbo güç kazandırıyoruz'' şeklinde konuştu.
Hükümetin bu konuda yakında yeni hamleler açıklayabileceğini söyleyen Keith Krach, ''Kritik alanları belirlemek ve darboğazların nerede oluştuğunu anlamak gerekiyor'' dedi ve meselenin Amerika'nın güvenliği açısından kilit önem taşıdığını belirtti.
ABD Ticaret ve Dışişleri Bakanlıkları, firmaların gerek kaynak sağlama gerekse imalat açısından Çin dışına çıkmalarının yollarını arıyor. Vergi teşvikleri ve firmalara yer değiştirmeleri durumunda sağlanabilecek olası sübvansiyonlar, tedarik zincirinde köklü değişiklik yapmak için değerlendirilen seçenekler arasında.
Amerikalı bir yetkili, yaptığı değerlendirmede, ''Şu anda kusursuz bir fırtına yaşanıyor. Pandemi, Çin'le iş yapma konusundaki kaygıların somutlaşmasına yol açtı. Daha önce Çin'le yaptıkları anlaşmalar sayesinde para kazananlar şimdi Corona virüsünün yol açtığı ekonomik hasarı misliyle yaşadı'' ifadelerine yer verdi.
Ekonomik Refah Ağı
Başkan Trump, bir süredir, 370 milyar dolarlık Çin malına uygulanmakta olan yüzde 25'lik ilave gümrük vergisinin üzerine yenilerini ekleyebileceğini söylüyor.
Özellikle Corona salgını nedeniyle satışların adeta yere çakıldığı bu dönemdeyse ilave gümrük verilerini ödeyen Amerikan firmaları, büyük zorluk çekiyor.
Ancak yetkililere göre bu, Trump'ın ilave vergilerden kaçınacağı anlamına gelmiyor. Amerika Çin'i cezalandırmak için Çinli yetkililere ya da firmalara yaptırım getirebilir, Çin'in üzerinde hak iddia ettiği Tayvan'la daha sıkı ilişkiler kurabilir.
Tedarik zincirlerinin yerini değiştirme meselesiyse somut ve hızlı adımlarla ve Trump yönetiminden beklenmeyecek şekilde çok yönlü olarak devam ediyor.
Bir yetkiliye göre Amerika, ''güvenilir ortakların'' katılımıyla ''Ekonomik Refah Ağı'' olarak adlandırılan bir ittifak oluşturmak için çalışıyor. Bu ağa katılacak firmaların ve sivil toplum örgütlerinin dijital işletme, enerji, altyapı, araştırma, ticaret ve eğitim gibi alanlarda aynı standartlar altında faaliyet göstermesi öngörülüyor.
Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, 29 Nisan'da yaptığı açıklamada, Amerikan hükümetinin Avustralya, Hindistan, Japonya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Vietnam'la ''küresel ekonomiyi ileriye götürmek'' için çalıştığını kaydetmişti.
Bu aşamada Latin Amerika'nın da katılımı söz konusu.
2010 yılında dünyanın bir numaralı imalatçı ülkesi olarak Amerika'yı geride bırakan Çin’in, Birleşmiş Milletler verilerine göre 2018'de küresel imalattaki payı yüzde 28'di.
Corona pandemisiyse Çin'in Amerika'da reçeteyle satılan jenerik ilaçların tedarik zincirinde oynadığı kilit rolü gözler önüne serdi. Pandemi ayrıca ateş ölçümünden kullanılan ısı kameraları gibi ürünlerin imalatında ve gıda tedariğinde Çin'in ne kadar egemen bir güç olduğunu da bir kez daha hatırlattı.
Bugüne kadar Çin imalatına büyük yatırımlar yapan çok sayıda Amerikan firması, Çin'in 1 milyar 400 milyonluk pazarından da yararlanıyor.
Amerikan-Çin İş Konseyi Sözcüsü Doug Berry, ''Tedarik zincirlerinde çeşitlendirmeye gitmek, pandeminin ortaya çıkardığı riskler göz önünde bulundurulduğunda mantıklı. Ancak Çin'de iş yapan firmaların toplu halde pazardan çıktığına tanık olmuyoruz'' dedi.
Amerikalı imalatçıların mevcut ecza taleplerinin yüzde 70'ini şimdiden karşıladığını kaydeden Amerikan Ticaret Odası Başkan Yardımcısı John Murphy ise Amerika'da yeni tesis inşa etmenin beş ila sekiz yıl alacağını söyledi ve tedarik zincirleri konusunda ''yetkililerin alternatif arayışına girmeden önce doğruları görmesi gerektiği'' uyarısında bulundu.
