Özel yetkili savcı Robert Mueller’in ABD’de yapılan 2016 Başkanlık Seçimleri’nde Rusya’nın rolüne ilişkin yürüttüğü soruşturmanın önemli odaklarından biri, Donald Trump’ın Rusya ile bağlantısı olduğu iddialarını yalanlamasına karşın, başkanlığa aday olduğu dönemde kovaladığı Moskova’da Trump Tower yapılmasını öngören gayri menkul anlaşması teklifi.
Özel yetkili savcı sundukları dava dilekçelerinde hayata geçmeyen bu projeyle ilgili çok sayıda ayrıntı ortaya koymuştu. Söz konusu projeyle ilgili daha fazla bilgi Trump adına müzakerelerde kilit rol oynayan eski kişisel avukatı Michael Cohen’in Kongre’de verdiği ifadede ve projeyle ilgili Kongre’ye yalan söylediği suçlamasını kabul ettiği ifadesinde ortaya çıktı.
Mueller’in soruşturma ekibi, 2018’in Aralık ayındaki dava dilekçesinde, ‘’Moskova Projesi Rus hükümetinin yardımını talep eden ve muhtemelen de gerektiren karlı bir ticaret fırsatıydı. Eğer proje tamamlansaydı, Trump’ın şirketi Rus kaynaklardan ruhsat ücretleri ve diğer gelirlerle yüz milyonlarca dolar alacaktı’’ demişti.
Moskova Projesi önemli. Zira Trump Rusya’da kar amaçlı bir iş anlaşmasını bağlamaya çalışırken, ABD istihbarat birimlerine göre Vladimir Putin hükümeti de onun adaylığını güçlendirmek için korsanlık ve propaganda kampanyaları yürütüyordu. Proje aynı zamanda Trump’ın adaylığı sırasında Putin’i övdüğü ve Rusya’ya yönelik ABD yaptırımlarını sorguladığı döneme denk geliyordu.
Robert Mueller, Trump’ın seçim kampanyası ekibinin Rusya ile gizli bir işbirliği yapıp yapmadığı ya da Cumhuriyetçi Başkan’ın soruşturmayı hukuk dışı bir şekilde engelleyip engellemeye çalışmadığına ilişkin olarak yürütülen soruşturmanın nihai raporunu önümüzdeki günlerde Adalet Bakanı William Barr’a göndermeye hazırlanıyor.Trump tüm bu iddiaları reddediyor, Rusya da seçimlere müdahale etmediğini öne sürüyor.
Trump’ın Moskova’da nasıl bir geçmişi var?
New Yorklu emlak devi Donald Trump 30 yılı aşkın bir süredir ticaret imparatorluğunu Rusya’yı kapsayacak şekilde genişletmek istiyordu. Hatta 2013’te Rusya’yı ziyaret ettikten ve Kainat Güzellik Yarışması’nı sunduktan sonra Twitter’de ‘’Sırada Trump Tower-Moskova’’ var diye yazmıştı. Kongre müfettişlerinin elindeki şirket yazışmalarına göre Trump’ın şirketinin bu projedeki ortağı, Brooklyn’de büyümüş Rusya doğumlu bir müteahhit olan Felix Sater’dı.
“Moskova Projesi” neydi?
Donald Trump 2015’in Ekim ayında Moskova’da inşa edilecek gökdelen projesinde ilerleme sağlanması için bir Rus müteahhitlik firması ile bağlayıcı olmayan bir niyet mektubu imzaladı. ‘I.C. Expert Investment Co’ isimli firma, gökdelenin inşasını üstlenecek, Trump’ın şirketi de isim haklarını verecek ve binanın faaliyetlerini yüklenecekti. Niyet mektubunda gökdelen, Moskova’nın işyeri bölgesinde 250 lüks apartman dairesi, 150 otel odası ve güzellik merkezinden oluşan bir bina şeklinde tanımlanıyordu.
ABD’de saldırı suçundan hüküm giyen ve hapis yatan sonrasında da organize suçlar konusunda Federal Soruşturma Bürosu FBI’ın muhbiri olan Felix Sater 2015’in Kasım ayında Michael Cohen’e yazdığı bir e-postada, Trump’ın Moskova’daki yatırımı için Rus hükümetinin desteğini sağlayabileceğini söylemişti.
Sater, “Nasıl bir hamle yapacağımı biliyorum, bu işi başaracağız. Dostum, adamımız ABD Başkanı olabilir ve biz de bu süreci idare edebiliriz. Putin’in tüm ekibinin bunu kabul etmesini sağlayacağım’’ ifadelerini kullanmıştı.
Trump ABD başkanlığına adaylığını 16 Haziran 2015’te açıkladı. Cohen, geçtiğimiz ay Temsilciler Meclisi Gözetim ve Reform Komisyonu’ndaki ifadesinde Sater’ın bir pazarlama gösterisi planladığını anlattı. Buna göre, Putin’e Trump Tower’da bedava bir çatı katı ev verilecek böylelikle daire fiyatları yükselecekti. Bu plan, Trump’ın başka binalarında yaşayan ünlüler listesinden farklı olmayacaktı.
Eski avukatı Michael Cohen’ın Kongre’deki ifadesine göre Trump başkanlık yarışındayken bile bu anlaşmayı imzalama gayreti içindeydi. Cohen, “Sayın Trump, başkanlık kampanyası süresince Moskova müzakerelerinden haberdardı ve görüşmeleri yönlendiriyordu. Bu konuda yalan söyledi. Yalan söyledi çünkü seçimi kazanmayı beklememişti. Yalan söyledi çünkü Moskova gayrimenkul projesinden yüz milyonlarca dolar kazanmayı umdu’’ diyordu.
Cohen, New York’ta çıkarıldığı Federal Mahkeme’de de 2017’de Senato İstihbarat Komisyonu’na Moskova’da Trump Tower inşa etme planı hakkında yalan beyanda bulunduğunu itiraf etti. Cohen, o dönem Komisyon’a sunduğu mektubunda Trump ile Moskova müzakerelerini sadece üç defa görüştüğünü ve emlak projesiyle ilgili tüm görüşmelerin 2016 Ocak ayında sona erdirildiğini belirtmiş, bunu da Trump ve proje arasındaki bağlantıyı en aza indirmek ve teklifin Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayının belirlendiği süreçte yaşanan önemli aşamalardan önce sonlandırıldığı izlenimini vermek amacıyla yaptığını söylemişti.
Ancak eski avukat aslında prjeyle ilgili görüşmelerin 2016 yılı Haziran’ına kadar devam ettiğini itiraf etti. Sater’la da Rus hükümetinin desteği konusunda, Trump Cumhuriyetçilerin adaylığını garantiledikten sonra da görüştüğünü açıkladı.
Cohen, Trump’ın “siyasi mesajıyla” tutarlı olmak amacıyla inşaatla ilgili müzakerelerin zamanlaması ve diğer ayrıntılar hakkında yalan söylediğini belirtti. “Bu yanlış beyanları, birinci kişinin siyasi mesajıyla tutarlı olmak ve birinci kişiye sadakatten dolayı verdim” diye konuştu.
Müzakereler neden sonlandırıldı?
Cohen’in itiraf anlaşması için sunulan hukuki belgelerde Moskova ile müzakerelerin sona erdirilme nedenleri yer almıyor. Ancak 2016 Haziranı’ndaki son görüşme Washington Post gazetesinin Rus bilgisayar korsanlarının Demokrat Parti Ulusal Komitesi bilgisayarlarına sızdığı ve siber operasyonların Moskova’nın başkanlık yarışına müdahalesinin bir aracı olduğu haberleriyle de çakışıyor.
Trump’ın avukatlarından Rudy Giuliani de geçen Ocak ayında, Moskova’daki gökdelen görüşmelerinin 8 Kasım 2016’daki başkanlık seçimine kadar sürdüğünü söylemiş, ancak bu açıklamasından geri adım atmıştı.
Trump ne diyor?
Donald Trump’ın Rusya ile ticari ilişkilere ilişin yaptığı açıklamalar zaman içinde evrildi. 2016 Temmuz’unda Trump, ‘’Rusya ile bir ilgim yok” diyordu. Başkan seçilmeden 9 gün önce de Twitter’dan, “Rusya hiçbir zaman üzerime ağırlığını koymaya çalışmadı. RUSYA İLE BİR İLGİM YOK. NE ANLAŞMA NE DE KREDİ. HİÇBİR ŞEY!” mesajını paylaşmıştı.
Geçtiğimiz Kasım ayında Cohen’in suçunu kabul etmesi sonrasında Trump gazetecilere, 2016’da Moskova “bir tür bina” anlaşması yapabilecek noktada olduğunu açıklamış, “Yapsaydım da yanlış bir şey olmazdı. Kampanyam sırasında işlerimi de yürütüyordum. Kazanmama olasılığım da vardı ve kazanamasaydım işimin başına dönecektim. Hem niye bir sürü fırsatı kaybedeyim ki?” demişti.
Michael Cohen da Temsilciler Meclisi Komisyonu’nda, Trump’ın kendisini Moskova ile görüşmelerin ne zaman sona erdiği konusunda yalan söylemeye teşvik ettiğini de öne sürmüştü.
Trump ise Twitter’da "Michal Cohen (maalesef) beni temsil eden çok sayıda avukattan biriydi. Başka müşterileri de vardı. Eyalet Yüksek Mahkemesi tarafından yalan ve sahtekarlık suçlarından barodan atıldı. Trump ile ilgisi olmayan kötü şeyler yaptı. Hapis süresini düşürmek için yalan söylüyor” mesajını paylaşmıştı.
Trump’ın çocukları sürecin neresinde?
Michael Cohen Temsilciler Meclisi’ndeki ifadesinde Başkan’ın çocukları Donald Trump Jr. ve Ivanka Trump’ı gökdelen görüşmeleri konusunda bilgilendirdiğini söylemişti. Babasının şirketinde yönetici olan Donald Trump Jr, 7 Eylül 2017’de Senato Adalet Komisyonu’ndaki ifadesinde, kampanya sürecindeki görüşmelerden sadece uzaktan haberdar olduğunu söylemişti.
Ivanka Trump da geçtiiğimiz ay ABC kanalına verdiği röportajda proje hakkında gerçekten hiçbir şey bilmediğini belirtmiş ve “Bunun gibi etrafta dolan 40-50 anlaşma olur ve birileri de ilgilenir” demişti.
