Avrupa Birliği liderleri, AB ekonomilerinin Corona salgını krizi sonrası yeniden ayağa kaldırılması için Fransa ve Almanya’nın önerdiği 750 milyar Euro'luk ek yardım paketini tartışıyor. Cuma günü başlayan ve gece geç saatlere kadar süren görüşmeler, Kuzey 4'lüsünün "500 milyar Euroluk hibe miktarını yüksek bulması ve ülkelerin hibeyi nasıl kullandıklarının denetlenmesi" ısrarı nedeniyle tıkandı.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel, 27 üye ülke liderinin bir araya geldiği toplantıda masaya hibe miktarını 50 milyar azaltan yeni bir plan koydu. Ancak Cumartesi akşamına kadar devam eden uzun görüşmelerden de sonuç alınamadı.
Covid-19 krizinin başladığı Şubat ayından bu yana ilk kez Brüksel'de yüz yüze bir araya gelen AB liderleri, AB ekonomilerinin ayağa kaldırılması için öngörülen yardım paketi ile AB'nin 1,1 trilyon Euro büyüklüğündeki 2021-2027 AB Bütçesi'ni görüştü. Ancak toplantının ilk gününde yardım planı üzerinde anlaşma sağlanamayınca, görüşmeler Cumartesi günü de devam etti.
AB Komisyonu'nun, üye ülkeler adına finans piyasalarından düşük faizli 750 milyar Euro kredi bulması ve bu kredinin 500 milyar Euro'sunun Covid-19 sonrası ekonomisi çökme tehlikesi bulunan İtalya ve İspanya gibi ülkeler ile en çok zarar gören sektörlere hibe olarak verilmesini içeren planı, "tutumlular" olarak adlandırılan Kuzey ülkeleri Hollanda, Danimarka, Avusturya ve İsveç'in direnişi ile karşılaştı. Zirvede, tutumlu dörtlüye Finlandiya da katıldı.
İlk gün görüşmelerinin ardından liderlerin tartışmaya devam ettiği akşam yemeği de gergin geçti. Cumartesi sabahı erken saatlerde, Almanya, Fransa, Hollanda, İtalya ve İspanya liderleri ile AB Konsey Başkanı Charles Michel bir araya geldi. Michel tıkanıklığın aşılabilmesi ve Kuzey dörtlüsünün kaygılarını gidermek için hibe miktarlarını 50 milyar Euro azaltan yeni bir plan önerdi.
Müzakerelerde ikna edilemeyen en zorlu isim Hollanda Başbakanı Mark Rutte oldu. Rutte, hibe miktarının azaltılmasının yanı sıra, bu yardımdan faydalanan ülkelerin yardımları iyi kullanıp kullanılmadığının da denetlenmesini, gerekirse, ileride yardımların suistimal edilmesi karşısında ödemelerin askıya alınmasını içeren bir denetim mekanizması kurulmasını istedi.
Denetim mekanizması Charles Michel, toplantının ikinci gününe, bu eleştirileri göz önünde bulunduran yeni bir planla geldi. Başta İtalya ve İspanya olmak üzere, üye devletlere verilen sübvansiyonların katı bir şekilde yönetilmesine ilişkin bir "denetim mekanizması" önerdi. Buna göre, en az bir devletin diğeri tarafından sunulan kurtarma planı hakkında çekinecesi olması durumunda, bu devlet 3 gün içerisinde AB Konseyi ya da AB Maliye Bakanlarını toplantıya çağırarak, konuyu tartışma hakkına sahip olacak.
Ancak İtalya ve İspanya, böyle bir mekanizmanın ileride siyasi amaçlı olarak kullanılabileceği ve pek çok veto talebiyle karşılaşılabileceği endişesini dile getirdi.
Hibe miktarı 50 milyar Euro azaltıldı
Ülkelerin bir başka çekincesi, hibe miktarının yüksek olması idi. Charles Michel yeni planda, 750 milyar Euro'luk paketin miktarını değiştirmeden, 500 milyar Euroluk sübvansiyonu 50 milyar aşağı çekerek 450 milyar'a indirdi, kredi miktarını ise 250 milyardan 300 milyar Euro'ya yükseltti. Michel, AB bütçesine aldıklarından daha fazla katkı sağlayan Kuzey dörtlüsüne, mevcut indirimlerin artırılmasını da önerdi. Kuzey dörtlüsü uzun süredir bu indirimlerin artırılmasını talep ediyordu.
Hukuk devleti şartı
Zirvenin ikinci önemli krizi ise, üye devletlere verilecek hibelerin, "hukuk devletinin üstünlüğü ilkesine bağlı kalma’’ şartına bağlaması oldu. Polonya ve Macaristan başta olmak üzere Vişegrad ülkeleri, yardımlarla hukuk devleti konusunun birbiriyle ilgili olmadığını ve böyle bir şart gelirse veto edeceklerini dile getirdi.
Doğu Avrupalı üyeler, hibe miktarlarının adil dağıtılmadığından şikayet ederek, kendilerine yapılan yardımın da artırılmasını istediler.
Merkel bastırıyor
AB liderlerinin Pazar günü de konuyu tartışmaya devam etmeleri bekleniyor. Eğer uzlaşma olmazsa, Charles Michel, önümüzdeki hafta yeniden zirve çağrısı yapmayı planlıyor.
AB dönem Başkanı Almanya Başbakanı Angela Merkel, Temmuz ayı sonunda 750 milyar Euro'luk yardım paketinin geçmesini hedefliyor.
