Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 15 Temmuz darbe girişiminin yıldönümünde ilk kez gündeme taşıdığı ve son olarak uygulamaya geçileceğini belirttiği tutuklulara tek tip kıyafet giydirilmesi hukuki tartışma yarattı.
Son olarak Erdoğan, Cumartesi günkü konuşmasında, “15 Temmuz ihanetine ortak olanlar şimdi mahkemelerde hesap veriyor. Yalan üstüne yalan. Şimdi bunlara tek tip elbiseyi getiriyoruz fakat bu tek tip elbise renk olarak badem var ya badem, badem içinin koyusu bir renk olacak. İki tip olacak. Bir tulum olacak, bir de ceket pantolon olacak. Bunların bir kısmı diyelim ki darbeciler tulum giyecek, diğerleri de yani teröristler ceket pantolon giyecek. Artık bundan sonra istedikleri gibi giyinip gelme yok. Bunlar bu şekilde tüm dünyaya tanıtılacak. Duruşmalarda soytarılık yapıyorlar. Yaptıkları ihanetin, işledikleri cinayetlerin karşılığı olan cezaları alıp hapishanelerde, tutuklu değil hükümlü olarak gittiklerinde, gerçeğin soğuk yüzüyle tanışacaklar” dedi.
Erdoğan’ın açıklamasıyla FETÖ/PDY yargılamalarında tutuklulara tek tip kıyafet giydirileceği kesinlik kazandığı anlaşılırken; “darbeciler” ve “teröristler” diye ayrım yapması dikkat çekti. Bu noktada, “Acaba FETÖ/PDY yargılamaları dışındaki terör dosyalarındaki tutuklular için de mi uygulanacak?” sorusu da akıllara geldi.
Ceza hukuk uzmanı Doç. Dr. Yılmaz Yazıcıoğlu, ağır ceza yargılamalarında tutuklu şüpheli veya sanıklara tek tip kıyafet giydirme uygulamasını Amerika’nın Sesi’ne değerlendirdi.
Hangi dava dosyaları söz konusu olursa olsun tutuklu şüpheli veya sanıklara tek tip kıyafet giydirilmesi halinde anayasa ihlali olacağına dikkat çeken Yazıcıoğlu, ancak bunun FETÖ/PDY ceza davalarındaki tutuklular için gündeme alındığını söyledi. Yazıcıoğlu, “terör suçlarıyla yargılananlarla özellikle Fethullah Gülen adına darbe yaptığı belirtilen kişilerin” tek tip kıyafeti olacağını kaydetti. Yazıcıoğlu, ancak ister sadece söz konusu yargılamalarda isterse tüm ceza davalarında uygulansın bunun “hukuk devleti” ilkesine zarar vereceğine işaret etti.
Yazıcıoğlu, “Anayasa’nın 38’nci maddesi uyarınca da ‘Hiç kimse mahkum oluncaya kadar, hakkında hüküm verilinceye kadar suçlu ilan edilemez.’ Anayasa’nın 2’nci maddesi de Türkiye’nin laik ve hukuk devleti olduğunu düzenliyor. Anayasa’nın 36’ncı maddesi ise Türkiye’de hangi şartlarda yargılamaya tabii olunacağını ve hangi haklara sahip olunduğunu düzenliyor. Bununla beraber de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca adil yargılama hakkı var, lekelenmeme hakkı da ön plana çıkartılıyor” dedi. Yazıcıoğlu, “Dolayısıyla yargılanan kişiyi toplum önünde küçük düşürecek ve damgalayacak bir durum oluştuğunda, mahkemelerde tarafsız/bağımsız yargılama yapıldığını söyleyemezsiniz. Diğer sanıklardan başka bir kıyafet ile başka bir muamele yaptığınızda o kişiler açısından o mahkemelerde tarafsız/bağımsız yargılama olduğu inancını sağlayamazsınız” diye konuştu.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) geçmişte Türkiye’yi Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nde askeri hakim olması nedeniyle de mahkum ettiğini söyleyen Yazıcıoğlu, AİHM’in o kararında bu mahkemelerde adil yargılama yapılamayacağı gerekçesiyle Türkiye’yi mahkum ettiğini belirterek, şimdi de AİHM’in benzer bir karar alabileceğini kaydetti. Yazıcıoğlu, “Söylediğim prensipler çerçevesinde bunu doğru bir gelişme olarak bulmuyorum” ifadesini kullandı.
Barolar Birliği: “Mahkeme Başkanı talimatı yeterli olurdu”
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Avukat Metin Feyzioğlu da, “Mahkeme salonuna uygunsuz bir kıyafetle gelinmesi durumunda, mahkeme başkanı verir talimatı, çıkarttırır o kıyafeti. Yeni bir düzenleme yapılmasını gerektiren bir durum yok ortada” dedi.
Feyzioğlu, yaptığı yazılı açıklamada, bir FETÖ sanığı üzerinde kahraman anlamında İngilizce “Hero” yazılı tişört olması nedeniyle başlayan tartışmada tek tip kıyafet uygulamasına geçilmesini hukuken eleştirdi. Feyzioğlu, "Haddini bilmezin biri, duruşmaya üzerinde ‘Hero’ yani ‘kahraman’ yazan bir t-shirt ile gelmiş. Bu densizliğin bir yaptırımı var zaten mevcut kanunda. Sorun, suçlu olup-olmadıkları ortaya çıkarılsın diye yargılanan kişilere, yani sanıklara peşinen suçlu muamelesi yapılıyor görüntüsü verecek tek tip elbise ya da tulum giydirilme uygulamasına geçiliyor olmasından bile daha vahim. Gerçek suçluları da toplumun gözünde zaman içinde mağdur sınıfına sokar. Tabiri mazur görün, at izi it izine karışır. Sap ile saman birbirinden ayrılamaz. Yargı elinden gelenin en iyisini yapsa bile, kimseyi doğru yaptığına inandıramaz. Türk Milleti hak etmiyor bu yanlışlıkları” açıklaması yaptı.
Feyzioğlu, “devletin en üst makamı” diyerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı kast ederek, bunun müjde gibi sunulmasını da vahim bulduğunu kaydetti.
CHP: “Hukuka aykırı”
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve CHP Cezaevlerini İnceleme-İzleme Komisyonu Sözcüsü Veli Ağbaba da, yazılı açıklamasıyla uygulamaya tepki gösterdi. Ağbaba, “Tutuklu yargılanan bir şahsın duruşmaya, üzerinde mesaj verme gayesiyle giyilmiş bir tişört ile katılması sonrasında AKP Genel Başkanı tarafından tek tip kıyafet uygulaması gündeme getirilmiştir. Mahkeme başkanları iradesi ile rahatlıkla çözülebilecek bir konu, iktidar sahipleri tarafından Türkiye’nin ana gündem maddesi haline getirilmiştir. Hükümet, suçluların bir an önce cezalandırılmasının yerine görselliği öne çıkarmakta, hukuki süreci sulandırarak iç politikada kendi hanesine yazacağı bir şov haline getirmektedir AKP yöneticileri dahi ‘Kuru ile yaşın ayrılamadığını’ ifade ederlerken, mahkemeye çıkan kişilerin, mahkeme süreci sonlanmadan ve hüküm verilmeden suçlu kabul edilecekleri şekilde tek tip kıyafete sokulması hukuka aykırıdır” dedi.
