ABD’nin 20 yıl süren en uzun savaşı sona erdi, Amerikan askerleri Afganistan’dan çekildi. Ancak sorular bitmedi. ABD’nin Afganistan’daki savaşı başarıyla mı sonuçlandı? Çekilme sonrası bölgede ne gibi gelişmeler bekleniyor? Taleban nasıl bir yol izleyecek? Amerika’nın Sesi bu sorulara yanıt bulmaya çalıştı.
Yabancı güçlerin Afganistan’dan çekilme sürecinde Kabil Havaalanı’nda yaşanan kaos, ardında uzun süre hafızalardan silinmeyecek görüntüler bıraktı.
Gelişmeler başkent Washington’da da kaygıyla izlendi.
New Hampshire Demokrat Senatörü ve Senato Dış İlişkiler Komisyonu kıdemli üyesi Jeanne Shaheen, 2009'dan beri ABD Senatosu’unda görev yapıyor. Emekli eğitimci Shaheen, New Hampshire tarihindeki ilk kadın senatör ve ilk kadın vali.
Senatör Shaheen, Amerika’nın Afganistan'da 20 yıl boyunca verdiği mücadelenin tatmin edici bir şekilde bitmediğini düşünüyor.
New Hampshire Demokrat Parti Senatörü Jeanne Shaheen, “Geçen hafta geldiğimiz nokta, eski Başkan Trump yönetimiyle Taleban arasındaki, pek çok şeyi, özellikle de Afganistan'daki kadın ve kızların geleceğini gerçekten hesaba katmayan kusurlu bir müzakerenin sonucuydu. Bu yüzden Başkan Biden'a çok kötü bir anlaşma sunulduğunu düşünüyorum. Neyse ki, 120 binden fazla kişiyi; Amerikan vatandaşlarını, Özel Göçmen Vizesi başvuru sahiplerini ve Taleban tarafından tehdit edilen bazı kişileri Afganistan'dan çıkarabildik. Ama belli ki, orada kalan, endişelenmeye devam etmemiz ve ülke dışına çıkarmak için çalışmamız gereken birçok kişi var” diyor.
Bundan sonraki sürecin ekonomik ve insani yardım kadar diplomatik ilişkiye de dayandırılması gerektiğini düşünen Senatör Shaheen, süreci Taleban'ın tutumunun şekillendireceğini söylüyor: “Taleban’ın ne yapacağını görmemiz gerekiyor. 2001'de Amerika işgal ettiğindeki gibi davranırlarsa, çok farklı bir hikaye ortaya çıkar, beklemek zorundayız. Şu anda gelen haberler gerçekten karışık. Ülkeyi terk etmek isteyen herkes için güvenli bir geçiş görmek istiyoruz. Yaklaşık 114 ülke Taleban'a ülkeden ayrılmak isteyenler için güvenli geçiş sağlaması çağrısı yaptı. Ülkedeki kadın ve kız çocuklarının ve diğer azınlıkların haklarının korunduğunu görmemiz gerekiyor. Taleban bunun güvenlikleri nedeniyle olduğunu iddia ediyor. Ama durum öyle görünmüyor. Ülke genelinde kadınlar için hareket özgürlüğü olmadığını biliyoruz. Ve okulların açılmasıyla neler olacağından emin değiliz. Bu yüzden cevaplanması gereken çok soru olduğunu düşünüyorum. Taleban'ın nasıl davranacağını görmemiz gerekiyor. Ve uluslararası toplumun Afganistan'da olup bitenlere odaklanmaya devam etmesini sağlamamız gerekiyor.”
Bir başka merak konusu da geride kalan Amerikan vatandaşları ve Özel Göçmen Vizesi başvurusu sahiplerinin geleceği.
Jeanne Shaheen, “Tehdit edildiklerini biliyoruz. Amerika’yla çalışmaları nedeniyle Özel Göçmen Vizesi statüsüne başvuran Afganlar’ın birçoğunun kendilerini tehdit altında hissetmelerinin ve ülkeyi terk etmeleri gerektiğini düşünmelerinin nedenlerinden biri de budur. Sırada bekleyen herkes için sürecin işlemeye devam etmesi için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Herhangi bir ABD vatandaşının ve ayrıca tehlike altındaki Afganlar’ın ülke dışına çıkabilmelerini sağlamaya çalışmalıyız. Biden yönetiminden duyduğumuz şey, Dışişleri Bakanı Blinken'in bu çabaya öncülük edeceği yönünde” şeklinde konuşuyor.
Senatör Shaheen, El Kaide’nin, Taleban'ı zaferinden dolayı kutladığının hatırlatılması üzerine, El Kaide konusunun Taleban’la müzakerenin bir parçası olması gerektiğini söyledi: “El Kaide ile bağlarını kesmeleri gerekiyordu. Bunu yapmadıkları açık. ABD'nin çekilmesinden sonra yaptıkları basın toplantısında Hakkani ağının temsil edildiğini görmek beni dehşete düşürdü. Taleban'ın içindeki birçokları gibi onların da terörist bir grup olduklarını biliyoruz. Birçok askerimizin ölümüne neden olduklarını biliyoruz, bu yüzden onların varlığı, Taleban'ın duruşunu değiştirmediğini gösteriyor.”
“Taleban'ın Hakkani ağının temsil edildiği yerde düzenlediği basın toplantısı, teröristlerin, ülkeyi ele geçiren operasyonun bir parçası olduğunun açık bir göstergesi” diyen Shaheen, “Eğer böyle davranmaya devam ederlerse, istedikleri yardımı sağlamamalıyız, bu hükümeti tanımamalıyız” şeklinde konuştu.
Afgan kadınların geleceğinin uluslararası toplumun sorumluluğu olduğunu kaydeden Shahhen, onlara , “Sizi unutmayacağız, uluslararası toplumla çalışmaya devam edeceğiz, Taleban'ın ne yaptığını izlemeye devam edeceğiz” mesajı verdi.
Çekilme sürecinde gözler kadınlar kadar çocuklarda da oldu. Merkezi İngiltere’deki uluslararası yardım kuruluşu ‘Çocukları Kurtarın’ın kıdemli yöneticisi Jeanne-Aimee De Marrias çocukların savunmasız kaldığı uyarısında bulundu.
“‘Çocukları Kurtarın’, Dulles Havaalanı’na ve askeri bir havaalanı olan Fort Bliss’e inen Afgan ailelerle birlikte çalışıyor. Hükümet şimdiye kadar Dulles Havalanı’na ulaşan 20 binden fazla Afgan’ın yaklaşık yarısının çocuklar olduğunu tahmin ediyor. Onların da önemli bir kısmı küçük çocuklar. Çocuklar her zaman krizlerde en savunmasız kişiler, özellikle de bu krizde.”
Yardım kuluşu, ailelerin her türlü ihtiyacını gidermek için her ayrıntıyı düşündü.
‘Çocukları Kurtarın’ Yöneticisi Jeanne-Aimee De Marrias, “‘Çocukları Kurtarın’ havaalanında anneler ve bebeklerle yakından ilgilendi. Hepsi çok susuz kalmıştı. Annelerin bebeklerini emzirebilmeleri için özel bir alan oluşturduk. Bu onların kültürü için çok önemliydi. Bebekler 20 ya da 30 saat kirli bezlerle durmak zorunda kalmış, pişikler oluşmuş. Ailelerin bebeklerinin altını değiştirebileceği temiz yerler ayarladık.Buraya geldiklerinde çoğu ailenin yanında çantaları bile yoktu. Hatta çoğu çocuğun ayakkabısı bile yoktu. Ya da haftalardır aynı kıyafetleri giyiyorlardı. Kıyafetleri toz toprak içindeydi. Kuzey Virginia’da geniş bir alana sahip Kongre Merkezi’nde aileler için barınma imkanı sağladık. Burada duş yaptılar, yemek yediler, dinlendiler, çocuklar için geniş oyun alanları kuruldu” diyor.
Afgan mülteciler için zaten zor olan koşullar Corona virüsü salgını nedeniyle daha da zorlaşmış.
Jeanne-Aimee De Marrias, “Aileler bize Kabil havaalanında büyük bir mücadele olduğunu anlattı. Yaşanan karmaşa ve korkunun ardından 15 saat süren uzun bir uçuşun sonunda Virgina’daki Dulles Havaalanı’na ulaşabilmişler. Tüm aileler Corona virüsü testinden geçti, testi negatif çıkanlar yakındaki bir barınağa götürüldü. Testi pozitif çıkanlar içinse özel bir karantina alanı oluşturuldu” şeklinde konuşuyor.
Bu arada Oregonla Demokrat Senatör Jeff Merkley ve California’dan Demokrat Temsilciler Meclisi üyesi Sara Jacobs öncülüğünde 32 Kongre üyesi, Maliye Bakanı Janet Yellen’a yazdıkları mektupta, Biden yönetiminin Afganistan’a insani yardıma devam etmesini sağlama çağrısında bulundu.
Mektupta, "Afganistan'dan tahliyeye yönelik kara operasyonu sona erdiğine göre, Amerika kadınlar, LGBTQ+ üyeleri, etnik ve dini azınlıklar da dahil olmak üzere trajik bir şekilde geride bırakılanların karşı karşıya olduğu insani felakete odaklanmalı” dendi.
Kongre üyelerinin talepleri arasında Taleban'a karşı mevcut terörle mücadele yaptırımları için Maliye Bakanlığı'nın Yabancı Varlıkları Kontrol Dairesi aracılığıyla genel lisanslar sağlanması yönünde talimat verilmesi, sosyal toplum kuruluşlarının faaliyetleri için fonların Afganistan'a aktarılması ve Afganistan'da yalnızca STK'ların nakit paraya erişmeleri için güvenli bir ödeme kanalı kurulması gibi öneriler de bulunuyor.
.
