22 Temmuz’da İstanbul’da varılan ‘‘tahıl koridoru’’ anlaşması kapsamında tahıl yüklü ilk gemi Ukrayna’nın Karadeniz’deki en büyük limanı Odesa’dan bu sabah yola çıktı .
Lübnan’ın Trablus kentine 26 bin ton mısır götürecek Sierra Leone bandıralı kuru yük gemisi Razoni yarın Türkiye kara sularına girecek.
Anlaşma kapsamında gemilerin ‘‘güvenli insani deniz koridoru’’ndan geçişini denetlemek için Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından İstanbul’da kurulan Ortak Koordinasyon Merkezi, 26 bin mısır taşıyan Razoni, Türk Boğazları’na girmeden denetiminin yapılacağını denetim sonrasında ise geminin Lübnan’ın Trablusşam limanına gideceğini bildirdi.
Tahıl sevkiyatını insani zorunluluk olarak niteleyen Guterres Türkiye’nin liderliğine minnettar
On gün önce İstanbul’da yapılan imza törenine bizzat katılan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de sevkiyatın başlamasından memnuniyet duyuyor.
Guterres’in sözcüsü Stephane Dujarriç, ‘‘Mevcut tahıl ve gıda maddelerinin küresel pazarlara taşınmasını sağlamak insani bir zorunluluk. İlk geminin hareketi BM'nin himayesinde, Ukrayna, Rusya Federasyonu ve Türkiye’den temsilcilerin yer aldığı İstanbul’da kurulan Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin kolektif bir başarısıdır. Genel Sekreter bu çabalardan memnuniyetini ve Türkiye’nin liderliğinden dolayı minnettar olduğunu dile getirdi. Bu geminin imzalanan ‘girişim’ uyarınca sefere çıkacak birçok ticari geminin ilki olacağını ve bunun özellikle insani olarak en kırılgan durumdakiler için küresel gıda güvenliğinde çok ihtiyaç duyulan istikrar ve rahatlamayı getireceğini umuyor’’ dedi.
Dujarriç, girişimin insani yardım ruhuna uygun olarak, Dünya Gıda Programı'nın (WFP) da Ukrayna'dan 30 bin ton buğday satın alıp, BM tarafından kiralanan bir gemiye yüklemeyi ve göndermeyi planladığının altını çizdi.
Erdoğan: ''Tahıl koridoru diplomatik başarı''
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün Ukrayna'dan tahıl sevkiyatının başlamasını Rusya ve Ukrayna’yla yürüttükleri diplomatik temaslar ile sağlanan bir başarı olarak değerlendirdi. İstanbul’da 22 Temmuz’da imzalanan anlaşmanın ''tarihi bir dönüm noktası” olduğunu belirten Erdoğan, “Tahıl yüklü ilk gemi bugün Odessa'dan hareket etti, bu gemi İstanbul'da Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM temsilcilerinden oluşan heyet tarafından kontrol edilecek ve gerekli kontroller yapıldıktan sonra hedef limanına doğru yolculuğunu sürdürecek. Her ne kadar muhalefet idrak edemese de tahıl koridoru önemli bir diplomatik başarıdır. Şayet bir gün Rusya ile Ukrayna barışa yönelirse bunu bizim (Türkiye'nin) kolaylaştırıcılığımızdan kimsenin şüphesi olmasın” dedi.
Hulusi Akar: ‘’25 milyon çıkamayan tahıldan bahsediyoruz, çözüm çok önemli; Afrika’daki gıda krizi göçü tetikleyebilir ’’
Sevkiyatın bu sabah başlayacağını dünyaya resmen duyuran kurum ise Milli Savunma Bakanlığı olmuştu.
Sierra Leone bandıralı gemi yola çıktıktan 45 dakika sonra Anadolu Ajansı Editör Masası’na konuk olan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, sevkiyatın güvenli deniz koridorundan aksamadan devam etmesi için tüm tarafların elinden geleni yapmasını temenni ettiğini söyledi.
Sevkiyatın başlamasının ardından İstanbul’daki Birleşmiş Milletler temsilcisinin kendisine teşekkür mesajı gönderdiğini söyleyen Milli Savunma Bakanı, ‘‘Dün yapılan çalışmalarla tüm taraflarla mutabakat yaptık. 26 bin ton mısır yüklü Sierra Leone bandıralı gemi 9:15’te Ukrayna limanlarından ayrıldı. Bu gemi yarın 15’te Türk Boğazları’nda olacak. Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM görevlilerinden oluşan müşterek heyet gidip oradaki yükü bir şekilde kontrol edecek. Zorluk çıkmadığı taktirde -inşallah çıkmaz- bir aksaklık olmadan bu devam edecek'' dedi. Tahıl arzının insani bir konu olduğuna dikkat çeken Akar, ''Rusya ve Ukrayna dünya tahıl üretiminin aşağı yukarı üçte birini üretiyorlar. Çatışmalar tahılın limanlardan çıkmasını zorlaştırdı. Bu da küresel gıda krizini arttırdı. Ortadoğu ve Afrika’da güvenlik sorununa dönüşebiliyor. Açlık ve güvenlik beraber gelişiyor. Bu göçü de tetikleyebilecek nokta. Afrika’dan Avrupa’ya ve Türkiye’ye ilave göç dalgasını getirebilir. Bu konun çözüme gidiyor olması önemli. 25 milyon tondan fazla çıkamayan bir tahıldan bahsediyoruz. Bundan sonra da gemiler hiç aksilik çıkmadan devam edecek’’ dedi.
Hulusi Akar, 22 Temmuz’da İstanbul’da Rusya, Ukrayna ve Türkiye tarafından varılan anlaşmadan bir gün sonra Odesa limanının vurulmasının endişeleri arttırdığını ancak kendisinin de dahil olduğu görüşmeler sonrası endişelerin giderildiğini dile getirdi.
Çavuşoğlu: ‘‘Mutabakatın, ateşkes ve kalıcı barışa vesile olmasını temenni ediyoruz’’
Akar ile birlikte anlaşmanın yürürlüğe girmesi için en çok çaba sarf eden isim olan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da sürecin kesintisiz ve sorunsuz devamı için Türkiye’nin üzerine düşeni yapacağını söyledi.
Twitter hesabından Türkçe ve İngilizce paylaşımlarda bulunan Dışişleri Bakanı, ‘‘Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli sevkiyatı kapsamında ilk gemi Ukrayna’dan yola çıktı. Sürecin kesintisiz ve sorunsuz devam etmesini diliyoruz. Bu konuda üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Mutabakatın, ateşkes ve kalıcı barışa vesile olmasını temenni ediyoruz’’ ifadelerini kullandı.
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi: ‘‘Bu önemli adım sayesinde küresel gıda güvenliğini sağlayacağımıza inanıyorum’’
Ukrayna tarafı ise sevkiyatın başladığını TSİ ile 11 sularında teyit etti. Odesa saldırı sonrası ‘‘Rusya ile olan anlaşmanın imzalanan kağıda bile değmez olduğu aşikardır. Rusya’nın BM ve Türkiye’ye verdiği taahhütlerin sorgulanması için 24 saat bile geçmedi. Rusya devletten çok terör devletidir’’ yorumunu yapan Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasili Bodnar da sevkiyatın başlamasını küresel gıda güvenliği ile ilişkilendirdi.
Bodnar, ‘‘İstanbul’da varılan mutabakat kapsamında ilk gemi Odesa’dan yola çıktı. 26 bin ton mısırın bulunduğu gemi, güvenliği garantörlerimiz olan Birleşmiş Milletler ve Türkiye tarafından teyit edilen koridor üzerinden ilerleyecek. Bu önemli adım sayesinde küresel gıda güvenliğini sağlayacağımıza inanıyorum’ dedi.
Ukrayna’nın tahıl ihracatı işgal sonrası yüzde 85 düşüş gösterdi
Ukrayna dünyanın en büyük beş tahıl ihracatçısından biri.
2019-2020 sezonunda 55 milyon ton tahıl ihraç eden Ukrayna 2020-2021 sezonunda 45 milyon tahıl ihraç etti. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı öncesinde bu yılki ihraç miktarının 63,7 milyon tona çıkacağı varsayımında bulunuluyordu.
21 Şubat 2021’de Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgal girişimi sonrası dünyanın 94 ülkesi Ukrayna’da üretilen buğday, arpa, mısır ile ayçiçeğinden büyük ölçüde mahrum kaldı.
2022 yılının ilk ayında 6 milyon ton tahıl ihraç eden Ukrayna, işgal sonrası aylarda Karadeniz’deki limanlarını kullanamadığından her ay ortalama 1 milyon ton civarında ihracat gerçekleştirebiliyordu. Tuna nehri üzerinden Romanya limanlarına ulaştırılan tahıl buradan dünya piyasalarına sınırlı bir şekilde sevk edilebiliyordu.
Ukrayna Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin buğday kaynağı
Blokaj sonrası Karadeniz’de bulunan limanlarından Odesa’dan ilk tahıl gemisini Mısır’a gönderen Ukrayna, dünya buğday ihracatında Rusya, ABD, Kanada, Avustralya’nın ardından beşinci sırada bulunuyor.
Ukrayna’nın en fazla tahıl tedariki sağladığı ülkeler Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yer alıyor.
Lübnan toplam buğday talebinin yüzde 81’ini Ukrayna’dan karşılıyor. Katar’ın tükettiği buğdayın yüzde 64’ü, Tunus, Pakistan ve Libya’nın ihtiyaç duyduğu buğdayın neredeyse yarısı yine aynı ülkeden karşılanıyor.
Dünyanın en kalabalık ülkelerinden Hindistan da Ukrayna ayçiçeği yağına bağımlı
Ukrayna, arpa dışsatımında Avustralya’nın ardında ikinci, mısır ihracatında ise ABD ve Arjantin’den sonra üçüncü sırada yer alıyor.
Dünyada ihraç piyasalarına sunulan mısırın yüzde 16’sı, arpanın yüzde 10’u ve buğdayın yüzde 9’u Ukrayna’da yetiştiriliyor.
Ayçiçek yağı ihracatında ise Rusya Federasyonu’nun açık ara önünde ilk sırada Ukrayna yer alıyor.
Çin ile dünyanın en büyük nüfusa sahip iki ülkesinden biri olan Hindistan da ayçiçeği yağı ihtiyacının önemli bir bölümünü Ukrayna’dan tedarik ediyor. Hindistan’ın kullandığı ayçiçeğin yüzde 76’sı Ukrayna limanlarından gönderiliyordu.
