2015 yılında yaşanan çatışmalar ve sonrasındaki yıkımlarla tartışma konusu olan Diyarbakır’ın tarihi surlarından bugünlerde yeniden iş makinalarının sesleri yükseliyor. Bu kez Sur çevresinde son 50 yılda yapılan gecekondular yıkılmaya başlandı.
4 etap halinde yapılacak yıkım çalışmalarının iki etabı tamamlandı. 3’üncü etap çalışmaları Yenişehir ilçesinin Ben u Sen Mahallesi’nde başladı. 72 bina ve 83 bağımsız yapının kamulaştırılarak yıkılacağı 3’üncü etap çalışmaları Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu tarafından başlatıldı. Çalışma alanında bir açıklama yapan Vali Karaloğlu, surların dışından bir gezi alanı oluşturulacağını söyledi. Karaloğlu, “Diyarbakırlılar surlarını dışarıdan, kesintiye uğramadan gezme şansına kavuşacak. Bu yazın buraya geldiğinizde, burada oluşacak olan yeşil kuşakla beraber burada yürümeye başlayan bir vatandaşımız, Hevsel bahçelerine, oradaki millet bahçemize yürüyerek, bisikletiyle girebilecek. Neyi sağlamış olacağız, tarihle bereketi Hevsel’in bereketini, bu yazın yeşil bir kuşakla buluşturmuş olacağız” dedi.
Çalışma kapsamında ilk etapta surların dış çeperinde bulunan ve sur koruma bandı içerisinde kalan 41 yapı, ikinci etap çalışmaları kapsamında ise 29 yapı yıkıldı. Çalışmalar tamamlandığında 200 yapı yıkılmış olacak.
Kamulaştırılan evlerde yaşayan ailelerin çoğu başka mahallelere taşındı. Henüz taşınmayan ve kamulaştırma için bekleyenler ise hüzünlü gözlerle yıkımı izliyor.
Bunlardan biri de 27 yıldır önce Çınar ilçesinden göç ederek mahalleye yerleşen Süleyman Doğan. Son günlerini yaşayan Doğan, taşınmak istemediğini ancak mecbur olduğunu söyledi. VOA Türkçe’ye konuşan Doğan, “Biraz sıkıntı çekeceğiz. Elimizden bir şey gelmiyor, buranın yıkılmasını istemiyorduk. Biz burada yaşadığımız sürece, fakirdik ama halimizden memnunduk. Ama kısmetimiz bu kadarmış. İşte bitti gitti” dedi.
20 yıldan beri bu mahallede yaşayan Sara Kaya’nın evi henüz kamulaştırılmadı. VOA Türkçe’ye konuşan Kaya, iyi şartlar sağlanması halinde, gitmekten yana. Kaya, “İmkan olsa, bize güzel bir şey verseler, para verseler iyi olur. Burada artık yaşam yok. Güzel para verseler, biz de kendimize ev alıp gideceğiz. Güzel bir yere, çocukların yaşayacağı bir yere gideriz” diye konuştu.
Köylerden kentlere göçün başladığı yıllarda kurulan mahallenin ilk sakinlerinden biri de 80 yaşındaki Mediya Özkan. 55 yıl önce bu mahalleye yerleşen Özkan, geldiği zamanı dün gibi hatırlıyor. Mahallenin o zamanlar ağaçlık bir bölge olduğunu söylen Özkan da evinin kamulaştırılmasını bekliyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Özkan, “Bu meydanlarda hiç kimse yoktu o zaman. Ne yapacağımı bilmiyorum. Kimse gelip beni sormuyor, evimizi sormuyor. Kimse yıkacağız ya da yıkmayacağız demiyor. Eğer kısmet olursa gideceğim, param yeterse gidip ev alacağım. Kimsem yok, tek başımayım. Allah'tan başka hiç kimsem yok. Herkes giderse ben de tek başıma kalamam” şeklinde konuştu.
Uzmanlar iş makinalarının yıkım için kullanılmasına karşı
Uzmanlar, yıkımlar sırasında iş makinalarının kullanılmasına karşı çıkıyor. VOA Türkçe’ye konuşan Mimarlar Odası Şube Eş Başkanı Ferit Kahraman, iş makinalarının surlara zarar vereceği görüşünde. Kahraman, “Ağır iş makineler ile yıkımın gerçekleştiriliyor olması, bir sarsıntı ve tahribata sebep olabilir. İkincisi de kazı esnasında gerçekleştirilecek olan arkeolojik kalıntıları ya da ikinci üçüncü sur duvarları olan alanlarda tahribata sebep olması konusunda birtakım endişelerimiz var. Bu konuda çalışmaların hassasiyetle ve profesyonelce yürütülmesi gerektiğini vurgulamak istiyorum” dedi.
Sur çevresinde bir yanda yıkım sürerken, bir yandan da Ben-u Sen, Yedikardeş, Selçuklu ve Nur burçlarının restorasyonu devam ediyor. Surlar UNESCO tarafından 2015 yılında Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştı.
