Birleşmiş Milletler Yüksek Komiserliği rakamlarına göre, Suriye İç Savaşı’nın başladığı 2011 yılından bu yana yaklaşık 12,5 milyon Suriyeli evlerini, yaşadıkları bölgeleri terk etti. Suriyelilerin yaklaşık 6,6 milyonu ülke içinde göçmen olurken, geri kalan Suriyeli sığınmacıların büyük bölümü Türkiye’de yaşamlarını sürdürüyor.
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi’nin Mayıs ayında yayınladığı son rapora göre, biyometrik kayıtlar dikkate alındığında Türkiye’deki Suriyeli sığınmacı sayısı geçtiğimiz aya göre 507 kişi artarak 3 milyon 589 bin 384 kişiye ulaştı. Sığınmacıları %53’ünü erkekler oluştururken 0-18 yaşındakilerin oranı ise %45’e ulaşıyor.
En fazla Suriyeli İstanbul’da, Kilis’te ise neredeyse Kilis nüfusu kadar Suriyeli yaşıyor
En büyük Suriyeli nüfusu barındıran kent, Türkiye’nin en kalabalık yerleşim yeri İstanbul. Her ne kadar Göç İdaresi rakamları, İstanbul’da 561 bin Suriyeli olduğunu gösterse de kayıt altına olmayan Suriyelilerle bu sayısının 700 bine yaklaştığı sanılıyor.
İstanbul’u Suriye komşu olan üç sınır şehri takip ediyor. Şanlıurfa 476 bin, Hatay 445 bin, Gaziantep 384 bin Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor. Oransal olarak en büyük Suriyeli nüfusun barındığı il ise bir başka sınır şehri Kilis. Nüfusu 136 bin olan Kilis’teki, Suriyeli kayıtlı mülteci sayısı 130 bin 746.
Suriyeliler çoğunlukla İstanbul’un Avrupa yakasında yaşıyor
İstanbul, bugün Halep, Şam ve Humus’tan sonra en büyük Suriyeli nüfusu barındıran dünya şehri. Suriyeliler kentin Asya yakasında bulunan Kadıköy, Üsküdar, Kartal, Maltepe, Şile gibi ilçeler yerine, kentin Avrupa yakasında bulunan Esenyurt, Başakşehir, Sultangazi, Küçükçekmece, Bağcılar, Zeytinburnu gibi uzak ilçelerinde ikamet ediyor. Kentin imparatorluk dönemindeki merkez yerleşimi olan Fatih de mültecilerin tercih ettiği bölgeler arasında yer alıyor.
Suriyeli mültecilerin zaman geçirmek için en fazla rağbet ettiği yerlerin başında ise Beyoğlu geliyor. İstanbul’un en hareketli caddesi olan İstiklal Caddesi’nde yürürken Türkçe’den sonra en fazla duyulan dil açık ara Arapça.
Suriyeliler yabancılık çekmediklerini söylüyorlar
Suriyeli sokak müzisyenleri de caddeyi mesken tutuyorlar. Fırsat buldukça Fransız Konsolosluğu’nun hemen yanı başında çalıp söyleyen Süleyman ve Fares 2014’ten beri Türkiye’deler. Önce konuşmak istemediklerini söylüyorlar ama biraz ısrar edince bazı sorulara cevap vermeyi tercih ediyorlar.
Lübnan’da konservatuar okuyan Fares, Türkiye’de olmaktan memnun olduğunu ve asla Avrupa’ya dönmek istemediğini söylüyor:
“Her şeyden önce burası Müslüman bir ülke. Komşularımızla iyi anlaşıyoruz. Bize karşı kötü muamele hiç yapılmadı. Burada olmak güzel. En büyük sorun tabii ki para kazanmak.”
Suriyeliler düşük ücretlerden yakınıyor
“Neden?” diye sorunca şaşırıyor ve çalışma hayatında yaşadıklarını bir çırpıda anlatıyor: “Ben müzisyenim ama para kazanmak için birçok iş yaptım. Mesela inşaatlarda çalıştım. Günde tam 10 saat. Peki ne kadar para kazanabiliyordum biliyor musun? Günde 60 lira. Yani saati 6 lira. Aynı işi yapan Türk vatandaşları ise 100 ila 120 lira arası kazanıyorlardı. Sonunda kendi mesleğimi yapmaya karar verdim ve artık çalıp söylüyorum.”
Genelde ketum davranan Süleyman ise söz çalışma koşullarına gelince sessizliğini bozuyor, yarı Arapça yarı Türkçe derdini anlatıyor:
“Burada İstiklal Caddesi’nde Suriyeliler için bir sürü iş var. Ayakkabacıdan nargilicelere, kafelerden restoranlara kadar her yerde iş bulmak mümkün ama aylık ancak 300 dolar veriyorlar. Ev kirasını bile ancak karşılayabilir bu paralar hatta biraz merkeze yakın oturmak isterseniz ona bile yetmez.”
“Ancak” diyor ve ekliyor, “Çalışma şartları dışında burada olmaktan çok memnunum. Bize İstanbul’da hiç yabancılık çekmiyoruz. Burada ailemizle birlikte yaşadığımız için dolayı çok mutluyuz.”
Suriyelilerin eğitimlerindeki sorunlar aşılmış değil
Süleyman ve Fares’le konuşurken Adana’da Suriyelilerle çalışan sivil bir görevli lafa giriyor.
Adını vermek istemeyen kadın, “Haklılar, ücret konusunda çok ciddi haksızlıklara uğruyorlar. Adana’da daha çok bahçelerde çalışıyorlar. Bir de önemli bir sorun var. Kamplarda olmayan Suriyeli çocukların büyük bölümü eğitimden mahrum kalıyor” diyor.
Ocak ayında Antalya’da düzenlenen "Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi" isimli toplantıda konuşan Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, 2017-2018 eğitim öğretim yılında 608 bin Suriyeli çocuğa eğitime erişim imkanı verildiğini açıkladı.
Bu çocuklardan 229 bin 445’i geçici eğitim merkezlerinde Türkçe müfredata uygun eğitim veriliyor.
Türkiye’de eğitim çağında bulunan Suriyeli çocuk sayısı ise yaklaşık 1 milyon.
