Suriye Hükümetinin BM ve Arap Birliği tarafından desteklenen barış planını kısmen uygulamayı kabul etmesi Dünya ve bölge liderleri için yeni sorunlar yarattı. Son gelişmeler, Türkiye, İran, Rusya, Çin, Suudi Arabistan ve Batı’yı nasıl etkileyecek?
Suriye’de ateşkes geçen Perşembe büyük ölçüde tutar gibi göründü, ama kısa sürdü. Suriye ordusu isyancıların kontrolündeki bölgeleri yeniden bombalamaya başlarken askerler ve tanklar, planın öngördüğü şekilde kent ve kasabalardan çekilmedi. Bu arada Birleşmiş Milletler gözlemcileri ateşkesi denetlemek için Suriye’ye gitmeye başladı. Ancak Batılı yetkililer ve Janusian Risk Danışma Grubunda görevli Nyresa Cama gibi uzmanlar nisbi sükunetin fazla sürmeyeceği görüşünde: “Bence Esad hükümetinin bugüne kadar izlediği yoldan farklı bir yol izleyeceğini gösteren güçlü bir kanıt yok.”
Bu da uluslararası topluluk için bazı ilginç sorular yaratıyor. Nyresa Cama, “Bence Batı Suriye’ye ne tür bir müdahale yapmak istediğine karar vermek zorunda. Eğer yapacaksa tabi,” diyor.
Batılı hükümetler, ateşkes bozulsa bile müdahele niyetleri olmadığını söylüyor. Ancak bazı Arap hükümetleri, özellikle Suudi Arabistan Suriye muhalefetini silahlandırmak istiyor.
Emekli İngiliz diplomat Michael Williams’a göre halk ayaklanmasının savunucusu görünmek isteyen Suudiler Beşar Esad’ın önde gelen karşıtı oldu.
Williams, Suudilerin Esad’ın müttefiki olan baş rakibi İran üzerine baskı yapmak istediklerini de söylüyor: “Eğer Esad rejimi çökerse bu İran için büyük darbe olur. Suudi Arabistan şu an Suriye’de değişiklik zamanı geldiğine kuvvetle inanıyor.”
Suriye krizinde önemli rolü olan diğer ülkelerden Rusya ve Çin, BM Güvenlik Konseyi’nde iki karar tasarısını veto etti.
Çin genellikle ilke olarak uluslararası müdahaleye karşı çıkıyor.
Rusya’nın ise Suriye’ye ihtiyacı var. Suriye Rusya’nın Ortadoğu’daki en yakın dostu ve Sovyetler Birliği’nden kalan tek deniz üssüne ev sahipliği yapıyor.
Nyresa Cama, “Suriye ateşkesi ihlal ederse Rusya zor durumda kalır ve Amerika ile müttefiklerini, Güvenlik Konseyi’nde yaptırım öngören bir karar tasarısı çıkartmak için bu kez daha güçlü konuma getirir."
Ancak Michael Williams Çin’in Batılı ülkelerin görüşüne yaklaşabileceğini çünkü Ortadoğu’daki ilişkilerini dikkate almak zorunda olduğunu söylüyor: “Bence Batı diplomasinin esas hedefi, Çin’i Suriye konusunda Rusya ile işbirliğinden koparmaya çalışmak olmalı.”
Uzmanlar özel temsilci Kofi Annan tarafından başlatılan Birleşmiş Milletler-Arap birliği barış planının sonuçta diplomatik çözüm getireceğine pek güvenmiyor.
Ancak insani yardım yetkilileri, çatışmalara ara verilirse bundan yararlanarak zor durumdaki sivil bölgelere yardım ulaştırmayı umuyor. Uzmanlar, uluslararası dengedeki değişikliğin önümüzdeki aylarda Devlet Başkanı Esad’ı istifaya ikna için yeterli baskıyı oluşturabileceğini de söylüyor.