ABD Senatosu, her yıl Savunma Bakanlığı Pentagon’un bütçesinin belirlendiği Ulusal Savunma Yetki Kanunu’nun kendi hazırladığı versiyonunu kabul etti. Bütçe tasarısındaki bir maddede ‘‘F-35 uçaklarının Türkiye’ye teslimatı durduruldu’’ dendi.
‘‘Türkiye’ye teslimatı durdurulan F-35’leri kullanma yetkisi’’ başlıklı maddede ‘‘Hava Kuvvetleri Sekreteri Türkiye hükümeti tarafından kabul edilen, ancak Türkiye’nin F-35 programından çıkartılması nedeniyle teslimatı yapılmayan F-35’leri yap, işlet, devret yetkisine sahiptir’’ denildi.
Türkiye, Amerikalı yetkililerin muhalefetine rağmen Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almasının ardından üretici ortaklarından olduğu F-35 programından geçen yıl çıkarılmıştı.
Bunun ardından Amerikan savunma sanayi şirketi Lockheed Martin’in Türkiye için ürettiği F-35’lerin akıbeti belirsiz kalmıştı. Tasarı bu konudaki belirsizliği de F-35’lerin yap-islet-devret yetkisinin Hava Kuvvetleri’ne verilmesiyle ortadan kaldırmış oldu.
ABD Savunma Bakanlığı da hafta başında savunma projelerine dair yaptığı rutin bir açıklamayla Türkiye için üretilen sekiz adet F-35 savaş uçağını ABD Hava Kuvvetleri’nin satın alacağını bildirmişti.
Açıklamaya göre Pentagon, 862 milyon dolarlık sözleşme kapsamında, Türkiye için üretilen sekiz adet F-35 savaş uçağının yanı sıra altı adet daha F-35 alacak. Türkiye için üretilmiş olan savaş uçaklarının konfigürasyonunda ABD modellerine göre gerekli değişiklikler yapılacak.
Türkiye F-35 programı kapsamında 100 adet savaş uçağı almayı planlıyordu. Ancak Ankara’nın Moskova’dan S-400’leri teslim almaya başladığı geçtiğimiz Temmuz ayında Türkiye F-35 programından çıkarılmıştı. Türkiye için üretilen ilk parti savaş uçakları üretim bandından çıkmış, Türk pilotlar da Arizona ve Florida’daki Amerikan üslerinde eğitim almaya başlamışlardı.
ABD ve F-35 projesinde yer alan diğer ülkeler, Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sisteminin bu savaş uçakları için güvenlik tehdidi oluşturduğunu, Rusya’nın bu sistemi F-35’lere ilişkin gizli bilgileri ele geçirmek için kullanabileceğini ve S-400 sisteminin NATO sistemleriyle uyumlu olmadığını belirtiyor.
Türkiye ise S-400 sisteminin NATO’nun herhangi bir savunma sistemine entegre edilmeyeceğini ve bu sebeple de ittifaka yönelik bir tehdit oluşturmadığını savunuyor.
Askeri üslerin isimlerinin değişmesini de içeriyor
Savunma Bakanlığı Pentagon için 740 milyar dolarlık bütçeyi içeren tasarıda askeri üslere verilen Konfederasyon dönemi isimlerinin kaldırılması planı da yer alıyor. Başkan Donald Trump, tasarıyı bu maddeyi içermesi halinde veto edeceği tehdidinde bulunmuştu.
Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu Senato’da bütçe tasarısı 14’e karşı 86 oyla kabul edildi.
Şimdi hem Temsilciler Meclisi hem de Senato, tasarının kendi hazırladıkları versiyonlarını kabul etmiş oldu. Bundan sonra Kongre’de haftalar sürecek görüşmelerle nihai tasarı konusunda uzlaşma sağlanmaya çalışılacak. Üzerinde uzlaşılan tasarının da Başkan tarafından imzalanması için hem Temsilciler Meclisi hem de Senato’dan geçmesi gerekiyor.
Senato’nun tasarısının Meclis’in tasarısından farklı yanlarından biri, Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney’nin önerdiği, Trump’ın Almanya ve Avrupa’nın diğer bölgelerinden asker çekmesini engelleme maddesini içermiyor olması.
Almanya’yı sık sık NATO’daki askeri harcamalarını yeterli bulmadığı gerekçesiyle eleştiren Trump, ABD’nin bu ülkede konuşlandırdığı askerlerden dolayı çok büyük bir mali yük taşımasından şikayet etmiş ve askerlerin geri çekilebileceğini ya da başta Polonya olmak üzere başka ülkelere kaydırılabileceğini söylemişti.
Senato’nun tasarısı Pentagon’un baz bütçesine 636,4 milyar dolar, Enerji Bakanlığı kapsamındaki ulusal güvenlik programlarına 25,9 milyar dolar ve denizaşırı tedbir operasyonlarına 69 milyar dolar ayırıyor.
Tasarı üslerin isimlerinin değiştirilmesi için bir komisyon oluşturulmasını öngörüyor ve daha sonra Savunma Bakanı’nın komisyon tarafından kabul edilen planı uygulamaya koymasını içeriyor. Metinde Konfedere Devletler’e gönüllü hizmet veren kişilerin isimlerinin Savunma Bakanlığı’na bağlı tüm tesislerden, tasarının yürürlüğe konmasından itibaren üç yıl içinde kaldırılması yer alıyor.
Üslerin isimlerinin değişmesi maddesinin hem Temsilciler Meclisi’nin hem de Senato’nun tasarılarında yer alması maddenin, uzlaşma görüşmelerinin ardından da hayatta kalacağının göstergesi olarak yorumlanıyor.
ABD’nin Minnesota eyaletinin Minneapolis kentinde Mayıs ayında siyah Amerikalı George Floyd’un polis tarafından gözaltına alındığı sırada hayatını kaybetmesi büyük protesto gösterilerine neden olmuş, ırkçılığa ve polis şiddetine karşı birçok kentte kalabalıklar sokaklara dökülmüştü. Gösteriler, askeri üslerin isimleri ve heykeller gibi köleliği hatırlatan sembollerin kaldırılmasını da gündeme getirmişti.
Ülke genelinde çok sayıda kentte düzenlenen protestolarda Konfederasyon sembollerine ait heykel ve anıtlar hedef alınmış, Konfederasyon başkanı Jefferson Davis’in Virginia eyaletinin başkenti Richmond’daki heykeli ve Konfederasyon ordusu generallerinden Robert E. Lee’nin Alabama’daki heykeli de kaldırılmıştı.
Trump, üslerin isimlerinin değişmesine sıcak bakmadığı gibi Kongre binasından Konfederasyon dönemine ait ırkçılığı çağrıştıran heykellerin kaldırılmasına da karşı.
Demokratlar’ın kontrolundaki Temsilciler Meclisi köleliği çağrıştıran Konfederasyon sembollerinin ve heykellerinin Kongre binasından kaldırılmasının istendiği tasarıyı 113’e karşı 305 oyla Çarşamba günü kabul etmişti.
