Erişilebilirlik

'Seçim Günü Sisteme Sonuçların Girişine Dikkat Edilmeli'


'Seçim Günü Sisteme Sonuçların Girişine Dikkat Edilmeli'
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:11:08 0:00

TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası, Seçim Bilişim Sistemi’nin (SEÇSİS) sandık başında sayıma ve ilçe kurullarında sandık sonuçlarının bilgisayar ortamına girilmesine dayandığını vurgulayarak, “insani hata” konusunda önlem alınması çağrısında bulundu.

Kamu kurumu niteliğindeki bir meslek örgütü olması nedeniyle TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası, 16 Nisan anayasa değişikliği referandumundaki tartışmalar üzerine SEÇSİS konusunda başlattığı teknik incelemelerini her seçim dönemi yürütüyor. TMMOB Bilgisayar Mühedisleri Odası, son üç yıldır Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) düzenli şekilde SEÇSİS’i daha güvenli hale getirmek için öneriler sunuyor.

Son olarak yerel seçimlerin tarihi 31 Mart olarak ilan edildikten sonra YSK’ya yazılı önerilerini sunduklarını kaydeden TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası Başkanı Hülya Küçükaras da SEÇSİS’in bilişim sistemi olması itibariyle teknik önlemler alınabileceğini ancak öncesinde insan eliyle yapılan sandık sonuç sayımı, dökümü ve SEÇSİS’e veri yani sonuç girilmesi aşamalarına dikkat çekti.

Bu nedenle Küçükaras, SEÇSİS ile siyasi partilere ve kamuoyuna duyurulmakta olan seçim sonuçlarından şüphe duyulmasını engellemek için YSK’ya “insani hata” meselesini en aza indirecek önlemleri de ilettiklerini kaydetti. Küçükaras’a göre; YSK’nın seçim günü sandık başındaki oy sayımı, oy tutanağı hazırlanması ve ardından ilçe seçim kurullarında bilgisayara aktarma aşamaları için insani hataları azaltacak açık yasal hükümler getirmesi gerekiyor.

24 Haziran sonuçlarında hangi hatalar tespit edildi?

Hülya Küçükaras
Hülya Küçükaras

VOA Türkçe’ye konuşan Küçükaras, 24 Haziran genel seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçiminde kendi ifadesiyle çok ilginç sonuçlar tespit ettiklerini söyledi. Küçükaras, Türkiye’nin sosyo-kültürel ve ekonomik yapısı itibariyle genellikle aynı mahalledeki sandıklarda aynı oranlarda oy dağılımı çıktığını belirterek, “Dolayısıyla aynı seçim bölgesinde bazı sandıklarda çok ciddi sapmalar olduğunda işaretleme yapıldı. Bir parti kısacası orada yüzde 30 oy alıyorsa ancak bir sandıkta oyu yüzde 2’ye düşmüşse ya da yüzde 60’a çıkmışsa bir tuhaflık vardır. İkincisi sonuçları tümüyle aynı sandıklar olması da tuhaflıktır” diye aktardı.

Küçükaras’ın anlatımıyla TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası, 24 Haziran sonuçlarında şu eksiklikleri ve hataları tespit etti:

  • Sandığa ait ıslak imzalı tutanak SEÇSİS’te taranmış olarak bulunmasına rağmen sistemde o sandığa ait oylar tutanaktaki gibi yazılmamış.
  • Sisteme girişte veriler kaydırılmış yani tutanakta bir partiye ait oy, sistemde başka bir partiye yazılmış.
  • Yasa ve YSK genelgesi uyarınca sayım döküm cetvelindekiyle ıslak imzalı sandık sonuç tutanağındaki oy sayıları aynı olmak zorunda. Ancak cetvel ile tutanağı aynı olmayan sandıklar olduğu görülmüş.
  • Bir sandık için birden çok ıslak imzalı sandık sonuç tutanağı sisteme taranarak yüklenmiş. Altlarında aynı sandık kurulu imzası olmasına rağmen tutanaklarda birbirinden farklı oy rakamları görülmüş. Üstelik yasa gereğince SEÇSİS’te bir sandık için bir ıslak imzalı tutanak olması gerekliyken bu sandıklarda itiraz veya sonuç düzeltmesi de yapılmamış.
  • Türkiye’deki her sandıktaki kayıtlı seçmen sayısı ve seçim günü oy kullanan sayısı farklı olmasına rağmen birbirine komşu iki sandıkta tamamen aynı oy sonuçlarına rastlanmış. Yani “ikiz tutanaklar” vakası saptanmış. Örneğin 1 ve 2 numaralı sandıklara ait iki ayrı tutanak olması gerekirken, her ikisi için de SEÇSİS’te birebir aynı tutanaklar olduğu görülmüş. Üstelik “ikiz tutanak” vakalarından bazıları aynı sandık kurulunca imzalanmış. Oysa yasal olarak eğer bir sandık kurulu görev yerini terk etmemişse o sandığa ait sonuç tutanağı, başka bir sandık kurulunca hazırlanamaz.

Küçükaras, bu tespitleri çerçevesinde “SEÇSİS aracılığıyla güvenilir seçim sonucu elde etmek” için öncelikle sandık başında ve sisteme giriş aşamaları için önlem alınması gerektiği sonucuna ulaştıklarını dile getirdi. Küçükaras, “Oy kullanma, oy sayımı ve sisteme veri girişinde ciddi anlamda aksaklıklar var” dedi.

31 Mart için YSK’ya neler önerildi?

YSK’yla tüm tespitlerini paylaştıklarını da vurgulayan Küçükaras, şu beş başlık altında yerel seçimler için önerilerini sunduklarını açıkladı: 1- Seçim günü sandık başındaki insani faktör bakımından genelgeler gibi yasal düzenlemelerle çok açık şartlar getirilmesi, 2- Veri giriş ortamında iyileştirme yapılması, 3- İtiraz sürelerini uzatma, 4- Bilişim teknolojisi bakımından teknik düzenlemelerle veri kontrolleri yapılması, 5- Veri sunumu aşamasını kamuoyu denetimine açma.

Yasal düzenlemelerle açık şartlar getirilmesi

Küçükaras, “SEÇSİS’e veri toplanması yani seçim günü oy sayımı, sayım döküm cetveli ve sandık sonuç tutanağı hazırlanması genelgelerdeki kurallarla yapılıyor. Bunlar insana dayalı yani başat unsuru insan olan iş süreçleri. Bunları insanlar yapıyor ama kurallar bulanık olursa yani genelgeler yeterince açık olmazsa tutarlılık olmaz. Mesela bilişim sistemlerinde hep kullanım kılavuzları da yazılı olur. Bu nedenle YSK’ya bütün bu adımları genelgelerde tanımlamalarını ya da genelgeye ek olarak kılavuz gibi adım adım yapılacakları yazmalarını önerdik” dedi.

Veri giriş ortamında iyileştirme yapılması

Küçükaras, SEÇSİS aşamasına ilçe seçim kurullarında oy sonuçları yani veri girişi yapılmasıyla geçildiğini de anımsattı. Küçükaras, sistemin ilçe seçim kurullarında çok kısa sürede bir personel tarafından çok fazla sandık sonuç bilgisi girilmesi üzerine yapılandırılmış olduğunu belirtti ve bu kişileri 40-45 dakika dinlendirmek gibi çözümler getirilmesi gerektiğini söyledi. “Aksi halde oylarımızın sisteme yanlış girilebilir” diyen Küçükaras, “Hem YSK hem de siyasi partileri bu konuda çalışmaya çağrıyoruz” diye konuştu.

İtiraz sürelerini uzatma

Küçükaras, ayrıca ilçe seçim kurullarında personel üzerinde itiraz süresi baskısı olduğuna da dikkat çekti. Küçükaras, seçim yasası uyarınca ilçe seçim kurullarına itiraz süresi sadece 36 saat olduğu için personel üzerinde de bir an önce sonuçları SEÇSİS’e yükleme ve siyasi partilere açıklama stresi oluştuğunu kaydetti. Küçükaras, “İlçe seçim kuruluna yapılan ilk itiraz sandık sonuç tutanakları üzerinden yapıldığı için çok belirleyici oluyor. Sonrasında YSK’ya da itiraz yapılması mümkün ancak ilk itiraz genellikle o sandık sonucunu belirliyor. Pazar günü seçim yapıldığında Salı günü saat 15.00’e kadar itiraz süresi var. Ülke genelinde artık 180.000 sandık ve 56 milyon seçmenden söz ettiğimize göre bu itiraz süreleri de artmalı” dedi.

Teknik düzenlemelerle veri kontrolü

Küçükaras, Türkiye’nin demografik yapısı itibariyle aynı mahalledeki sandıklardan benzer oy oranları çıkmasına dayalı olarak SEÇSİS’te bazı teknik önlemler alınabileceği görüşünde. Aynı mahalledeki sandıklarda çok ciddi oy sapmaları varsa rahatlıkla bilişim teknolojisiyle SEÇSİS’te bu konuda uyarı verilmesi sağlanabileceğini söyleyen Küçükaras, “Sistem anında uyarı verirse en azından ilçe seçim kurulu düzeyinde daha itiraz süreci başlamadan söz konusu sandık sonuçları gözden geçirilebilir” dedi. Küçükaras ayrıca sayım döküm cetveli, Sayısal Loto gibi görüntü tarama tekniklerinden yararlanılarak sayısal veri ile cetveldeki verilerin de karşılaştırılabileceğini kaydetti. “Şu aşamada artık çok zor ama seçim günü sandık kurulu akıllı telefonlardan erişilebilecek bir uygulamayla sonuç tutanağı verisini sandık başından sisteme girebilir. Tabii hangisini yapsanız güvenlik sorunu her zaman olacaktır. Burada önemli olan sandıktaki oyun aynı biçimde SEÇSİS’e yansıdığına herkes güvenmeye başlarsa en azından teknolojiden de doğru yararlanıyoruz deriz” diye konuştu.

Veri sunumu aşaması

Küçükaras, SEÇSİS’e veriler girildikçe siyasi partilerle anında, kamuoyuylaysa ancak YSK tarafından sonuçlar kesin olarak açıklanınca paylaşıldığını anımsattı. Küçükaras, SEÇSİS’in TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası gibi kuruluşlara da denetlemeye uygun şekilde açılmasını talep ettiklerini vurguladı.

TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odası’nın 2017 yılında yayımladığı “Her Yönüyle SEÇSİS” raporuna https://www.bmo.org.tr/wp-content/uploads/2017/04/BMO_RAPOR_v2-01-1.pdf adresinden ulaşılması mümkün. 24 Haziran Genel Seçimleri’ne ilişkin değerlendirme raporuna ise https://www.bmo.org.tr/wp-content/uploads/2018/10/BMO_24-Haziran-2018-Veri-Analizi.pdf adresinden ulaşılıyor.

  • 16x9 Image

    Yıldız Yazıcıoğlu

    Yıldız Yazıcıoğlu, 1994-1998 döneminde Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nde lisans eğitimini tamamladı. Mesleğe 1997 yılında Cumhuriyet’te stajyer olarak başladı. 1998-2000 döneminde yüksek lisans eğitimine devam etti. 2000 – Mayıs 2009 döneminde Milliyet’te mesleki kariyerini cumhurbaşkanlığı ve parlamento muhabirliği noktasına taşıdı. 2009 - 2011 yıllarında ABD’nin başkenti Washington DC’de kariyerini sürdürdü ve farklı medya kuruluşları için temsilcilik – yorumculuk görevlerini yürüttü. Bu dönemde VOA Türkçe’de eğitim aldı ve görev yaptı. Ardından Ankara’ya dönüşünde Habertürk TV’de, ArtıBir TV’de görevler üstlendi. Şu anda VOA Türkçe ekibinde görev almayı sürdürüyor.

STÜDYO VOA

EKOTÜRK Stüdyo VOA
lütfen bekleyin
Embed

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG