13 Kasım’da Soçi’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dokuz gün arayla yeniden Rusya’ya gidiyor. Soçi’de 22 Kasım’da yapılacak “Suriye” konulu zirveye İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de katılacak.
Üç gün önce Soçi’de Erdoğan’la görüşen Rusya lideri, 1 Kasım’da da Tahran’da İran Cumhurbaşkanı’yla biraraya gelmişti.
Suriye meselesinde en güncel gelişme Rusya ve ABD’nin mutabakatı oldu. 12 Kasım’da Vietnam’daki Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Zirvesi’nde ortak bir bildiri yayınlayan ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “IŞİD’e karşı ortak mücadele sürdürülmeli, Suriye’nin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü korunmalı, ABD ile Rusya arasında askeri kanallar açık tutulmalı ve Cenevre Görüşmeleri’ne Suriye’deki tüm taraflar katılmalı” şeklinde özetlenebilecek bir bildiri yayınladı.
“Suriye’nin geleceğine küresel aktörler karar verecek”
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Doçent Burak Bilgehan Özpek Rusya’nın ABD’ye sağladığı mutabakatı Suriye’de partnerlerine tebliğ edeceği görüşünde.
Amerika’nın Sesi’ne değerlendirmelerde bulunan Doçent Özpek, “Suriye iç savaşı bitiyor. Rusya ve ABD’nin yayınladığı bildiri Suriye’nin geleceğine bundan sonra bölgesel aktörlerin değil küresel aktörlerin karar vereceğini gösteriyor. Cenevre sürecinin yeniden canlandırılması, Suriye’de bölgesel ülkelerin yürüttüğü Astana sürecinin sonuna gelindiği anlamına geliyor. Bu iki ülke bundan sonra Suriye’de merkezin otoritesini tehlikeye atacak bir çatışma ihtimalinin oluşmasını istemiyor. Bu nedenle Soçi’de aniden bir zirve tertip edilmesi beni şaşırtmadı. Rusya’nın bu konuda Türkiye ile İran’ı bu konulara bilgilendirmesi büyük olasılık” dedi.
“Rusya, Türkiye’nin Afrin operasyonuna sıcak bakmıyor”
TOBB ETÜ Üniversitesi öğretim üyesine göre, IŞİD’in tasfiye edilmesinden sonraki adım Hizbullah’ın ve Nusra’nın ülkeden çıkarılması olacak: “Aslında ABD, Rusya’ya Hizbullah’tan duyduğu rahatsızlığını bir kez daha bildirdi. Ancak Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, belki de pazarlık yapmak için bunu anlamazlıktan geldi. Rusya yine de İran’ın desteklediği Hizbullah ve Türkiye’nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu ve yakında Türkiye’yle yakınlaşabilecek Heyet Tahrir Şam unsurlarının Suriye’den çıkartılması için bir bildirimde bulunabilir. Türkiye’nin İdlib’e girdikten sonra Afrin’e yönelme gibi bir arzusu olduğu biliniyor. Ancak Rusya’nın buna sıcak bakmadığı da biliniyor. Her ne kadar (Rusya) Türkiye’nin itirazı üzerine PYD’nin de 33 grupla beraber katılacağı Suriye Halk Kongresi’ne ertelediyse de PYD’nin katılmayacağı yönünde bir açıklama da yapmadı.”
Dr. Uygur: “Abu Kemal’de YPG ile Şiiler arasında çatışma ihtimali artıyor”
İran Araştırmaları Merkezi’nden (İRAM) Dr. Hakkı Uygur ise Suriye’nin Irak sınırına dikkat çekiyor. Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan İRAM Başkan Yardımcısı, “Irak-Suriye sınırında bulunan Abu Kemal hattında rejim destekli Şii milislerle YPG arasında çatışma ihtimali hızla artıyor. Çünkü her iki grup da buraya doğru ilerliyor. İran doğrudan taraf, Rusya ise ABD ile karşı karşıya gelmek istemiyor. Bir taraftan ABD ve Rusya’nın anlaştıkları söyleniyor. Eğer geniş çerçevede bir anlaşma varsa Putin, Türkiye ve İran’ın desteğini isteyebilir” dedi.
“Bölgesel aktörler oyun dışı kalamaz”
Dr. Uygur, Astana Süreci’nin Cenevre’ye kayması halinde bile Suriye’de şu aşamada bölgesel aktörlerin oyun dışı kalmayacağı görüşünde: “Şu aşamada bölgesel oyuncular olan İran ve Türkiye’nin tamamen oyundan dışarı çıkması söz konusu değil. Eğer ABD, Suriye’ye tam olarak girerse oyun değiştirir. İran ve Türkiye önemini kaybedebilir ama ABD’nin YPG alanları dışında girdiğini görmedik Amerika o işareti vermedi --ki girse bile bu değişim çabuk olamaz. Eğer girerse Şii milislere operasyon yapması kaçınılmaz olur bunun için de aralarında soğuk rüzgarlar esen Türkiye ile anlaşması gerekiyor.”
Türkiye’nin Afrin’e yönelik söylemlerini retorik olarak görmeyen İran Araştırmaları Merkezi Başkanı, yine de Türkiye’nin silahlı çatışmaya girmeden YPG/PYD’ye alan kazanacağı görüşünde: “Türk yetkililer Afrin’le ilgili görüşlerini tekrarlıyor. Ben bunun söylem olduğunu düşünmüyorum. Burada elbette Rusya’nın ikna edilmesi gerekiyor. Eğer Türkiye Afrin’e girerse orada kalmayacak, Menbiç’e yönelecektir ki orada da ABD var. Benim gördüğüm Türkiye geniş çaplı bir çatışmaya müdahil olmayacak. Amerika ve Rusya’dan tavizler kopartıp alan genişletmeye çalışacak. Zaten güney hattında çatışma çıkarsa öncelikler değişecek. ABD o bölgede harekete geçerse Suriye’nin kuzeyi ikincil konuma düşecektir.”
Çavuşoğlu: “Rusya’yla görüş ayrılıklarımız işbirliğine engel değil”
Bu arada Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bugün Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda yaptığı konuşmada Türkiye ile Rusya’nın Suriye'de de bazı konularda görüş ayrılığı olduğunu ancak bunun işbirliğine engel olmadığını söyledi.
Çavuşoğlu, Rakka’daki son gelişmenin de YPG militanlarının IŞİD’le mücadeleden çok toprak elde etme çabasında olduğunu gösterdiğini de vurguladı. Dışişleri Bakanı, Washington’un Suriyeli Kürt militanlara verdiği destek yüzünden ABD-Türkiye ilişkilerinin de zorlu bir dönem geçirdiğini kaydetti.
