Rus enerji devi Gazprom, Polonya ve Bulgaristan'a doğalgaz akışını kestiğini açıkladı.
Gazprom'dan kesintiyle ilgili yapılan açıklamada, "Gazprom, ruble cinsinden ödeme yapılmaması nedeniyle Bulgaristan ve Polonya'ya gaz tedarikini tamamen durdurmuştur. 1 Nisan'dan itibaren gaz tedariki ödemelerinin ruble ile yapılacağı taraflara önceden bildirilmiştir" denildi.
Avrupa Birliği doğalgaz dağıtım şirketleri, Polonya'ya bu sabah bir süreliğine doğalgaz akışının kesildiğini, sonra yeniden sağlandığı bildirmişti. Bulgaristan'ın gaz şebekesi ise, ülkenin bu sabah hala Rus gazı aldığını açıklamıştı. Ancak daha sonra Gazprom'dan yapılan açıklamada, her iki ülkeye de doğalgaz akışının kesildiği duyuruldu.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin danışmanı Andriy Yermak, kesintiyi, "Rusya'nın Avrupa'ya gaz şantajı başladı" sözleriyle değerlendirdi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda kararı eleştirerek, "Gazprom'un açıklaması, Rusya'nın bize gazla şantaj yaptığı bir başka girişimdir. Bu senaryoya hazırız. Koordineli şekilde AB olarak vereceğimiz yanıtı hazırlıyoruz. Avrupalılar, etkilenen üye devletlerle birlik ve dayanışma içinde olduğumuza güvenebilirler" diye yazdı.
Kararın hemen öncesinde Polonya, Gazprom dahil olmak üzere bazı Rus şirketlere ve oligarklara yaptırımlar getirmişti.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, “dostane olmayan” ülkelerden, Euro ya da dolar türündeki ödemelerinin rubleye çevrilmesi için Gazprombank’ta hesap açmalarını talep eden bir karar yayınlamıştı.
Şimdiye kadar sadece Macaristan ve Almanya’nın Rus doğalgazı ithal eden ana şirketi Uniper, Avrupa Birliği yaptırımlarını ihlal etmeden doğalgaz ödemelerini ruble ile yapmak için Kremlin'in önerdiği sisteme uyum sağlayabileceklerini bildirdi.
Polonya, Moskova’nın siyasi muhalifi konumunda bulunuyor. Yıl sonunda Rusya’yla anlaşmasının süresi dolacak olan Polonya’nın doğalgaz şirketi PGNIG, yeni ödeme planına uymayacağını defalarca dile getirmişti. Şirket ayrıca, sözleşmeyi uzatmayacağını belirtmişti.
Polonya’nın Gazprom’la doğalgaz tedarik sözleşmesi yılda 10 milyar metreküp miktarı içeriyor ve ülkedeki tüketimin yüzde 50 civarını kapsıyor.
Polonya İklim Bakanlığı yaptığı açıklamada, ülkenin enerji arzının güvende olduğunu ve doğalgaz rezervlerine başvurmaya gerek duyulmadığını bildirdi.
Hükümet yetkilileri, ülkenin sahip olduğu doğalgaz stokları ve alternatif tedarik rotaları sayesinde tüketicilere doğalgaz akışını kesmek zorunda kalmayacaklarını kaydetti.
PGNIG, Yamal sözleşmesine göre doğalgaz akışının yeniden başlaması için adımlar atacağını ve tedarikteki herhangi bir kesintinin sözleşmenin ihlali anlamına geleceğini belirtti. Şirket, sözleşmenin ihlalinden kaynaklı zararın karşılanması için tazminat talep etme haklarının olduğunu da vurguladı.
Gazprom, Polonya’nın yanı sıra Bulgaristan’ın devlet doğalgaz şirketi Bulgargaz’ı da doğalgaz akışının kesileceği yönünde bilgilendirdi. Bulgaristan’ın sözleşmesinin süresi de bu yılın sonunda doluyor. Bulgaristan, doğalgaz ihtiyacının yüzde 90’ından fazlasını Rusya’dan karşılıyor.
Bulgaristan, alternatif doğalgaz tedariki bulmak için adımlar attığını ve şu an için doğalgaz tüketiminde kısıtlamalara gitmeye gerek olmayacağını açıkladı.
Veri istihbarat şirketi ICIS’ten Tom Marzec-Manser, bu son gelişmeyi “Rusya tarafından açılan sismik bir uyarı ateşi” olarak yorumladı.
Marzec-Manser, “Polonya birkaç yıldır Rusya ve Gazprom karşıtı bir tavır içindeydi. Bulgaristan içinse durum böyle değil. Dolayısıyla Bulgaristan’ın da gazının kesileceğini görmek, başlı başına önemli bir gelişme” dedi.
Yunanistan’dan Bulgaristan’a gaz yardımı
Yunanistan, Rusya'nın gaz arzını kesmesinin ardından Bulgaristan'a yardım teklifinde bulunacağını açıkladı. Bir Yunan yetkili, Sofya'nın bir Yunan terminali aracılığıyla teslim edilmek üzere sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) sevkiyatı için harekete geçtiğini söyledi.
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Bulgaristan Başbakanı Kiril Petkov, konuyu bugün telefonda görüştü. Miçotakis’in ofisinden yapılan açıklamada, "Başbakan Yunanistan'ın, Rusya'nın enerji konusundaki kararlarının yol açtığı yeni durumla başa çıkması için Bulgaristan'a yardım edeceğini söyledi" denildi.
Konuyla ilgili bilgi sahibi bir Yunan kaynak, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, Atina'nın daha önce kullanıldığı bir yöntem olan TürkAkım boru hattının akışını tersine çevrilmesiyle, Bulgaristan'a yardım edebileceğini söyledi. Boru hattı, Rus gazını Karadeniz, Türkiye ve Bulgaristan üzerinden Yunanistan'a taşıyor.
Bir Yunan Enerji Bakanlığı yetkilisi de, Bulgaristan'ın Yunanistan'ın Atina açıklarındaki Revithussa LNG terminalinden teslim edilmek üzere LNG kargoları sipariş ettiğini kaydetti.
Bulgaristan Başbakanı Petkov, Miçotakis’in iki komşu ülke arasında uzun süredir ertelenen Yunanistan-Bulgaristan Interconnector (IGB) doğalgaz bağlantısının da Haziran ayına kadar hazır olması gerektiğini söylediğini kaydetti.
Yunanistan önlem alıyor
Miçotakis, Rus Gazprom'un kararının Yunanistan'ın gaz arzı üzerindeki etkisini görüşmek üzere enerji sektörü temsilcilerini de bugün acil toplantıya çağırdı. Yunanistan, yıllık enerji ihtiyacının yüzde 30'undan fazlasını Rusya’dan sağlıyor ve Gazprom'a bir sonraki ödemesini, 2026'da sona erecek bir sözleşme kapsamında Mayıs ayında yapacak
Atina, ödemeyi nasıl yapacağını henüz netleştirmedi, ancak Rusya gaz akışını durdursa bile gaz arzı sorunlarından süresiz olarak kaçınabileceğini belirtiyor.
Yunanistan, acil durum planı kapsamında, Azerbaycan'dan ilave sıvılaştırılmış gaz ve doğalgaz alabileceğini ve gazla çalışan dört elektrik santralini dizele geçirebileceğini söyledi. Atina ayrıca, geçici bir önlem olarak gelecek iki yıl içinde kömür madenciliğini de hızlandıracak.
