İnsan hakları örgütlerine göre, Rusya Dünya Kupası’nın ışıltılı ortamından faydalanarak, giderek kötüleşen insan hakları sicilinin üzerini örtmeye çalışıyor. Uzmanlar, Rusya’da son altı yıl içinde artan baskı ve kısıtlamaların muhalif grupları, gazetecileri, LGBT toplumunu ve sivil toplum örgütlerini hedef aldığını söylüyor. İnsan hakları örgütleri, Dünya Kupası’nı düzenleyen FIFA’dan, değişim konusunda Rusya’ya baskı yapmasını istiyor.
Dostane bir yüz ve fotojenik bir manzara sunan Rusya’da 12 kent, Dünya Kupası sayesinde yenilendi. Ancak insan hakları örgütleri ziyaretçilere, ülkeyi biraz daha derin araştırma çağrısı yapıyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Rusya Program Direktörü Tanya Lokshina, “Futbolseverlere mesajımız, biraz zaman ayırın ve Rusya’da bugün yaşanan insan hakları kriziyle ilgili bilgi edinin. Turnuvanın parıltısı altındaki gerçekleri öğrenmelerini tavsiye ediyoruz,” diyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Rusya’da durumu, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden beri yaşanan en büyük kriz olarak tanımlıyor.
Tanya Lokshina, “Rusya vatandaşları özgürce konuşma, özgürce gösteri düzenleme hakkına sahip değiller. İnsanlar sosyal medyada ‘Kırım Rusya değildir’ gibi paylaşımlar yaptıkları için hapse atılıyorlar,” şeklinde konuşuyor.
Hapse atılanlar arasında, Rusya’nın Kırım’ı ilhakını eleştiren ve terör suçlamasıyla 20 yıl hapis cezası verilen Ukraynalı film yapımcısı Oleg Sentsov da var.
Çeçenistan’daysa, Memorial insan hakları grubu direktörü Oyub Titiev uyuşturucu suçlamasıyla tutuklandı. Ancak Titiev yandaşları bunun doğru olmadığını söylüyor.
2014’teki Soçi Kış Olimpiyatları’ndan önce, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin birkaç siyasi mahkumu serbest bıraktırdı. İnsan hakları savunucuları, Putin’in aynı jesti tekrarlamasını umuyor.
Tanya Lokshina, “FIFA yöneticileri, konuyla ilgili girişimlerde bulunduklarını ve olumlu bir sonuç almayı umduklarını teyit etti,” diyor.
Bazılarıysa FIFA’nın daha ileri gitmesi gerektiğini düşünüyor.
Rusya’nın Dünya Kupası’na ev sahipliği yapması, turnuvayı düzenleyen FIFA ve genel olarak dünya futboluyla ilgili bazı soru işaretlerine yol açtı. Özellikle insan hakları karnesi kötü olan ülkelerin uluslararası turnuvayla ödüllendirilmesi konusunda.
FIFA ise, Rusya’yla konu üzerinde ilerleme sağladıklarını bildiriyor.
FIFA Başkanı Gianni Infantino, “İnsan hakları sorunlarını futbol ve Dünya Kupası gibi organizasyonlar aracılığıyla gündeme taşıma konusunda somut ilerleme kaydettik,” diyor.
Dünya Kupası’nın açılış günü, eşcinsel hakları savunucusu Peter Tatchell, Kremlin Sarayı önünde, Çeçenistan’da işkenceye uğrayan ve kaybolan eşcinseller hakkında soruşturma çağrısı yapan bir protesto gösterisi düzenlediği için tutuklandı. Tatchell, 2007’de Moskova’da neo-Naziler’in saldırısına uğramış ve beyin travması yaşamıştı.
Kremlin’in hemen yakınında, LGBT ve diğer azınlıkların maçları güvenle izlemesi için kurulan Diversity House – Çeşitlilik Evi var.
Fare Network'den Pavel Klyenko, “Bu ev, herkese, futbol dünyasına ve Rus toplumuna, azınlıkların da turnuvanın ve toplumun bir parçası olduğu mesajını veriyor,” diyor.
İnsan hakları örgütleri, Dünya Kupası bittikten ve herkes evine döndükten sonra, Rusya’daki insan hakları krizinin derinleşmesinden korkuyor.
