İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ABD’nin İran merkez bankasını ikinci kez kara listeye alan yeni yaptırımlarının, ABD’nin İran’ın bu yaptırımlara “direnişinden” dolayı hissettiği “çaresizliği” yansıttığını söyledi.
Ruhani devlet televizyonundan yayınlanan açıklamasında, “Amerikalılar zaten kara listeye alınan kurumlara yeniden yaptırım açıklıyor. Bu da Amerika’nın tamamen çaresiz durumda olduğunu ve maksimum baskı politikasının İran rejiminin başarılı direnişi karşısında başarısız olduğunu gösteriyor” dedi.
“Bölge çok hassas durumda. İki haftada onarılabilecek hasar için propaganda yapıyorlar. Çünkü ABD bölgeyi işgal etmek istiyor” diyen Ruhani, “Suudi Arabistan’ın petrolüne tamamen el koymak istedikleri açık” diye ekledi.
Ruhani, bu hafta BM Genel Kurul toplantıları sırasında Hürmüz Barış Girişimi adı altında bölgesel bir barış planını da açıklayacağını kaydetmişti. Ruhani bu girişime tüm İran Körfezi, Hürmüz Boğazı ve BM ülkelerinin davetli olduğunu kaydetti.
ABD, 14 Eylül’de Suudi Arabistan’daki petrol tesislerine düzenlenen saldırıların ardından Cuma günü İran’ın zaten kara listede bulunan merkez bankasını da kapsayan yeni yaptırımlar açıklamıştı.
Washington ve Riyad, Suudi Arabistan’daki petrol tesislerine düzenlenen saldırıdan İran’ı sorumlu tutuyor, İran ise iddiaları reddediyor.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Zarif ise BM 74’üncü Genel Kurul çalışmaları kapsamında bulunduğu New York’ta yaptığı açıklamada “Eğer saldırıların arkasında İran olsaydı o petrol rafinerisinden geriye bir şey kalmazdı” diye konuştu.
ABD, petrol tesislerine düzenlenen saldırının ardından Suudi Arabistan’a ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) asker konuşlandıracağını açıklamıştı.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Pazar günü yaptığı açıklamada ABD’nin İran’la savaştan kaçındığını söylemiş, ek asker konuşlandırma kararının yalnızca caydırıcı ve savunma amaçlı olduğunu bildirmişti.
İran ise Suudi Arabistan’a düzenlenen saldırının ardından yapılacak herhangi bir olası misillemeye topyekün savaşla yanıt vereceği uyarısında bulunmuştu.
İngiltere ve Fransa arasında İran konusunda görüş ayrılığı
Fransa ve İngiltere ise Suudi Arabistan'ın petrol tesislerine yönelik saldırıdan kimin sorumlu olduğu konusunda ortak zeminde buluşabilmiş değil. İngiltere'de saldırıdan İran'ın sorumlu olduğu görüşü hakim. Fransa ise saldırıyla ilgili olarak doğrudan İran'ı suçlamaktan kaçınıyor. İki ülke arasındaki görüş ayrılığı BM Genel Kurulu'nda İran ve ABD arasındaki gerilimi düşürme çabalarını da sekteye uğratabilir.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson Londra’nın 14 Eylül’de Suudi Arabistan’a düzenlenen saldırıların arkasında İran’ın olma olasılığının yüksek olduğunu düşündüğünü söyledi. Johnson ABD Başkanı Donald Trump, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la da zirve kapsamında bir araya gelecek. İngiltere Başbakanı Körfez krizi konusunda Avrupa ülkeleriyle ABD arasında köprü olmak istediğini söylüyor. İran konusunda diplomatik yanıta ihtiyaç duyulduğuna vurgu yapsa da askeri destek ihtiyacı olması halinde bu talebi de değerlendireceğini belirtiyor.
"Sırf tokalaşmak için müzakere yapılmaz"
Washington ve Tahran arasındaki gerilimin azaltılması amacıyla bir süredir devrede olan Fransa BM Genel Kurulu toplantılarını İran diplomasisini canlandırmak için bir fırsat olarak değerlendiriyordu. Ancak Suudi petrol tesislerine yönelik saldırı süreci daha karmaşık hale getirdi. BM Genel Kurulu kapsamında Ruhani-Trump görüşmesi olasılığı iyice azalmış durumda.
BM Genel Kurulu'nun yapıldığı New York'ta gazetecilerin sorularını yanıtlayan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif "Şu ana kadar bir talep gelmedi. Yalnızca talep göndermenin de işe yaramayacağını net bir şekilde söylemiştik. Müzakere için sebep gerekir, sonuca yönelik olması gerekir, sırf tokalaşmak için müzakere yapılmaz" mesajını verdi. Müzakere için Tahran'a yönelik yaptırımların kaldırılması önkoşulunu da yineledi.
Trump yönetimi ABD’yi İran’la yapılan 2015 tarihli uluslararası nükleer anlaşmadan geçen yıl Mayıs ayında çekmişti. Washington anlaşmadan çekilmesiyle İran ekonomisini yeni yaptırımlarla hedef almıştı. Avrupa ülkeleriyse anlaşmayı kurtarmanın yollarını arıyor.
"Petrol tankeriyle ilgili yasal süreç tamamlandı"
Öte yandan İran hükümet sözcüsü Ali Rabiei, İran tarafından alıkonulan İngiltere bandıralı petrol tankeri Stena Impero’yla ilgili yasal sürecin tamamlandığını bildirdi. Ancak tankerin ne zaman limandan ayrılacağını açıklamadı.
İran Devrim Muhafızları Stena Impero’yu Temmuz ayında Cebelitarık’ta İran’a ait bir petrol tankerinin İngiliz donanması tarafından alıkonulması üzerine misilleme olarak alıkoymuştu.
