Suriye’de IŞİD militanlarının sözde halifeliğinin başkenti konumundaki Rakka’da militanları kentten çıkartan Amerika liderliğindeki koalisyonun bombardımanın ardından halk korku, öfke ve hayalkırıklığı içinde.
IŞİD’in kentten ayrılmasından altı ay sonra halk kendini terkedilmiş hissediyor. Hayatlarını yeniden kurmaya çalışan kent sakinleri, Kürtler liderliğindeki milislerden, Suriye ordusundan, suç çetelerinden ve halk arasında saklanan IŞİD üyelerinden korkuyor.
Associated Press (AP) haber ajansı Rakka’ya son ziyaretinde ondan fazla kişiyle görüştü. Kimliklerini açıklamak istemeyen bu kişilerden biri olan işadamı, kendini Abdu ismiyle tanıttı. Koalisyonun geçen yılki operasyonunun ardından kentten kaçan Abdu, militanlar Ekim ayında kentten çıkınca Rakka’ya geri döndü; olan biten karşısında öfkeli de olsa hayatını ve işini yeniden kurmak için harekete geçti.
Suç çeteleri iş başında
Ancak yerel çeteler peşini bırakmadı. Kaçırıldı ve serbest bırakılması için on bin dolar fidye talep edildi. Ancak kabilesi araya girdi ve Abdu fidye ödenmeden serbest kaldı.
Güvenliğin kalmamasından şikayet eden Abdu, bunun bir dönem IŞİD ile birlikte yaşamanın bir sonucu olduğunu söyledi. Abdu aynı zamanda Kürt liderliğindeki kuvvetlerin yerel Arapları alel acele göreve getirdiklerini, böylece Arap kabilelerin gözündeki konumlarını yükseltmeyi hedeflediklerini kaydetti.
İç savaştan en çok etkilenen kent
Birleşmiş Milletler (BM), Rakka’nın Suriye’deki yedi yıllık iç savaştan en çok etkilenen kent olduğunu söylüyor. Kentin tamamı Amerika liderliğindeki koalisyonun yoğun hava bombardımanı altında kaldı. Kentin 350 bin kişilik nüfusunun neredeyse tamamı kaçtı. Alt yapı harap oldu ve sivillerin evlerinin yüzde 65’i yıkıldı.
Kentte bombardımandan etkilenmeyen hiçbir şey kalmadı. Camiler, okullar, meydanlar ve binalar, hepsi bombardımandan nasibini aldı. Kimileri tekrar tekrar hedef oldu. Yol kenarlarındaki ağaçlar yandı, havayı böcekler ve duman sardı.
Enkaz kaldırıldıkça savaşın bilançosu ortaya çıkıyor. Kamu görevlileri son üç ayda yaklaşık 500 kişinin cesetlerini enkaz altından çıkardıklarını aktardı.
Kenti bölen Fırat Nehri’nin iki yakasını birbirine bağlayan üst geçitler ve köprüler de yıkıldı.
Ancak BM’ye göre tüm bu yıkıma rağmen yaklaşık 100 bin kent sakini Rakka’ya geri döndü.
Hayat yeniden başlıyor
Renkli eşarplarıyla kadınlar gri kalıntıların arasında kendilerini göstermeye başladı. Kentin bir ucunda hurda metal pazarı kuruldu. Bazı caddelerde restoranlar açıldı, marketlere meşrubat, su ve tahıllar geldi. Buldozerler enkazı kaldırmaya başladı.
Komşu eyaletlerden de birçok kişi iş fırsatları aramak için Rakka’ya geldi.
Kendini İsmail olarak tanıtan bir araba satıcısı, kente gelmeden önce burada haydutların geri dönenleri soyduklarını duyduğunu, ancak bunun kendisini durdurmadığını kaydetti. İsmail, araba galerisini bir internet kafe’ye çevirdi. Telefon hatları olmayan ve elektrik için kişisel jeneratörlere bağımlı olan kentte internet büyük bir ihtiyaç.
İnsanların burada kendilerini güvende hissetmelerini istiyorum diyen İsmail, sokağından enkaz kaldırmak için 600 dolar harcadığını anlattı.
Yeniden yapılanma için kaynaklar yetersiz
Konsey üyesi Mustafa, kentteki restorasyon çalışmalarının büyük kısmının kişilerin kendi bütçesinden, bir kısmının ise Amerika tarafından karşılandığını aktardı. Perşembe günü Rakka’yı komşu köylere bağlayan yeni bir köprünün açılış töreni düzenlendi. Amerikalı bir yetkili köprünün kendilerine 7 bin dolara mal olduğunu bildirdi.
Amerikalı yetkililer kara mayınlarını temizlemek, su ve elektrik gibi temel hizmetlerin yeniden verilmesini sağlamak için operasyonlar düzenliyor, ancak Başkan Donald Trump’ın beş - altı ay içinde Amerikan askerlerini Suriye’den çekme planını gerçekleştirmesi halinde bu programların iptal edilmesi gerekebilir. Ulusal güvenlik danışmanlarıyla yaptığı toplantıda Trump, Amerika’nın Ortadoğu’da harcadığı trilyonların bir geri dönüşü olmadığından şikayet etmişti.
Trump bunun yerine Suudi Arabistan’dan Suriye’deki yeniden yapılanma ve istikrar çalışmaları için 4 milyar dolar kaynak ayırmasını istedi.
