Suudi Arabistan’dan şok istifasını duyurduktan 2 hafta sonra Paris’e gelen Lübnan Başbakanı Saad Hariri, Paris’te 3 gün geçirdikten sonra Salı gecesi Beyrut’a geçti. Hariri, 3 hafta süren bilmece gibi macerasının ardından ülkesine dönerek istifası ve bundan sonra ne yapmak istediği konusuna açıklık getirecek.
Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da 4 Kasım günü şok istifasını açıklayan Hariri, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ve Fransız diplomasisinin devereye girmesiyle 18 Kasım Cumartesi günü Paris’e geldi. Paris’te 3 gün geçirdikten sonra Mısır’ın başkenti Kahire’ye ve Kıbrıs’a geçen Saad Hariri, Salı akşamı geç saatte Beyrut’a ulaştı.
Hariri’nin, Paris’te Elysee Sarayı’nda açıkladığı gibi, Lübnan’ın bugün düzenlenecek bağımsızlık günü kutlamalarına katılması bekleniyor. İstifası konusuna açıklık getireceğini ancak bunu Cumhurbaşkanı Michel Aoun ile görüştükten sonra yapacağını açıklayan Hariri’nin Aoun ile yapacağı görüşmenin ardından, istifası konusundaki 3 hafta süren belirsizlik de sona erecek.
İran ve Hizbullah’a yakın bir isim olarak bilinen Cumhurbaşkanı Aoun ile Riyad’a yakın Hariri arasında yaşanan istifa tartışmasında, Cumhurbaşkanı Aoun, Hariri’nin istifasını bizzat kendisine sunması gerektiğini söylemiş, Suudi Arabistan’ın Hariri’yi "rehin alarak" zorla alıkoyduğunu iddia etmişti. Fransa Cumhurbaşkanı Macron da, Hariri’nin Riyad’dan tewlevizyon ekranlarından yaptığı istifasının geçerli olmadığını ve Hariri’yi Paris’te "Lübnan Başbakanı" olarak ağırladığını dile getirdi.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Paris’te yaşayan Lübnanlı gazeteci Samir Tueni, Hariri’nin istifasıyla başlayan olaylar zincirinin Lübnan’daki etkisini değerlendirdi:
Amerika’nın Sesi: Haririnin başına ne geldi? Suudi Arabistan tarafından nasıl bir baskı oluştu?
Samir Tueni: Bunun yanıtını bilmiyorum. Belki de baskı oldu. Ama Hariri Riyad'a gitme kararı almadan bir kaç hafta önce, Hizbullah probleminden söz etmeye başlamıştı. Hatta bazı bakanları problemler nedeniyle istifalarını sunmuştu. Belki istifası sürpriz oldu ama birden bire gelen bir istifa değildi. Bazıları bu istifanın gelebileceğini tahmin etti. Neden istifasını Riyad'da verdi, bu soru soruluyor. En azından ben bu soruyu soruyorum. Sanırım, içinde olanları söyleyebilmek için Lübnan’dan çıkmak zorundaydı. Ama sonuçta bu istifanın biçiminden çok söz ettik. İçeriği kaybettik. Burada asıl sorulması gereken “Hariri neden istifa etti?” sorusudur. Bugün Hariri ve Lübnanlı sorumlularla bu istifayı konuşmak lazım. Lübnan'da bu istifanının biçiminin çok konuşulması, Lübnan halkının Hariri'nin istifa sırasındaki taleplerini konuşmaya hazır olmadğını gösteriyor. Ama Hariri Paris'e gelince nihayet içeriği konuşmaya başladılar. Lübnan’da da bütün bunlar açıklığa kavuşacaktır.
VOA: Hariri Paris’te iken, Fransa ve İran arasında balistik füze programı nedeniyle gergin bir atışma yaşandı. Bu bir tesadüf olmasa gerek?
Samir Tueni: Evet ama bu yeni değil. İran'ın balistik programını herkes tartışıyor. Bunun bölge için bir tehlike ve endişe kaynağı olduğu belli. Ve Fransızlar bunu Harari krizinden önce de konuşuyorlardı. Bahreyn, Yemen, Suriye'deki egemenlik girişimleri. Bunlar yeni konular değil. İran bugün iç güvenlik meselesi olduğu için balistik füze meselesini konuşmak istemiyor. Sadece Avrupa'nın Amerika'ya nükleer anlaşmanın sürmesi için baskı yapmasını istiyor. Bugün Avrupalılar bu anlaşmanın devam etmesi için İran’la birlikte. Ama İran’ın bölgede hegemonya girişimlerini bugün pek çok taraf dile getiriyor.
VOA: Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un krize müdahalesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Samir Tueni: Bu Lübnan’ın problemi değil. Bütün bölgeye yayılan bir problem. Unutmayalım ki Lübnan’da 1.5 milyon göçmen var. Eğer Lübnan’da bir istikrarsızlık olursa, bu göçmenler de Avrupa’nın yolunu tutacaklar. Suriye’deki çatışmadan kaçtılar, Lübnan’daki çatışmadan kaçmak için nereye gidebilirler? Lübnan’ın istikrarı Avrupa’nın da sorunudur.
VOA: Hariri evine rahat döner mi? İnanılırlığını kaybetti mi? Bu yönde pek çok analiz yapıldı. Katılıyor musunuz? Lübnan halkı nasıl bakıyor olanlara?
Samir Tueni: Evet Hariri’nin güveni kaybettiği yolunda çok yorum var. Ama Lübnan’dan görünen halini size söyleyeyim. Hariri’ye bugüne kadar yüzde 40 destek var idiyse, istifa krizinden sonra bu rakam yüzde 90’a ulaştı. Her kesimden Lübnanlı, Hariri’ye yapılanlar karşısında destek veriyor.Bugün Hariri Lübnan’a dönmeden önce garanti istedi. Hizbullah’tan, Cumhurbaşkanı Aoun’dan ve herkesten. Beyrut’a dönmeden önce, güvenliği konusunda da garantiye ihtiyacı vardı. Bir de izleyeceği yol haritası için garanti aradı. Hariri Paris’te “Sorunu tartışmaya hazır mıyız, değil miyiz?” sorusunun yanıtını aradı. Ve ‘Eğer hazır değilsek geri gelmem neye yarar’ dedi.
VOA: Peki şimdi devam eder mi sizce?
Samir Tueni: Herşey Aoun ile konuşmasına bağlı. İstifa edebilir, ancak Aoun istifasını kabul etmeyebilir. Ya da hükümet kurma görevini Hariri’ye verebilir. Çoğunluk Hariri’nin görevi almasını istiyor. Ama yeni hükümetin kurulmasından çok, sorunların konuşulması ve çözüme kavuşması gerekir.
