11 Eylül saldırılarının 18'inci yıldönümünde kurbanlar törenlerle anılıyor. Savunma Bakanlığı Pentagon'da yapılan törene Başkan Donald ve First Lady Melania Trump da katıldı. Trump'ın konuşması öncesinde Pentagon'da hayatını kaybeden 184 kişinin isimleri okundu. Başkan ve First Lady tören alanına çelenkler bıraktı.
Trump konuşmasına "Bugün bizden çalınan 3 bin kişinin yasını tutuyoruz" sözleriyle başladı.
184 kişinin Pentagon'daki saldırıda hayatını kaybettiğini söyleyen Trump, "11 Eylül saldırıları o günü yaşayan her Amerikalı'nın ruhuna kazındı. Şok, dehşet, acı ve haklı öfkeyle dolu bir gündü" dedi.
"First Lady ve ben birinizle birlik içindeyiz ve yasınızı paylaşıyoruz" diyen Trump, "Biliyoruz ki acınızı azaltamaz ya da o günün karanlığını geri alamayız. Ancak size sahip olduğumuz tek şeyi sunuyoruz. Tereddütsüz sadakatimiz, bitmeyen bağlılığımız ve sevdiklerinizin hiçbir zaman unutulmayacağına dair sonsuza dek sürecek sözümüz" diye konuştu.
Afganistan mesajı
Trump konuşmasında ani bir kararla durdurduğu Afganistan barış görüşmelerine de değindi. "Birkaç gün öncesi için planlanan barış görüşmelerimiz vardı" diyen Trump, bir ABD askerinin Afganistan'da düzenlenen bombalı saldırıda hayatını kaybetmesinin ardından görüşmeleri iptal ettiğini belirtti.
Trump, "Bu saldırıyı güç gösterisi için yaptıklarını sandılar, ancak gösterdikleri şey bitmeyen zayıflıkları oldu" diye konuştu.
Başkan Trump, "Eğer herhangi bir nedenle topraklarımıza geri gelirlerse nerede olurlarsa olsunlar oraya gideceğiz ve gücümüzü ABD'nin daha önce eşini benzerini görmediği şekilde kullanacağız. Nükleer güçten söz etmiyorum bile. Başlarına daha önce hiç görmedikleri şeyler gelecek" diye konuştu.
Kaçırılan dört yolcu uçağıyla düzenlenen saldırılar için anma töreni, ilk uçağın kulelerinden birine çarptırıldığı saatte New York’taki Dünya Ticaret Merkezi önünde başladı.
Kurbanların yakınları ve aileleri saldırıların sıfır noktası olan New York’taki Dünya Ticaret Merkezi kulelerinin yerine yapılan anıtın etrafında toplandı. Sıfır noktasında yapılan törende saldırı anında çanlar çalınıyor, kurbanların isimleri tek tek okunuyor ve saygı duruşunda bulunuluyor.
Pentagon'daki tören öncesinde Beyaz Saray’da Amerikan bayrağı yarıya indirildi. Başkan Trump burada eşi Melania ile birlikte Beyaz Saray’ın güney bahçesinde bir dakikalık saygı duruşuna katıldı. Kongre üyeleri de bir dakikalık saygı duruşunda bulundu.
11 Eylül 2001’de Başkanlık koltuğunda oturan ve hem saldırı sırasında hem de sonrasında önemli kararlar almak zorunda kalan eski başkan George W. Bush da Pentagon’da yapılacak çelenk bırakma törenine katılıyor. Başkan Yardımcısı Mike Pence ise Pennsylvania eyaletinin Shanksville kenti yakınında saldırıların düzenlendiği üçüncü bölgeye gitti.
Saldırıların kurbanlarından Christopher Epps’in kız kardeşi Chundera Epps “'İnsanlar her yıl neden burada duruyorsunuz?' diye soruyor. Çünkü askerler hala bizim özgürlüğümüz için canını veriyor. İlk yardım ekipleri hala ölüyorlar ve hasta oluyorlar. Unutamayız, hayat onları unutmamıza izin vermez” dedi.
Son yıllarda düzenlenen törenlerde hayatını kaybeden kurbanların yanı sıra çıkan zehirli gaz ve toz nedeniyle büyük hasar alan ilk müdahale grupları, itfaiyeciler ve polisler de hatırlanıyor.
Şu ana dek 11 Eylül saldırılarının ardından çıkan bu gazlardan zarar gördüğünü öne süren çok sayıda kişi için oluşturulan bir fona toplamda 5,5 milyar dolar aktarıldı. Bu fon için 51 binden fazla kişi başvuruda bulundu.
Sabah 8.46’da ilk saldırıdan sadece 23 dakika sonra ikinci uçak Dünya Ticaret Merkezi’ne çarpmıştı. Kaçırılan üçüncü uçak Washington’da Savunma Bakanlığı’na düşürülmüş, dördüncüsü de Pennsylvania eyaleti yakınlarında bir arazide yolcuların teröristlere müdahalesinin ardından yere çakılmıştı.
Amerika topraklarındaki en kanlı terör saldırısından 18 yıl sonra yaşananlar havaalanlarında arttırılan güvenlik önlemlerinden Afganistan’da 18 yıldır devam eden savaşa kadar etkisini sürdürüyor. 11 Eylül’ün mimarı olan El Kaide militanlarına barınak sağladığı için işgal ettiği Afganistan’daki savaş, Amerika’nın tarihindeki en uzun savaş haline geldi.
Afganistan barış süreci askıya alındı
Neredeyse bir yıldır ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad Taleban’la aralarında ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilmesinin ve Taleban’ın Afganistan’ın yeniden teröre yataklık etmesinin önüne geçmeyi garanti etmesinin de olduğu bir dizi konuyu müzakere ediyordu. Ancak bu görüşmeler Taleban’ın Kabil’de ABD Büyükelçiliği yakınında düzenlediği saldırıda bir Amerikan askerinin hayatını kaybetmesiyle sona ermişti. Başkan Trump saldırının ardından hem Taleban yetkilileriyle ABD topraklarında planlanan gizli toplantıyı iptal etmiş hem de barış görüşmelerinin sona erdiğini ilan etmişti.
Afganistan’daki savaşı sona erdirmek için Taleban’la yapılan müzakerelerin yeniden başlayıp başlamayacağı belli değil. Trump daha önce Afganistan’daki 14 bin ABD askerinden 5 binin çekmek istediğini söylemişti. Afganistan savaşı sırasında 2 bin 400’den fazla ABD askeri hayatını kaybetti.
“Küresel savunma harcamaları rekor düzeye çıktı”
Stockholm Uluslarararası Barış Araştırması Enstitüsü’ne göre saldırılardan 18 yıl sonra artık dünya genelinde askeri harcamalar 1,8 trilyon doları bularak en yüksek seviyesine çıktı. Askeri harcamalar Soğuk Savaş sonrasında 1998 yılında rekor düzeyde düşmüştü. Ancak 11 Eylül saldırılarının ardından ABD ve müttefiklerinin Afganistan ve İran’da küresel teröre karşı verdikleri savaşlarla tetiklenen askeri harcamalar, Obama yönetiminin getirdiği kısıtlamalara kadar devam etti.
Daha sonra Çin ve Rusya’yla girilen rekabet askeri harcamaların yeniden artmasına neden oldu.
ABD küresel askeri harcamaların üçte birinden fazlasından sorumlu.
Çin şu anda dünyada en fazla askeri harcama yapan ikinci ülke. Çin 1990’da yalnızca yüzde 2 olan askeri harcamasını yüzde 14’e çıkardı.
Rusya 2018’de askeri harcaması en fazla ülkeler listesinde ilk beşten düşmüş olsa da 2008’de Gürcistan’ı işgal edince ve 2014’te Ukrayna’nın bir kısmını ilhak edince NATO’nun dikkatini çekmişti.
29 NATO ülkesinin 963 milyar dolarlık askeri harcaması 2018’de dünya askeri harcamasının yüzde 53’ünü oluşturdu.
ABD’nin müttefiklerine savunma harcamalarını gayrisafi milli hasılalarının yüzde 2’sine çıkartması yönündeki baskısıyla bu rakamın artması bekleniyor.
