Dünya liderleri Afganistan’ın geleceğini konuşurken insan hakları örgütleri Afgan kadınların denklemin dışında tutulmasını eleştiriyor. Afgan aydınlar, yabancı güçler ülkeyi terk ettikten sonra, Taleban’ın devrilmesiyle kadınların elde ettiği kazanımların ellerinden alınacağı korkusu içinde.
Birçok Afgan gibi Manizha Nadiri de on yılı aşkın süre devam eden savaştan sonra uluslararası güçlerin tamamen çekileceği 2014 yılından sonra ülkesinin başına geleceklerden kaygılı.
Nadiri, ”Tüm ülke dağılabilir, iç savaş çıkabilir. Amerikan ve NATO güçleri aniden Afganistan’ı terk ederse son 10 yıldır elde ettiğimiz tüm kazanımlar boşa gidebilir,” şeklinde konuşuyor.
Afganistan’da kadınlar Taleban’ın 2001 yılında devrilmesinden bu yana bazı haklar elde etmeyi başardı. 1990’lı yıllarda Taleban rejimi sırasında kadınların çalışması, eğitim görmesi, yanlarında erkek akraba olmadan evden çıkması yasaktı.
O zamandan beri çok şey değişti.
Afifa Azim, ”Taleban devrildikten sonra uluslararası toplum ve NATO’nun da desteğiyle kadınlar iş hayatına girdi. Kızlar eğitim görmeye, kadınlar kamu sektöründe ve devlet dairelerinde çalışmaya başladı,” şeklinde konuşuyor.
Ancak insan hakları örgütleri yabancı askerler ülkeden ayrıldıktan sonra bu hakların kaybedilmesinden korkuyor.
Chicago’daki NATO zirvesi sırasında Uluslararası Af Örgütü, Başkan Obama ve Afganistan Cumhurbaşkanı Hamit Karzai’ye açık mektup göndererek kadın hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınmasını istedi.
Amerika’nın eski dışişleri bakanlarından Madeleine Albright ve Nobel Barış Ödülü sahibi Şirin Ebadi’nin de imzaladığı mektup, Afgan kadınları korumanın yollarını açıklıyor: ”Afgan kadınlar planlama, müzakere ve uygulama aşamalarında barış sürecine ulusal ve yerel düzeyde katkıda bulunmalı. Bu kadınların ve sivil toplumun gelecek yıllarda desteklenmesi için bir fon oluşturulduğunu görmek istiyoruz.”
Kadınlar için yapılan gölge zirveye katılan yetkililer güçlü, eğitimli ve topluma katkıda bulunan kadınlara sahip ülkelerin barış ve refah içinde olduğunu ve iyi yönetildiğini söyledi.
Madeleine Albright, ”Halkı, kadın haklarına sahip, kadınların topluma katkıda bulunduğu bir ülke olmanın sadece kadınların değil herkesin hayatını iyileştireceği konusunda ikna etmeliyiz,” diyor.
Uluslararası Af Örgütü, üç milyon kızın okula gittiği, parlamentodaki sandalyelerin üçte birinde kadınların oturduğu Afganistan’da barış görüşmelerine katılan heyetlerin yüzde 30‘unu kadınların oluşturmasını istiyor.