Netflix ve TikTok, Ukrayna savaşı konusunda yayıncılar ve halkın ifade özgürlüğü üzerindeki baskılar nedeniyle Rusya’daki hizmetlerinin büyük kısmını durdurdu.
Amerikalı kredi kartı şirketleri Visa, Mastercard, American Express de haftasonunda yaptıkları açıklamalarda Rusya’daki hizmetlerini durduracaklarını bildirdi. Dünyanın önde gelen akıllı telefon ve bilgisayar çipi tedarikçilerinden Güney Koreli Samsung şirketi de Apple, Microsoft, Intel ve Dell gibi diğer teknoloji devlerine katılarak Rusya’ya nakliyatı durduracağını açıkladı.
Dünyanın en büyük iki muhasebe firması KPMG ve PricewaterhouseCoopers da Rusya ile bağlarını keseceklerini açıkladı. Her iki şirketin Rusya’da binlerce kişiyi istihdam ettiği sanılıyor.
Ukrayna Dijital Dönüşüm Bakanı Mikhailo Fedorov, Pazar günü Amerikalı teknoloji şirketlerinden Rusya’ya karşı daha etkili adımlar atmalarını istemiş, Apple ve Google’a yazdığı açık mektupla Rusya’daki uygulama mağazalarını kapatmaları çağrısı yapmış, Amazon ve Microsoft’tan ülkedeki bilgisayar hizmetlerini durdurmalarını istemişti.
İnternet temelli hizmet ve uygulama sunan şirketler ise Rus vatandaşlarını sosyal medya hizmetlerinden ve diğer bilgi kaynaklarından koparacak adımlar atma konusunda isteksizdi.
‘‘Yalan haber’’ yasası
Ancak bu durum Cuma günü Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in Ukrayna konusunda Kremlin’in duruşunu desteklemeyenlere baskı amacıyla Twitter ve Facebook’u yasaklamasının ardından değişti. Moskova ayrıca bir yasa çıkararak ‘‘yalan haberlerin’’ kasten yayılmasını da yasakladı.
Netflix, Pazar günü yaptığı açıklamada hizmetlerin askıya alınmasının gerekçesi olarak "sahadaki koşulları" gösterdi.
TikTok ise Rus kullanıcıların bundan böyle sosyal medya uygulamasında yeni video veya canlı yayın paylaşamayacaklarını, dünyanın başka yerlerinden paylaşılan videoları da göremeyeceklerini belirtti.
Açıklamada ‘‘Rusya’nın sahte haber yasası ışığında, bu yasanın uygulanabilmesi için güvenlik adımlarımızı gözden geçirirken canlı yayın akışını ve yeni videoları durdurmak dışında bir seçeneğimiz kalmadı’’ denildi. Açıklamada uygulamanın mesajlaşma hizmetinde ise bir kesinti olmayacağı kaydedildi.
TikTok Sözcüsü Hilary McQuaide, uygulamanın Rusya’da şu anda kimsenin yeni video ya da canlı yayın yapmasına ya da görmesine izin vermediğini, eski videoları ise yurt dışı kaynaklı olmadığı sürece hala görebileceklerini belirtti.
McQuaide, önceliklerinin çalışanlarının güvenliği olduğunu vurguladığı açıklamasında, merkezi Çin’de bulunan ByteDance şirketinin Rus çalışanlarını ve diğer personelini ağır cezalara maruz bırakmayı istemediğini kaydetti.
Ukrayna işgalini protesto etmek için Moskova, St. Petersburg ve diğer kentlerde sokağa çıkan göstericiler de sosyal medya platformlarını kullanıyor.
15 yıla kadar hapis öngörüyor
Yeni ‘‘yalan haber’’ yasası Kremlin tarafından kontrol edilen parlamentonun her iki kanadından da hızla geçti ve Putin tarafından imzalandı. Yasa Ukrayna savaşı konusunda Rus hükümetinin söyleminin dışına çıkanları 15 yıla kadar hapisle cezalandırabiliyor.
Birçok haber kuruluşu durumu değerlendirmek için Rusya içindeki faaliyetlerini durduracaklarını bildirdi. Rus yetkililer, Ukrayna savaşında Rus ordusunun geri çekilmesi ya da sivil ölümler gibi konularda yayın yapanları ‘‘yalan haber’’ yaymakla suçluyor. Rus devlet basını Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden ‘‘özel askeri operasyon’’ olarak bahsediyor, ‘‘savaş’’ ya da ‘‘işgal’’ sözlerini kullanmıyor.
Yasa, yetkililerin ordu hakkında yanlış olduğunu düşündüğü haberlerin yayılmasına üç yıla kadar hapis veya para cezası öngörüyor, ancak “ağır sonuçlara” yol açtığı düşünülen durumlar için azami ceza 15 yıla çıkıyor.
