Biyoteknoloji firması Moderna, laboratuvar ortamında yapılan testlerde, geliştirdikleri Covid-19 aşısının takviye dozunun hızla yayılan Omicron varyantına karşı etkili olduğunun görüldüğünü açıkladı. Moderna, aşının şu anda kullanılan formülünün, ”Omicron'a karşı ilk savunma hattını” oluşturmaya devam edeceğini bildirdi.
Moderna, mRNA-1273 olarak bilinen aşının şu anda kullanılan formülüne odaklanmaya devam etme kararında Omicron'un hızlı yayılmasının etkili olduğunu kaydetti. Sadece Omicron'a karşı koruma sağlayacak bir aşı geliştirme planının hala geçerli olduğunu bildiren Moderna, 2022'nin başında Omicron aşısının klinik deneylerine başlanmasının umulduğunu belirtti.
Moderna'nın baş tıp sorumlusu Dr. Paul Burton, "Şu anda elimizde olan 1273. Bu aşının etkinlik oranı yüksek ve aşı son derece güvenli. Omicron kaynaklı en ağır baskıyı hissedeceğimiz Noel döneminde ve kış aylarında koruma sağlayacağını düşünüyorum" dedi.
Moderna, aşının iki dozunun Omicron varyantına karşı düşük seviyede antikor ürettiğini, ancak 50 mikrogramlık takviye dozun antikor seviyesini 37 kat arttırdığını kaydetti. Aynı aşının 100 mikrogramlık takviye dozununsa antikor seviyesini 80 kat yükselttiği açıklandı.
Henüz bağımsız bilim kurullarınca değerlendirilmeyen veriler, Omicron varyantını taklit eden yapay bir virüse karşı aşılanan kişilerden alınan kan örneklerine dayanıyor.
Paul Burton, aşının 100 mikrogramlık dozunun sağladığı koruma seviyesinin tercih edilip edilmeyeceğine hükümetlerin ve sağlık yetkililerinin karar vereceğini söyledi.
Firma, 100 mikrogramlık takviye dozun genellikle güvenli olduğunu ancak yan etki görülme sıklığında hafif artış eğilimi gözlendiğini bildirdi.
Moderna ayrıca aşının etkinliğini, daha önceki kaygı yaratan birkaç varyantı hedef alan takviye aşı prototipleri ile de test ettiğini ve sonuçların aynı çıktığını belirtti.
Moderna'nın 50 mikrogramlık takviye dozu, ABD'deki sağlık yetkilileri tarafından Ekim ayında onaylanmıştı. Moderna aşısının ilk iki dozu, 100'er mikrogram olarak uygulanıyor.
Hem Moderna hem de Pfizer/BioNTech aşılarının özellikle genç erkeklerde görülen ancak çok nadir bir yan etki olan kalp kası enflamasyonu (miyokardit) ile bağlantılı olduğu saptanmıştı. Bazı araştırmalar, Moderna aşısının miyokardite yol açma riskinin Pfizer'a kıyasla daha yüksek olduğunu ortaya koymuştu.
İlk kez Kasım ayı sonunda Güney Afrika ve Hong Kong'da tespit edilen aşırı bulaşıcı Omicron varyantına, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Cumartesi günkü açıklamasına göre şimdiye kadar 89 ülkede rastlandı.
WHO, toplum içi bulaşma olan yerlerde Omicron vakalarının bir buçuk ila 3 günde ikiye katlandığını, ancak hastalığın ağırlığı dahil birçok konuda Omicron'la ilgili soruların hala yanıt aradığını kaydetti.
Bazı ülkelerden takviye aşı takvimini kısaltma kararı
Omicron varyantının yol açtığı yeni enfeksiyon dalgasına karşı koymak amacıyla üçüncü doz takviye aşı süresini altı aydan üç aya kadar indirme kararı alan ülke sayısı artıyor.
Omicron'un bir önceki baskın varyant olan Delta'dan daha hızlı yayılması ve tam aşılı olan ya da geçmişte Covid geçirenleri yeniden enfekte etme riskinin yüksek olması, takviye aşıların beklenenden erken yapılmasının önünü açtı. Ancak bazı uzmanlar, takviye aşıları erken yaptırmanın aşının uzun vadeli koruma gücünü azaltacağını söylüyor.
Veriler kısıtlı olsa da bazı laboratuvar araştırmaları, iki dozluk Covid-19 aşılarının Omicron varyantından kaynaklanan enfeksiyonları durdurmaya yetmediğini, takviye dozun gerektiğini gösteriyor.
Güney Afrika ve İngiltere'de yapılan araştırmalar, Omicron varyantının çok hızlı yayıldığını, birkaç ülkede Delta varyantının yerini çok kısa sürede alacağını gösteriyor. Uzmanlar bir yandan da Omicron vakalarının ne kadar ağır olduğunu saptamaya çalışıyor.
Aralarında ABD'nin de olduğu birçok ülke, Covid-19 aşısının ikinci dozunun üzerinden altı ay geçenler için üçüncü takviye dozun yapılmasını onayladı. Bu ay Güney Kore, İngiltere ve Tayland, takviye aşı dozu takvimini altı aydan üç aya çekti. Belçika ise takviye aşıdan önce ikinci doz üzerinden geçecek süreyi dört ay olarak belirledi.
Fransa, Singapur, Tayvan, İtalya ve Avustralya takviye aşı için bekleme süresini beş aya indirdi.
ABD, Güney Afrika ve Almanya ise takviye aşı yaptırmadan önce ikinci doz üzerinden altı ay beklenmesi kuralını hala uyguluyor.
Finlandiya, risk gruplarındaki kişiler için takviye doz süresini üç ay olarak tavsiye ederken genel nüfus için bu süreyi kısaltmanın, yükselen hastaneye yatış oranlarını yavaşlatmada işe yaramayacağını açıkladı.
İspanya ve Litvanya ise takviye dozları sadece bağışıklık sistemi zayıf olanlara ve yaşlılara yapıyor. Hindistan ise henüz takviye aşılama kampanyası başlatma konusunda karara varmadı. Daha önce zengin ülkelere çağrı yaparak önceliği yoksul ülke vatandaşlarının ilk doz aşılarını olmasına öncelik verilmesi gerektiğini kaydeden WHO ise vaka sayılarındaki hızlı artış nedeniyle takviye aşılara daha sıcak bakmaya başladı.
"Takviye doz süresini kısaltmak aşının etkisini azaltabilir"
Uzmanlar, takviye doz için gereken süreyi kısaltmanın, birkaç doz halinde uygulanan aşıların etkinliğine zarar verebileceği riski doğurduğunu kaydediyor. Ancak bu konuda kesin bir sonuca varmak için daha fazla veriye ihtiyaç var.
Vanderbilt Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. William Schaffner, "Çok dozlu aşılar için genel olarak aşıya olgunlaşma süresi tanındığında bağışıklık sistemi daha iyi işliyor" dedi.
Araştırmalar, takviye aşıların antikor seviyesini geçici süreliğine yükselttiğini gösterse de uzmanlar, aşıların amacının sadece antikorları değil, T hücreleri gibi bağışıklık sistemi savunmasının ikinci hattını oluşturan öğeleri de ortaya çıkarmak olduğunu vurguluyor.
Çok dozlu aşılar bağışıklık sistemine adeta astar çekerek destekleyici savunma sistemlerini sıraya dizmesi için zaman tanıyor.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin eski yöneticilerinden Dr. Luciano Borio, takviye doz süresinin kısaltılması konusunda, "Bunun bağışıklık sisteminin olgunlaşması üzerinde nasıl bir etki yaratacağı konusunda endişelerim var. Üç ay çok kısa gibi geliyor" dedi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) Sözcüsü Kristeen Nordlund, ABD'nin takviye aşı süresine ilişkin tavsiyesini değiştirme planı olmadığını kaydetti.
Arkansas Eyaleti Halk Sağlığı Dairesi'nden bir sözcü de "Konuya immünoloji tarafından baktığınızda takviye aşı için gereken süreyi altı aydan daha kısa tutmanın hiçbir anlamı yok" dedi.
Ancak yine de bazı uzmanlar, takviye doz yaptırmak için beklenmesi gereken sürenin altı ay olarak belirlenmesinin planlı olmadığının altını çiziyor. Uzmanlar, Kasım ayında Omicron varyantının yükselmesinden önce toplanan verilerin, antikor seviyesiyle ölçülen bağışıklığın aşı olunmasından sonra geçen dört ay içinde düşmeye başladığını kaydediyor.
California eyaletindeki Scripps Araştırma Enstitüsü Direktörü Dr. Eric Topol, "Dört ay sonra aşının etkinliğinin azalması gerçekten belirginleşmeye başladı. Omicron bunu güçlendiriyor" dedi.
