Dünyanın en eski askeri bandolarından biri olan Mehter, yüzyıllarca Osmanlı İmparatorluğu ve Yeniçeriler ile özdeşleşti. Mehter Takımı tuğları ve sancaklarıyla, davulları, kösleri, çevgenleri, zurnalarıyla Yeniçeriler’e cesaret verip, düşmana korku salmayı amaçladı. Çalınan marşlar Beethoven ve Mozart gibi Avrupa’nın usta müzisyenlerine ilham kaynağı oldu.
1826’da Yeniçeri Ocağı’nın lağvedilmesiyle birlikte Mehterhane de kapatıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında İttihat ve Terakki yönetimi tarafından tekrar kurulan Mehter zamanla giderek yaygınlaştı.
Farklı illerde farklı Mehter Takımları oluştu. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı Mehteran Bölüğü dışındaki bütün Mehter ekipleri yasaklandı. Daha sonra bu yasağın kalkmasıyla birlikte Türkiye’nin birçok bölgesinde yeniden Mehter marşlarının sesleri duyulmaya başladı.
Yaklaşık 30 Mehter Takımı var
Ancak bu seslerin bugün en gür çıktığı yer Manisa’nın Turgutlu ilçesi. Yaklaşık 160 bin nüfuslu Turgutlu, Türkiye’de en fazla Mehter Takımı’na sahip ilçe.
Ertuğrul Gazi Mehter Takımı’nın Mehterbaşı Bilal Ekim’e göre ilçede 30’un üzerinde Mehter Takımı var. VOA Türkçe’ye konuşan Ekim, “Genellikle sünnet merasimi, evlenme merasimi, açılışlar, festivaller gibi etkinliklere çağrılıyoruz” dedi.
Bu kadar çok Mehter Takımı olması bir yandan Turgutlu ekonomisine canlılık sağlıyor, bir yandan da kalite sorununu beraberinde getiriyor.
Ekim, gidilen etkinliklerde ezan ya da mevlit okunurken bazı Mehter Takımı mensuplarının sigara içmesinden, üstündeki Mehter kıyafetiyle kahveye gitmesinden şikayetçi. Ekim, “Mehteran, derviş anlayışına uygun hareket etmeli. Ecdadımızın mirası olan Mehter’e uygun davranmalı” diye konuştu. Mehterbaşı Ekim bu yüzden kendi ekibini seçerken bu anlayışa uygun kişileri tercih ettiğini söyledi.
Rekabet öne çıkıyor
İzmir’in Çiğli ilçesindeki bir sünnet düğününe katılacak olan Mehter Ekibi, yola çıkmadan önce, öğlen namazını hep birlikte camide kıldı. Ardından otobüse binen ekip, Mehterbaşının öncülüğünde dua ederek yolculuğa başladı. Bilal Ekim, kendi ekibinin dinine, geleneklerine ve Mehter kültürüne olan bağlılığından gurur duyuyor.
Ancak Turgutlu’da bu kadar çok Mehter Takımı olması, verilen hizmette de rekabeti öne çıkartıyor. Mehterbaşı Ekim, bu rekabeti “Bizde ilahi grubu, mevlithan grubu vardır. Şiir okuyanlar vardır. Ses cihazlarımız telsiz sistemlidir. Mevlit ve ilahiler için ayrıca para almıyoruz” sözleriyle anlattı.
Her bir etkinliğe kaç kişilik bir Mehter ekibiyle gidileceği, o etkinlikten alınacak paraya bağlı olarak değişiyor. Ancak her bir ekip yaklaşık 30 kişiden oluşuyor. Bu da Turgutlu’da bine yakın insanın Mehter sayesinde para kazanması anlamına geliyor. Elbette etkinlikler daha çok yaz aylarında yoğunlaşıyor. Elde edilen para ise Mehter Takımı üyelerinin sadece bu işten geçinmesine yetecek düzeyde değil. Bu nedenle herkesin ayrı bir gelirinin de olması gerekiyor.
Mehter’deki semboller
Çiğli’deki düğün evine ulaşılmasıyla birlikte, Mehter Takımı düzenini aldı. Ardından davetlilerin Türk tarihiyle gurur duymalarını sağlamaya yönelik marşlar çalındı. Şiirler okundu. Zaten Mehter Takımı’nın kullandığı müzik aletleri, sancaklar ve tuğlar da aynı amaca yönelik semboller içeriyor.
Mehter’in boruzeni (boru çalan) Mustafa Orhan Yanar bu sembolleri şöyle anlattı: “Kırmızı sancak kahramanlığı, beyaz sancak aydınlığı ve temizliği, yeşil sancak ise İslamiyet’i temsil eder. Sancaklardaki üç hilal ise Osmanlı halkının ve askerinin güzel ahlaklı oluşunu, imanlı oluşunu ve kahramanlığını temsil eder. Kullanılan müzik aletlerinden çevgenler ve ziller savaşta çarpışan kılıç seslerini, zurnalar savaşta dört nala koşan atların seslerini, trompetler savaşlarda kullanılan fil seslerini, nakkareler dört nala koşan atların nal seslerini temsil eder. Kösler ve davullar patlayan top seslerini temsil eder.”
Çaldığı ve söylediği marşlarla, okuduğu şiirlerle davetlilerin milli duygularını canlandıran Mehter Ekibi, verilen kısa bir aranın ardından ata bindirilen sünnet çocuğuyla birlikte mahalleyi turladı. Ardından mevlit okundu, ilahiler söylendi. Bir etkinliği daha hakkıyla bitirmenin gururunu yaşayan ekip, yeniden Türkiye’nin en fazla Mehter Takımı’na sahip olan ilçesi Turgutlu’ya doğru yola çıktı.
