Belarus’ta 9 Ağustos’ta yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından protestolar başkent Minsk’in yanı sıra diğer şehirlerde de devam ediyor. Son olarak Pazar günü yapılan geniş çaplı gösterilere işçiler ve devlet memurları da destek vermişti. Pazartesi günüyse protestoların hedefindeki isim Cumhurbaşkanı Alexander Lukaşenko, ziyaret ettiği bir fabrikada işçiler tarafından ‘‘yuhalandı.’’ Sovyet tipi ekonominin belkemiğini oluşturan devlete ait fabrikaların bir kısmında işçiler, protestolara destek için grev yapıyor.
Başkent Minsk’te arazi araçları üreten MZKT fabrikasına helikopterle giden Lukaşenko, burada bir konuşma yaptı. Destek arayışı içinde olan lider, beklentisinin aksine öfkeli bir kalabalıkla karşılaştı.
Lukaşenko, göstericilerin ‘‘istifa’’ sloganları arasında sesini zor duyurdu.
‘‘Seçimleri yaptık. Beni öldürseniz de yeni seçim olmayacak’’ diyen Lukaşenko, anayasa değişikliği sözü verdi. Fakat bu da göstericileri tatmin etmeye yetmedi. Protestocular, ülkenin 26 yıllık liderinin daha önce de benzer sözler verdiğini söylüyor.
Reuters’ın Belarus’un Belta haber ajansını kaynak gösterdiği haberine göre Lukaşenko, ‘‘Değişiklikleri referanduma sunacağız ve ben de anayasadan kaynaklanan haklarımı devredeceğim. Ancak bunu baskı yüzünden ya da sokaklar (protestolar) yüzünden yapmayacağım’’ dedi.
Lukaşenko ayrıca referandumdan sonra parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yeniden yapılabileceğini kaydetti.
Öte yandan seçimlerden önce ülkede muhalifleri bir araya getiren ve Sovyetler Birliği’nin yıkıldığı dönemden itibaren en kalabalık gösterileri düzenleyen muhalif cumhurbaşkanı adayı Svetlana Tikhanovskaya da Litvanya’dan gönderdiği bir video mesajda bu geçiş sürecinde kendisinin ulusal lider görevini üstlenmeye hazır olduğunu söyledi.
Belarus’ta devlet televizyonu BT’nin de yüzlerce çalışanı, iş bırakma eylemlerine ve protestolara dahil oldu. Reuters’a göre birkaç sunucu ve televizyon çalışanı, göstericilere destek vermek için istifa etti.
Son günlerde Lukaşenko’ya sadık isimlerin de protestolara katılması dikkat çekiyor. Bunlar arasında bazı polis memurları, görevdeki Slovakya Büyükelçisi, bazı sporcular ve eski başbakan da var.
Avrupa Birliği ise Belarus’taki göstericilere Çarşamba günü acil düzenlenen bir video konferansla dayanışma mesajı vermeye hazırlanıyor.
Minsk Traktör Fabrikası’nda çalışan 5 binden fazla işçi, sayıları her geçen gün artan grevdeki işçilere katıldı.
Soligors kentindeki gübre fabrikasında çalışan madenciler de greve katıldıklarını bildirdi. Dünya potasyumlu gübre üretiminin beşte birini karşılayan fabrika, ülke ekonomisi için büyük önem taşıyor.
Seçimlerin ardından yapılan gösterilerde en az 7.000 kişi gözaltına alındı. AP haber ajansına göre bunların birçoğu ‘‘acımasızca dövüldüklerini’’ anlattı.
Minsk’teki traktör fabrikasındaki gösterilerin lideri Sergey Dilevski, ‘‘Lukaşenko artık eski Cumhurbaşkanı. Gitmesi lazım. Bizim meşru ve halk tarafından seçilmiş Cumhurbaşkanımız Tikhanovskaya’’ diye konuştu.
Dilevski, en büyük kaygısının Rusya’nın Lukaşenko’ya muhalif gösterileri bastırmaya yardım etmek için asker göndermesi olduğunu söyledi ve ‘‘Bunun olmasını istemeyiz. Bunun olmasına izin vermeyeceğiz’’ dedi.
Lukaşenko, haftasonunda Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’le iki kez telefonda konuştu. ‘‘Dış müdahale’’ olarak değerlendirdiği durum karşısında Putin’in kendisine destek vermeye hazır olduğunu söyleyen Lukaşenko, NATO’nun da Belarus sınırı yakınında askeri kuvvetlerini konuşlandırdığını öne sürdü. Ancak NATO iddiayı reddetti.
Litvanyalı yetkililerse Belarus’un Litvanya ve Polonya sınırı yakınında düzenlediği askeri tatbikata dikkat çekti ve Rusya’nın ülkedeki durumdan faydalanarak Belarus’u işgal etmek için harekete geçebileceği kaygısını bildirdi.
Litvanya Dışişleri Bakanı Linas Linkevicius, ‘‘Ülkeyi ilhak etmeyi düşünürlerse bunun tahmin edilemez sonuçları olur’’ diye konuştu.
9 Ağustos seçimlerinde resmi rakamlara göre Lukaşenko’nun oyların yüzde 80’ini, muhalif Tikhanovskaya’nın ise yüzde 9,9’unu aldığı belirtilmişti. Göstericiler, seçimlerin özgür ve adil olmadığını savunuyor.
Tikhanovskaya, seçimlerin ardından kısa süreliğine gözaltına alınmış, ardından ülkeden kaçarak Litvanya’ya sığınmıştı. 37 yaşındaki Tikhanovskaya, muhalif bir isim olan eşinin tutuklanmasının ardından seçime girmeye karar vermişti.
